Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Phương - Bác sĩ Sản Phụ Khoa - Khoa Sản Phụ Khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long
Rách hay thủng cùng đồ là một “tai nạn hi hữu” và được xem là một cấp cứu phụ khoa ở nữ giới. Triệu chứng của tổn thương cùng đồ, thường sau quan hệ tình dục, chủ yếu là chảy máu âm đạo, từ mức độ nhẹ đến nặng. Do đó, cần biết các dấu hiệu báo động, đến khám và can thiệp kịp thời nhằm tránh biến chứng nguy hiểm, đôi khi ảnh hưởng tính mạng.
1. Cùng đồ là gì? Rách, thủng cùng đồ là gì?
Cùng đồ là một cấu trúc giải phẫu ở phần phụ của nữ giới. Đây là nơi nối tiếp giữa âm đạo và cổ tử cung.
Âm đạo là một cấu trúc dạng hình ống với hai thành thường áp sát vào nhau, gồm thành trước và thành sau. Một đầu của âm đạo mở ra cơ quan sinh dục ngoài, đầu còn lại kết nối vào cổ tử cung, đi vào kênh cổ tử cung để vào trong buồng tử cung. Cổ tử cung có dạng hình chóp, nối với các thành của âm đạo, tạo nên một đường vòng cung, gọi là cùng đồ.
Dọc theo chu vi của cùng đồ quanh cổ tử cung và ống âm đạo, cùng đồ được chia ra thành cùng đồ trước, cùng đồ sau và cùng đồ hai bên. Khu vực này không chỉ là điểm mốc đánh dấu ngăn cách giữa âm đạo và tử cung mà còn là lớp ngăn mỏng giữa phần phụ và ổ bụng. Đây chính là điểm yếu nhất của cơ quan sinh dục trong của phụ nữ trước các thành phần, cơ quan trong khoang bụng cũng như đóng vai trò bảo vệ sự vô khuẩn trong môi trường âm đạo và buồng tử cung, chống lại sự xâm nhập của các loại vi sinh vật nhiễm bẩn từ đường ruột.
Chính vì cấu trúc nối tiếp có bản chất chỉ là lớp màng ngăn, dù nằm sâu bên trong vùng hạ vị, cùng đồ vẫn có nguy cơ bị tổn thương khi có lực bên ngoài tác động trực tiếp theo đường âm đạo, gây rách hoặc thủng cùng đồ. Lúc này, tùy theo mức độ tổn thương, bệnh nhân sẽ biểu hiện triệu chứng khác nhau. Dấu hiệu thường gặp chủ yếu là cảm giác đau đớn và chảy máu ra ngoài âm đạo đột ngột sau chấn thương.
Mặc dù vậy, mức độ triệu chứng không giúp tiên lượng được mức độ tổn thương. Tổn thương rách cùng đồ nhỏ nhưng tại vị trí mạch máu hay trong thời điểm cơ quan sinh dục nữ đang “hưng phấn”, tập trung nhiều máu nuôi đến thì vẫn có nguy cơ chảy máu cấp tính dữ dội, choáng mất máu. Ngược lại, nếu lực tác động quá lớn là vỡ toác cùng đồ, mặc dù chảy máu không nhiều như lại gây mất toàn vẹn ổ bụng, thoát vị các tạng ra ngoài hay tạo điều kiện cho vi trùng xâm nhập, gây nhiễm trùng vùng chậu, viêm phúc mạc.
Do đó, ngay sau khi quan hệ tình dục, nếu người phụ nữ thấy đau bụng cấp tính cường độ nặng cùng với máu chảy ra ngoài âm đạo có lượng nhiều hay chảy ít nhưng rỉ rả, nhất là kèm với tình trạng chóng mặt, choáng váng, da xanh, niêm mạc nhợt nhạt, vã mồ hôi, tụt huyết áp, thì mau chóng nghĩ đến khả năng rách, thủng cùng đồ và nhanh chóng đưa đến trung tâm cấp cứu sản phụ khoa để được can thiệp kịp thời.
2. Nguyên nhân của rách, thủng cùng đồ
Nguyên nhân của rách, thủng cùng đồ khá đa dạng nhưng chủ yếu là do một nguồn ngoại lực có mức độ lớn, tác động nhanh và đột ngột vào cùng đồ theo đường âm đạo. Hoàn cảnh thường gặp là do quan hệ tình dục quá thô bạo ở phụ nữ trẻ, bạn tình “thiếu kinh nghiệm” hay quá “tích cực”.
Yếu tố thuận lợi khiến cùng đồ dễ bị tổn thương hơn là quan hệ khi người nữ chưa sẵn sàng, chưa thực sự hưng phấn do các tuyến ở âm đạo chưa bài tiết đủ lượng dịch nhày cần thiết để bôi trơn; quan hệ tình dục quá sớm ở các bé gái tuổi vị thành niên khi giải phẫu lẫn sinh lý của cơ quan sinh dục chưa phát triển hoàn thiện; hoặc do hiện tượng “khô hạn”, âm đạo mất khả năng đàn hồi, co giãn khi phụ nữ bước vào tuổi tiền mãn kinh - mãn kinh.
Ngoài ra, các yếu tố xuất phát từ bạn tình cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu dương vật có kích thước quá lớn hay hành vi quan hệ quá mạnh bạo hoặc với các tư thế khác thường, sử dụng các loại đồ chơi tình dục... thì cũng sẽ gây rách cùng đồ.
Một số trường hợp dẫn đến thủng, rách cùng đồ hiếm gặp khác là do bị cưỡng hiếp, bạo dâm, thủ dâm hay người nữ có những dị dạng âm đạo chưa từng phát hiện từ trước như teo âm đạo bẩm sinh, có vách ngăn, âm đạo ngắn...
3. Làm gì khi bị rách, thủng cùng đồ?
Ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ tổn thương cùng đồ như đau bụng dưới dữ dội, chảy máu âm đạo, nhất là sau khi quan hệ tình dục hay một trong các nguyên nhân kể trên, cần gạt qua những lo ngại, xấu hổ mà phải nhanh chóng đưa đến trung tâm cấp cứu sản phụ khoa để được can thiệp kịp thời.
Bác sĩ sẽ thăm khám và tìm nguyên nhân gây đau bụng, chảy máu âm đạo. Nếu thực sự là có nguồn gốc từ rách hay thủng cùng đồ, bác sĩ sẽ đánh giá vị trí, mức độ tổn thương tại chỗ và các tạng xung quanh để định hướng điều trị.
Nếu đau và chảy máu là do rách màng trinh, thành âm đạo kèm theo cùng đồ mức độ đơn giản, người bệnh sẽ được gây tê và khâu cầm máu tại chỗ.
Nếu cùng đồ và thành âm đạo mất tính toàn vẹn mức độ nặng, gây chảy máu ồ ạt, tụt huyết áp, bệnh nhân cần được tích cực hồi sức chống choáng, bù dịch hay bù máu song song với việc giám sát và xử trí tại phòng mổ trong điều kiện gây mê.
Bên cạnh đó, bệnh nhân còn có chỉ định dùng thuốc kháng sinh toàn thân nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng, kháng viêm, giảm đau và cách thức vệ sinh tại chỗ trong những ngày kế tiếp. Ngoài ra, người nữ cần hoạt động nhẹ nhàng và kiêng cữ việc quan hệ ít nhất hai tuần sau sự cố này, giúp âm đạo và cùng đồ có điều kiện được lành tốt.
4. Cách phòng ngừa rách, thủng cùng đồ
Tổn thương cùng đồ nhìn chung là một tình trạng rất hiếm gặp. Tuy nhiên, vì mức độ nguy hiểm và hậu quả nặng nề của nó, ý thức cẩn thận và đề phòng trong từng sinh hoạt vợ chồng là một điều đáng lưu ý.
Việc quan hệ tình dục phải nhẹ nhàng, cả hai cùng lắng nghe và thấu hiểu nhau, chia sẻ những tư thế phù hợp. Cần tránh các hành vi “vào trận” quá nhanh mà phải có “khúc dạo đầu” để tăng tính hưng phấn ở người phụ nữ, vì đây là thời gian để âm đạo kịp dãn nở tốt và bài tiết đủ dịch bôi trơn, hạn chế sang chấn. Không nên thử nghiệm các tư thế khác thường, sử dụng dụng cụ tình dục hay thủ dâm thô bạo, vừa dễ gây tổn thương, vừa làm tăng nguy cơ nhiễm trùng vùng chậu.
Bên cạnh đó, sau sự cố này, người phụ nữ thường rơi vào tâm lý lo sợ, ám ảnh, dễ khiến mối quan hệ với người bạn đời gặp căng thẳng, lãnh cảm. Vì vậy, việc chia sẻ, thấu hiểu, động viên bằng tình cảm và cả tinh thần trách nhiệm từ phía kia sẽ là một vị thuốc đáng giá để chữa lành vết thương, vượt qua nỗi sợ hãi này.
Tóm lại, rách hay thủng cùng đồ là tổn thương thường gặp sau khi quan hệ tình dục quá thô bạo. Đây là một cấp cứu phụ khoa, cần can thiệp kịp thời nhằm ngăn chặn diễn tiến thêm nặng nề, bảo toàn cơ quan sinh sản của người phụ nữ và giữ trọn vẹn hạnh phúc lứa đôi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
