Nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Nếu thỉnh thoảng trẻ đi phân lỏng thì điều này không có gì đáng lo ngại, nhưng đột nhiên đi tiêu lỏng hơn, thường xuyên hơn có thể là tiêu chảy. Nguyên nhân gây tiêu chảy bao gồm nhiễm trùng, uống quá nhiều nước trái cây, pha sữa không đúng cách và dị ứng thức ăn. Với trường hợp bé bị tiêu chảy hãy nói chuyện với bác sĩ để hạn chế tình trạng mất nước của bé.

1. Dấu hiệu nhận biết tiêu chảy ở trẻ nhỏ

Nếu nhu động ruột của con bạn đột ngột thay đổi, tức là trẻ đi cầu nhiều hơn bình thường và đi ngoài phân lỏng hơn, nhiều nước hơn bình thường thì đó có thể là tiêu chảy. Tuy nhiên, phân thỉnh thoảng lỏng hơn bình thường đối với em bé nhìn chung không có gì đáng lo ngại.

Hầu hết các trường hợp trẻ bị tiêu chảy ở Hoa Kỳ đều tương đối nhẹ và không đe dọa sức khỏe lớn, miễn là trẻ không bị mất nước. Tình trạng mất nước có thể rất nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh, vì vậy điều quan trọng là bạn phải đảm bảo rằng con bạn được uống nhiều chất lỏng.

Tiêu chảy ở trẻ nhỏ kéo dài bao lâu và cách điều trị tốt nhất là tùy thuộc vào nguyên nhân.

2. Nguyên nhân tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Các nguyên nhân phổ biến tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm:

• Nhiễm trùng do vi rút hoặc vi khuẩn trong đường tiêu hóa
• Nhiễm trùng tai
• Ký sinh trùng
• Thuốc kháng sinh
• Quá nhiều nước trái cây
• Công thức pha trộn không đúng cách
• Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm
• Một chất độc

Dưới đây sẽ xem xét từng nguyên nhân gây tiêu chảy chi tiết hơn.

2.1. Nhiễm virus

Virus chẳng hạn như rotovirus, norovirus, adenovirus, calicivirus, astrovirus và cúm đều là các loại virus có thể gây tiêu chảy, cũng như nôn mửa, đau bụng, sốt, ớn lạnh và đau nhức.

2.2. Nhiễm khuẩn hoặc ngộ độc thực phẩm

Vi khuẩn chẳng hạn như salmonella, shigella, staphylococcus, campylobacter, hoặc E. coli có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy. Một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn tự khỏi. Những loại khác như vi khuẩn E. coli gây ra trong thực phẩm như thịt chưa nấu chín gây ngộ độc thực phẩm có thể rất nghiêm trọng.

Nếu con bạn bị nhiễm trùng do vi khuẩn, trẻ có thể bị tiêu chảy nặng kèm theo chuột rút, có máu và chất nhầy trong phân và sốt. Bé có thể bị nôn hoặc không. Nếu con bạn có những triệu chứng này, hãy đưa trẻ đi khám. Cấy phân có thể giúp xác định xem con bạn có bị nhiễm trùng do vi khuẩn hay không.

2.3. Nhiễm trùng tai

Tiêu chảy có thể đi kèm với nhiễm trùng tai do virus hoặc vi khuẩn. Điều này phổ biến hơn ở trẻ em dưới 2. Con bạn có thể kéo tai hoặc kêu đau tai nếu trẻ đang ở độ tuổi nói chuyện. Các triệu chứng nhiễm trùng tai khác là quấy khóc, nôn mửa, sốt và chán ăn.

2.4. Ký sinh trùng

Ký sinh trùng có thể gây tiêu chảy nước và phân nhờn. Ví dụ, bệnh giardia là do một loại ký sinh trùng cực nhỏ sống trong ruột gây ra. Các triệu chứng khác bao gồm đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn và chuột rút.

Nhiễm ký sinh trùng dễ lây lan ở các nhóm trẻ em, ví dụ như ở nhà trẻ hoặc trường mầm non. Việc điều trị cần dùng thuốc đặc biệt, vì vậy con bạn sẽ cần đến gặp bác sĩ.

2.5. Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong ruột cùng với vi khuẩn có hại. Nếu trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ của bạn bị tiêu chảy trong hoặc sau một đợt dùng kháng sinh, nguyên nhân có thể liên quan đến thuốc. Nếu điều này xảy ra, hãy nói chuyện với bác sĩ, nhưng đừng ngừng cho con bạn dùng bất kỳ loại thuốc nào đã kê đơn cho đến khi bác sĩ cho bạn tiếp tục.

2.6. Uống quá nhiều nước trái cây

Uống quá nhiều nước trái cây có thể gây tiêu chảy. Đó là bởi vì nhiều loại nước trái cây có chứa sorbitol, một dạng đường không tiêu hóa được. Mức sorbitol dư thừa khiến cơ thể cố gắng pha loãng đường bằng cách kéo nước từ máu vào ruột, gây ra phân lỏng. Đó là cách nước ép mận khô, chứa nhiều sorbitol, giúp ngăn ngừa táo bón. Nước ép táo, lê, đào và anh đào cũng có hàm lượng sorbitol khá cao. Cắt giảm số tiền sẽ giải quyết vấn đề trong một tuần hoặc lâu hơn.

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) cung cấp các khuyến nghị về nước trái cây hàng ngày sau:

• Không có nước trái cây cho trẻ trước 1 tuổi
• Không quá 114ml (1/2 cốc) cho độ tuổi từ 1 đến 3
• Không quá 114 đến 170ml (1/2 cốc đến 3/4 cốc) cho độ tuổi từ 4 đến 6
• Không quá 227ml (1 cốc) cho trẻ từ 7 tuổi trở lên

Công thức pha trộn không đúng cách: luôn kiểm tra lại xem bạn có thêm đúng lượng nước khi pha sữa công thức cho con không. Sử dụng sai tỷ lệ sữa công thức với nước có thể gây tiêu chảy.

2.7. Dị ứng thực phẩm

Nếu trẻ bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch của cơ thể trẻ sẽ phản ứng với các protein thực phẩm bình thường vô hại theo cách có thể gây ra các phản ứng nhẹ hoặc nghiêm trọng bao gồm tiêu chảy. Các triệu chứng khác của dị ứng thực phẩm bao gồm, đầy hơi, đau bụng và có máu trong phân. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, dị ứng cũng có thể gây ra nôn mửa, nổi mề đay hoặc phát ban trên da.

Các chất gây dị ứng thực phẩm phổ biến bao gồm sữa bò, trứng, đậu phộng, đậu nành, lúa mì, hạt cây, cá và động vật có vỏ. Nếu bạn nghĩ rằng em bé hoặc trẻ nhỏ của bạn có thể bị dị ứng thực phẩm, hãy nói chuyện với bác sĩ.

2.8. Không dung nạp thực phẩm

Không giống như dị ứng thực phẩm, không dung nạp thực phẩm (còn gọi là nhạy cảm với thực phẩm) là một phản ứng bất thường không liên quan đến hệ thống miễn dịch. Ví dụ, chứng không dung nạp lactose xảy ra khi một người không sản xuất đủ lactase, loại enzyme cần thiết để tiêu hóa lactose, đường trong sữa bò và các sản phẩm từ sữa khác. Đường lactose không được tiêu hóa sẽ lưu lại trong ruột, gây ra các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, đau quặn bụng, đầy hơi và đầy hơi. Không dung nạp lactose là rất bất thường ở trẻ sơ sinh.

Lưu ý: Nếu con bạn bị tiêu chảy nghiêm trọng, con bạn có thể tạm thời gặp khó khăn trong việc sản xuất men lactase và kết quả là con bạn có thể có các triệu chứng không dung nạp lactose trong một hoặc hai tuần.

2.9 Nhiễm độc

Nếu trẻ bị tiêu chảy và nôn mửa, và bạn nghĩ rằng trẻ có thể đã nuốt phải thứ gì đó nguy hiểm chẳng hạn như thuốc. Trong trường hợp trẻ bất tỉnh hoặc khó thở, hãy gọi ngay cho Trung tâm Kiểm soát Chất độc.

3. Cách giữ nước cho trẻ nếu bị tiêu chảy

Tiêu chảy có thể khiến trẻ bị mất nước, điều này có thể nguy hiểm, vì vậy mối quan tâm đầu tiên của bạn là cho trẻ uống đủ nước.

• Nếu trẻ không bị nôn, hãy tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.
• Nếu trẻ mới biết đi không bị nôn, hãy cho trẻ uống thêm nước.
• Nếu em bé không thể giữ được chất lỏng, hãy gọi cho bác sĩ. Bác sĩ có thể hướng dẫn bạn cho trẻ uống dung dịch điện giải nhi.

Dung dịch điện giải dành cho trẻ em được pha chế để cung cấp cho trẻ lượng đường và muối phù hợp, để bù nước, nếu cần. Chúng khác với đồ uống thể thao, như Gatorade, mà bác sĩ không khuyên dùng cho trẻ em bị tiêu chảy.

Đối với trẻ sơ sinh: Ngay sau khi con bạn có thể giữ được chất lỏng, hãy tiếp tục cho con bú sữa mẹ hoặc bú sữa công thức, như vậy con bạn sẽ nhận được dinh dưỡng và lượng calo cần thiết.

Đối với trẻ mới biết đi: Nếu con bạn không thích mùi vị của dung dịch điện giải, hãy thử thêm 1/4 muỗng cà phê hỗn hợp thức uống bột có hương vị không đường vào 227 ml sản phẩm điện giải không có vị.

4. Một số câu hỏi đối với trường hợp trẻ bị tiêu chảy

4.1. Tôi có thể cho con tôi uống Gatorade nếu con tôi bị tiêu chảy và có vẻ mất nước không?

Đường trong đồ uống thể thao có thể làm cho bệnh tiêu chảy của trẻ nặng hơn. Hãy sử dụng dung dịch điện giải dành cho trẻ em nếu bác sĩ đề nghị một thứ gì đó ngoài sữa mẹ, sữa công thức hoặc nước

4.2. Con tôi nên ăn gì nếu bị tiêu chảy?

Cho trẻ ăn chế độ ăn bình thường. Ăn thực phẩm lành mạnh có thể giúp rút ngắn tình trạng tiêu chảy bằng cách cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu cần thiết để chống lại nhiễm trùng. Khi được dung nạp, trẻ có thể ăn các loại chủ yếu như carbohydrate phức hợp (như bánh mì, ngũ cốc và gạo), thịt nạc, trái cây và rau. Nước dùng hoặc súp cũng có thể giúp giảm mất nước. Nếu trẻ không chịu ăn, đừng lo lắng. Miễn là trẻ vẫn đủ nước, sự thèm ăn của trẻ sẽ trở lại sau một hoặc hai ngày.

Cho trẻ ăn sữa chua. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vi khuẩn sống được tìm thấy trong sữa chua là một cách an toàn và hiệu quả để cắt giảm số lượng và thời gian tiêu chảy. Dùng sữa chua nguyên chất, không đường, không đường có chứa các vi khuẩn sống như lactobacillus.

Không cho trẻ ăn đường. Tránh thức ăn và đồ uống có đường như gelatin, nước sô-đa (kể cả bia gừng), đồ uống thể thao và nước trái cây chưa pha loãng. Đường hút nước vào ruột, có thể làm tiêu chảy nặng hơn.

4.3. Tôi nên làm gì nếu tiêu chảy làm kích ứng da trẻ ở vùng quấn tã?

Phần mông của trẻ có thể tấy đỏ và bị kích thích do phân lỏng. Làm sạch phần dưới cơ quan hậu môn nhẹ nhàng và giữ nó càng khô càng tốt. Dùng nhiều kem hoặc thuốc mỡ khi thay tã cho em bé hoặc trẻ mới biết đi để ngăn ngừa hăm tã. Kem bôi tã hoặc thuốc mỡ cũng có thể giúp bảo vệ và làm dịu phần mông của trẻ đã được tập ngồi bô.

4.4. Cho trẻ uống thuốc trị tiêu chảy của người lớn có được không?

Không, đừng cho trẻ uống thuốc chống tiêu chảy trừ khi bác sĩ kê đơn. Những loại thuốc này có thể gây nguy hiểm cho trẻ sơ sinh và trẻ em.

4.5. Khi nào tôi nên gọi bác sĩ về bệnh tiêu chảy của con tôi?

• 3 tháng tuổi trở xuống: Gọi ngay cho bác sĩ nếu bé bị tiêu chảy.
• Trên 3 tháng tuổi: Gọi cho bác sĩ nếu bệnh tiêu chảy không cải thiện sau 24 giờ.
• Mọi lứa tuổi: Hãy gọi cho bác sĩ nếu em bé không thể giữ được chất lỏng hoặc nếu tiêu chảy nghiêm trọng (đi cầu ra nước cứ hai giờ một lần hoặc thường xuyên hơn).

Nhiều triệu chứng: Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu trẻ bị tiêu chảy và bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Nôn nhiều lần

Các triệu chứng mất nước như khô miệng, khóc không ra nước mắt, thóp trũng và đi tiểu thường xuyên (không mặc tã ướt hoặc đi tiểu trong sáu giờ trở lên)

• Có máu trong phân hoặc phân đen

Sốt cao: 38.5 độ C trở lên nếu trẻ từ 3 đến 6 tháng tuổi; 39.5 độ C trở lên nếu trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên. Nếu em bé của bạn dưới 3 tháng tuổi và nhiệt độ của bé là 38 độ C hoặc cao hơn, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức.

5. Phòng tránh tiêu chảy ở trẻ

Thường xuyên rửa tay cho mọi người trong nhà là cách bảo vệ tốt nhất của bạn chống lại bệnh tiêu chảy nhiễm trùng, vì các vi sinh vật gây bệnh tiêu chảy rất dễ lây truyền từ tay sang miệng. Rửa kỹ tay của trẻ cũng như của bạn trong ít nhất 15 giây bằng xà phòng và nước ấm trước khi ăn hoặc chế biến thức ăn, và sau khi xử lý tã bẩn hoặc đi vệ sinh.

Khi trẻ lớn hơn, hãy khuyến khích con tránh để tay ra khỏi mặt, chẳng hạn như hắt hơi vào khuỷu tay thay vì dùng tay.

Trẻ cũng có thể bị nhiễm trùng gây tiêu chảy khi cho ngón tay vào miệng sau khi chạm vào đồ chơi hoặc các vật dụng khác đã bị dính phân của trẻ bị nhiễm bệnh. Đó là một trong những lý do các nhà trẻ và trường học có quy định yêu cầu trẻ em bị tiêu chảy phải ở nhà. Khi bạn có chỗ chơi ở nhà, hãy dọn dẹp đồ chơi chung và khu vực chơi sau đó.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Nguồn tham khảo: babycenter.com