Bài viết bởi Bác sĩ Nguyễn Văn Phong - Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Khi một người có “mỡ máu” cao có nghĩa là trong máu của người đó lipid đang bị rối loạn: một số thành phần mỡ trong máu hoặc quá nhiều hoặc quá ít. Rối loạn mỡ máu rất có khả năng làm ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí còn có thể nguy hiểm.
1. Mỡ máu cao gây hại gì cho hệ thống tim mạch
Những người có lượng cholesterol trong máu cao có tỷ lệ mắc bệnh mạch vành cao gấp 2 - 3 lần so với người có lượng cholesterol bình thường (bình thường cholesterol máu dưới 5,2 mmol/l), trong đó rất cần quan tâm đến loại cholesterol xấu. Nếu loại cholesterol toàn phần tăng hoặc cholesterol xấu tăng hoặc tăng cả hai thì nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch càng cao do xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch sẽ gây ra các bệnh lý động mạch tại các tạng khác nhau: Hẹp mạch vành gây ra đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim; hẹp mạch não gây ra thiếu máu não, đột quỵ; hẹp động mạch chi dưới gây ra đau cách hồi, hoại tử chi...
Ngoài ra khi các mảng xơ vữa khi bị bong ra chúng sẽ đi theo dòng máu gây tắc nghẽn mạch vành tim gây đột tử hoặc tắc động mạch não gây tai biến mạch máu não. Giữa cholesterol và triglycerid có liên quan mật thiết với nhau cho nên khi triglycerid tăng thì loại LDL-C và VLDL-C cũng tăng theo. Khi triglycerid tăng thì ngoài việc gây xơ vữa động mạch chúng còn có khả năng làm gan bị nhiễm mỡ do tích tụ lipid ở gan bởi mất sự cân bằng giữa lipid vào gan và lipid ra khỏi gan. Điều bất lợi khi bị gan nhiễm mỡ là gan sẽ hạn chế sản xuất apoprotein, do đó lượng acid béo sẽ vào gan quá nhiều làm cho gan càng bị nhiễm mỡ nặng hơn. Ngoài ra, triglycerid tăng cao cũng có nguy cơ làm viêm tụy tạng cấp tính, đây là bệnh rất nguy hiểm cần can thiệp kịp thời.
2. Một số biện pháp nhằm điều chỉnh lượng mỡ máu
Tăng mỡ máu có thể có liên quan mật thiết với chế độ ăn hằng ngày không hợp lý và một số yếu tố liên quan khác. Những người ăn nhiều mỡ động vật, phủ tạng động vật, lòng đỏ trứng, sữa toàn phần, bơ... sẽ có nguy cơ tăng mỡ máu.
Vì vậy, nên hạn chế ăn các loại thức ăn có chứa các chất béo và cholesterol như bơ, sữa toàn phần, thịt xông khói, dầu dừa, dầu quả cây cọ, các phủ tạng động vật, da gà, da vịt, da ngỗng.
Hạn chế dùng các loại thực phẩm có chứa trans-fat như các loại chiên rán, nhất là chiên rán với loại dầu, mỡ đã sử dụng nhiều lần như quẩy, thịt rán, mì ăn liền.
Người bị béo phì nên có chế độ giảm béo. Nên giảm béo một cách từ từ, không nóng vội, không dùng các loại dược phẩm, thuốc Nam, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, chưa được cấp phép. Muốn giảm béo, đơn giản nhất là tăng cường vận động như tập thể dục, ăn giảm calo (cần giảm khoảng 250calo/ngày). Nếu không bị tăng huyết áp, sức khỏe tốt thì có thể tập một số động tác nặng như đi bộ với tốc độ nhanh, chạy với tốc độ vừa phải vài ba trăm mét hoặc đạp xe đạp.
Với người nghiện thuốc lá, bia, rượu thì cần sử dụng giảm dần để đi tới bỏ hẳn. Nên khám bệnh theo định kỳ và nên được theo dõi tại một cơ sở y tế. Trong trường hợp đã áp dụng chế độ ăn hợp lý, chế độ tập luyện đều đặn mà mỡ máu không được cải thiện hoặc cải thiện không đáng kể thì sẽ được bác sĩ chỉ định dùng thuốc làm giảm mỡ máu. Tuyệt đối không tự động mua thuốc dùng khi không có đơn của bác sĩ. Dùng thuốc giảm mỡ máu cần phải theo dõi chặt chẽ men gan (SGOT và SGPT) và một số chỉ số sinh hóa khác.
3. Mỡ máu gồm những chất gì?
Mỡ máu bao gồm một số chất chính như cholesterol, triglycerid, lipoprotein, apoprotein, axít béo tự do và phospholipid. Trong các thành phần này thì cholesterol, lipoprotein, apoprotein và triglycerid đóng một vai trò hết sức quan trọng. Cholesterol chủ yếu do gan tạo ra từ các chất béo bão hoà. Mỗi ngày có khoảng 1g cholesterol được tạo ra và hoà cùng dòng máu đi khắp cơ thể.
Ngoài ra một phần nhỏ cholesterol cũng được hấp thu từ các loại thức ăn như sữa, lòng đỏ trứng, mỡ động vật, não, lòng động vật, tôm... Triglycerid được tạo ra khi các axít béo sau khi hấp thu qua gan, được gan chuyển hoá thành cholesterol, lượng axít béo tự do không được gan chuyển hóa sẽ dư thừa và trở thành triglycerid.
Thành phần lipoprotein được hình thành tại gan do triglycerid kết hợp với apoprotein (apoprotein do gan tạo ra). Lipoprotein gồm 2 dạng: lipoprotein có tỷ trọng thấp (LDL-c) và còn có cả dạng rất thấp (VLDL-c) và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL-c). Loại LDL-C và VLDL-C là 2 loại cholesterol xấu và rất xấu vì chúng làm xơ vữa động mạch, nhất là động mạch vành tim và động mạch não. Ngược lại loại HDL-c là loại cholesterol tốt vì chúng có khả năng đưa cholesterol ra khỏi thành động mạch, trở về gan rồi đào thải chúng ra khỏi cơ thể.
Để theo dõi và điều trị rối loạn mỡ máu cũng như các biến chứng liên quan, Quý Khách có thể liên hệ đến Hotline Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
