Theo Tổ chức y tế thế giới WHO, ngạt khi sinh hay sinh ngạt xảy ra từ 2 đến 10 trên 1000 trẻ sơ sinh được sinh ra đúng kỳ hạn, và nhiều hơn nữa đối với các trường hợp sinh non. WHO ước tính có 4 triệu ca tử vong sơ sinh xảy ra hàng năm do ngạt khi sinh, chiếm 38% tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi.
Ở trẻ đủ tháng, ngạt có thể xảy ra giai đoạn trước hoặc trong chuyển dạ do suy yếu trao đổi khí máu qua bánh nhau. Ngạt cũng có thể xảy ra thứ phát sau sinh do bất thường về hô hấp, tim mạch hoặc thần kinh. Hậu quả trẻ có thể bị bệnh lý não thiếu oxy, có thể kèm theo tổn thương các cơ quan khác.
1. Ngạt ở trẻ sơ sinh là gì?
Ngạt khi sinh hay ngạt sơ sinh là bệnh lý đối với trẻ sơ sinh do thiếu oxy kéo dài đủ lâu trong quá trình sinh nở đến mức gây tổn hại về thể chất, thường là tổn thương đến não. Tổn thương có thể xảy ra với hầu hết các cơ quan của trẻ sơ sinh (tim, phổi, gan, ruột, thận), nhưng tổn thương não là mối quan tâm lớn nhất và có lẽ là ít có khả năng nhất để chữa lành nhanh hoặc hoàn toàn. Trong các trường hợp rõ rệt hơn trẻ sơ sinh có thể sẽ sống sót, nhưng với biểu hiện tổn thương não hoặc ở dạng tổn thương tâm thần, chẳng hạn như chậm phát triển hoặc thiểu năng trí tuệ, hoặc ở dạng tổn thương thể chất khác.
Ngạt sơ sinh phát hiện ngay khi trẻ sơ sinh đẻ ra không khóc trong vòng phút đầu.
Các yếu tố gây suy thai cũng là yếu tố gây ngạt thai vì vậy đứng trước thai phụ có nguy cơ cao như nhiễm độc thai nghén, rau tiền đạo, mẹ mắc bệnh nội khoa, khung chậu hẹp, rối loạn cơn co tử cung, thai đôi, đa thai, đa ối, thiểu ối, dị dạng, qua siêu âm đều dự đoán ngạt sơ sinh và chuẩn bị phương tiện dụng cụ hồi sức trẻ sơ sinh. Theo một số nghiên cứu đã dẫn đến các hướng dẫn quốc tế mới về hồi sức sơ sinh trong những năm gần đây, khuyến nghị sử dụng không khí bình thường khi cấp cứu ngạt khi sinh có hiệu quả hồi phục và tiên lượng tốt hơn thay vì oxy 100%.
2. Các yếu tố nguy cơ ngạt khi sinh
- Người mẹ quá trẻ hay quá già
- Nếu mẹ bị bệnh tim phổi, hen suyễn, thiếu máu nặng, ra máu trước sinh, huyết áp thấp, huyết áp cao, tử cung co thắt bất thường
- Dịch ối bẩn
- Đa thai
- Không chăm sóc hậu sản
- Trẻ sơ sinh thiếu cân
- Tăng cường chuyển dạ với oxytocin
- Xuất huyết
- Sản giật và tiền sản giật
- Thiếu máu trong suốt quá trình mang thai và khi sinh
3. Biến chứng của suy hô hấp/ngạt ở trẻ sơ sinh
Ngạt khi sinh có thể biểu hiện với nhiều mức độ và hậu quả với các di chứng kèm theo sau này. Nếu nặng, các dấu hiệu tím tái, suy hô hấp tăng lên, nhịp tim chậm dần, huyết áp hạ, thân nhiệt hạ, trẻ có thể tử vong. Nếu nhẹ và được can thiệp kịp thời, điều trị đúng cách thì các triệu chứng giảm dần và trẻ có thể được cứu sống. Tuy nhiên, sau khi được cấp cứu kịp thời vẫn có thể để lại di chứng như thiếu oxy não, xuất huyết não, hạ đường huyết...
Có thể theo dõi, đánh giá triệu chứng thần kinh sau tuần lễ đầu cho phép xác định dần dần những di chứng trong năm đầu tiên như: liệt 2 chi dưới, liệt 1/2 người, liệt tứ chi co cứng, động kinh, chậm phát triển tinh thần nặng, rối loạn giác quan.
Trong vòng một tháng đầu tiên sau sinh với trường hợp trẻ bị ngạt khi sinh nếu vòng đầu của trẻ không phát triển kích thước đường kính cho thấy trẻ đã xuất hiện biến chứng đầu nhỏ.
Trẻ sơ sinh bị ngạt mức độ nặng hay nhẹ cũng thường có biểu hiện ốm yếu lâu dài, viêm phế quản, viêm phổi dai dẳng, sức đề kháng non yếu, cơ thể gầy yếu.
Một số trường hợp có thể dẫn đến tổn thương đa phủ tạng ngay từ giai đoạn sơ sinh (đặc biệt là tổn thương gan và thận), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ về sau.
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có máy siêu âm tại phòng sinh có thể đo được vị trí đầu thai nhi trong khung chậu của mẹ giúp cho tiên lượng được sinh khó, hay dễ để bác sĩ lựa chọn phương pháp sinh thích hợp, an toàn cho mẹ và con. Mỗi phòng sinh đều có xe chăm sóc sơ sinh hiện đại nhất, đầy đủ các thiết bị từ đèn giữ ấm, cân em bé, hệ thống đánh giá sức khỏe của bé (đo nhịp tim, nhịp thở, huyết áp, oxy trong máu)... giúp kịp thời chẩn đoán và điều trị các vấn đề sức khỏe của trẻ khi sinh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
