Mụn nội tiết là một loại mụn hình thành do sự dao động về mức độ hormone mà cơ thể bạn sản xuất. Loại mụn này phổ biến, ảnh hưởng đến bất cứ ai, tùy thuộc vào độ tuổi.
1. Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết là một loại mụn liên quan đến sự thay đổi của các loại hormone trong cơ thể mỗi người, và thường được gọi là mụn trứng cá. Mụn nội tiết có thể xuất hiện ở mọi nhóm tuổi nhưng phổ biến nhất vẫn là trong giai đoạn dậy thì, đặc biệt là ở phụ nữ. Ngoài ra mụn nội tiết cũng thường xuất hiện vào chu kỳ kinh nguyệt hay giai đoạn mãn kinh đối với phụ nữ.
Ước tính trên toàn thế giới có khoảng 50% phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 29 mắc phải tình trạng mụn nội tiết. Có nhiều ý kiến khác nhau về mụn nội tiết nhưng sự mất cân bằng hormone là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tình trạng này.
1.1. Một số đặc điểm của mụn nội tiết tố
Ở độ tuổi dậy thì, mụn nội tiết tố thường xuất hiện ở những vùng da như trán, mũi và cằm. Tuy nhiên khi đến tuổi trưởng thành, mụn mất cân bằng hormone gây ra lại có xu hướng xuất hiện ở phần dưới khuôn mặt bao gồm má và vùng da quanh xương hàm.
Đối với một số người, mụn nội tiết tố có dạng mụn đầu đen, mụn đầu trắng hoặc các mụn nhỏ hay u nang. Các nang mụn nằm sâu dưới da, mang đầy đủ đặc tính của tình trạng viêm là sưng, nóng, đỏ, đau.
Mụn nội tiết có thể được gây ra bởi sự mất cân bằng các loại hormone trong các trường hợp sau:
- Đến ngày hành kinh
- Hội chứng buồng trứng đa nang
- Giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh ở phụ nữ
- Sự tăng quá mức nồng độ androgen
Cụ thể, những thay đổi về hormone kể trên có thể khiến tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn thông qua các cách như:
- Gây tình trạng viêm da tổng thể
- Tăng tiết mồ hôi và bã nhờn từ các lỗ chân lông
- Khiến các tế bào da bị tắc trong nang lông
- Tạo điều kiện cho một số loại vi khuẩn là nguyên nhân gây ra mụn mà tiêu biểu là Propionibacterium acnes.
1.2. Mụn trứng cá thời kỳ mãn kinh
Mụn trứng cá xuất hiện vào giai đoạn tiền mãn kinh hoặc giai đoạn mãn kinh thực chất là một dạng của mụn nội tiết tố. Những người phụ nữ trong độ tuổi từ 40 đến 50 bắt đầu trải qua giai đoạn mãn kinh. Giai đoạn này chứng kiến sự suy giảm một cách tự nhiên các loại hormone sinh sản nữ giới và kết thúc bằng sự biến mất hoàn toàn của chu kỳ kinh nguyệt.
Trong nhiều trường hợp, mụn trứng cá xuất hiện vào giai đoạn mãn kinh của người phụ nữ do sự sụt giảm nồng độ hormone estrogen hoặc do sự gia tăng của hormone loại androgen mà đặc biệt là testosterone. Mụn trứng cá cũng có thể xuất hiện ngay cả khi người phụ nữ đó sử dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT) để giảm bớt triệu chứng của giai đoạn mãn kinh. Điều này do HRTs sử dụng một số dòng hormone protein để thay thế estrogen và progesterone mà cơ thể mất đi. Hormone dòng progestin khiến lỗ chân lông giãn rộng, tạo điều kiện cho bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập hình thành lên mụn trứng cá.
2. Điều trị mụn nội tiết
2.1. Phương pháp điều trị truyền thống cho mụn nội tiết
Các chuyên gia đã khẳng định, tình trạng mụn nội tiết nặng không thể điều trị bằng các sản phẩm sữa rửa mặt hay kem dưỡng da thông thường. Điều này là do mụn nội tiết thường có dạng u nang, hình thành sâu dưới da và nằm ngoài tầm tác động của đa số các loại thuốc hay kem bôi ngoài ra.
Do đó điều trị mụn nội tiết thường phải áp dụng các phương pháp điều trị bằng thuốc nhằm cân bằng nồng độ các hormone để làm sạch da từ bên trong. Một số biện pháp điều trị mụn nội tiết có thể kể đến như:
- Thuốc tránh thai: Thuốc tránh thai đường uống đặc biệt hiệu quả trong việc sử dụng để điều trị mụn nội tiết do chúng có chứa ethinyl estradiol cùng với drospirenone, norgestimate và norethindrone. Bốn loại hóa chất này có khả năng cân bằng nồng độ hormone trong cơ thể, giúp giảm tình trạng mụn nội tiết đặc biệt vào giai đoạn rụng trứng của chu kỳ kinh nguyệt.
Thuốc tránh thai đường uống chống chỉ định cho những người có tiền sử huyết khối, tăng huyết áp, hoặc ung thư vú......
- Thuốc chống androgen: Thuốc chống androgen hoạt động dựa trên cơ chế giảm nội tiết tố nam androgen. Androgen là hormon tự nhiên có ở cả nam và nữ. Tuy nhiên khi hàm lượng androgen quá cao, chúng có thể gây ra các vấn đề về mụn trứng cá do can thiệp vào việc điều chỉnh các nang lông cũng như tăng sản xuất bã nhờn. Aldactone mặc dù chủ yếu được sử dụng để điều trị tăng huyết áp tuy nhiên cũng mang lại tác dụng giảm androgen. Nói cách khác nó có thể ngăn cơ thể bạn sản xuất nhiều androgen hơn và giúp ổn định nồng độ hormone.
- Retinoids: Nếu gặp phải tình trạng mụn nội tiết thể nhẹ, bạn có thể cân nhắn sử dụng một số loại thuốc bôi ngoài da có chứa retinoids. Retinoids có nguồn gốc từ vitamin A, chứa nhiều trong những loại kem, gel... luôn sẵn có tại các quầy thuốc. Điều quan trọng khi sử dụng retinoids là cần thoa kem chống nắng đều đặn bởi retinoids có thể làm tăng nguy cơ cháy nắng.
2.2. Phương pháp điều trị mụn nội tiết tự nhiên
Trong một số trường hợp, các phương pháp điều trị mụn nội tiết dựa trên các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên có thể được sử dụng để giảm tình trạng mụn nội tiết thể nhẹ.
Phương pháp điều trị tự nhiên thường không kèm theo những tác dụng phụ đáng ngại như các phương pháp điều trị truyền thống tuy nhiên hiệu quả của chúng đôi khi không được như mong đợi. Một số loại sản phẩm nguồn gốc tự nhiên sử dụng để điều trị mụn nội tiết bao gồm:
- Tinh dầu trà xanh: Tinh dầu trà xanh hoạt động dựa trên cơ chế giảm viêm – nguyên nhân chủ yếu gây ra mụn trứng cá. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng một loại kem chứa 5% tinh dầu trà xanh thoa trực tiếp lên da có thể làm giảm các triệu chứng ở những đối tượng tham gia nghiên cứu bị mụn nội tiết từ nhẹ đến trung bình.
Tinh dầu trà xanh có sẵn trong nhiều loại sản phẩm chăm sóc da như sữa rửa mặt và toner. Ở dạng nguyên chất, tinh dầu trà xanh cần được pha loãng với một số loại dầu nền như dầu dừa, dầu ô liu... trước khi sử dụng để thoa trực tiếp lên vùng da bị mụn.
- Alpha hydroxy acid (AHA): AHA là một loại acid nguồn gốc thực vật rất giàu trong các loại trái cây họ cam, quýt. AHA có khả năng loại bỏ các tế bào chết gây bít tắc lỗ chân lông, qua đó giảm thiểu sự hình thành của mụn.
Các loại sản phẩm chăm sóc da chứa nhiều AHA bao gồm mặt nạ và các loại kem OTC. Cũng giống như retinoids, AHA làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời do đó cần bôi kem chống nắng thường xuyên khi đang điều trị mụn bằng AHA.
- Trà xanh: Khác với sử dụng tinh dầu trà xanh để thoa trực tiếp lên vùng da bị mụn, uống một vài cốc trà xanh mỗi ngày kết hợp với chăm sóc, vệ sinh da có thể giúp bạn sở hữu một làn da khỏe mạnh, sạch mụn.
Một thay đổi bất thường nào đó về hệ nội tiết có thể gây ra tình trạng mụn, được gọi là mụn nội tiết. Thời điểm thay đổi nội tiết diễn ra khác nhau ở mỗi người do đó việc chủ động phòng ngừa là hết sức cần thiết.
Thông thường phải mất từ 8 đến 10 tuần để các phương pháp điều trị mụn nội tiết phát huy tác dụng. Nếu quá thời gian trên tình trạng mụn không giảm, hãy đến gặp các bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được tư vấn và lên kế hoạch điều trị lâu dài hoặc kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để tối đa hóa hiệu quả điều trị.
Bài viết tham khảo nguồn: medicalnewstoday.com, healthline.com
