Mối liên quan giữa ăn thừa muối và các bệnh huyết áp, tim mạch

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh cao huyết áp như thừa cân, ăn mặn, hút thuốc lá, ăn nhiều chất béo,... Trong đó, ăn thừa muối không chỉ làm tăng nguy cơ mắc cao huyết áp mà còn có thể gây ra nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm.

1. Cao huyết áp là gì?

Cao huyết áp hay tăng huyết áp, biểu hiện ở tình trạng người có huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg. Khi có cơn tăng huyết áp, người bệnh có thể có những biểu hiện như mờ mắt, choáng váng, chóng mặt, đau đầu dữ dội,...

Đôi khi bệnh nhân không có những triệu chứng chủ quan này mà chỉ tình cờ phát hiện huyết áp tăng cao khi đo huyết áp. Chính vì rất nhiều trường hợp bệnh nhân cao huyết áp không có biểu hiện gì khác thường nên đây được coi là một trong những căn bệnh giết người thầm lặng.

2. Mối liên quan giữa ăn thừa muối với nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch

Muối là chất khoáng cần thiết trong cơ thể, giúp kiểm soát cân bằng dịch, dẫn truyền thần kinh và chức năng khối cơ. Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng quốc gia, mỗi người chỉ nên tiêu thụ không quá 5g muối/ngày. Tuy nhiên, thực tế theo số liệu điều tra, người Việt đang tiêu thụ trung bình lượng muối lên tới 9,4g/ngày. Và chế độ ăn thừa muối tiềm ẩn nguy cơ cao dẫn tới tăng huyết áp cũng như các bệnh tim mạch.

Cơ chế gây tăng huyết áp của Natri trong muối như sau:

• Ở những người đã có sẵn yếu tố di truyền, nếu ăn nhiều muối sẽ làm tăng tính thẩm thấu của màng tế bào đối với Natri. Ion Na+ sẽ được vận chuyển nhiều vào tế bào cơ trơn của thành mạch, gây tích nước trong tế bào, tăng trương lực thành mạch, co mạch, tăng sức cản ngoại vi và dẫn tới tăng huyết áp;
• Nồng độ muối của các chất dịch trong cơ thể là ổn định. Ăn nhiều muối làm tăng áp lực thẩm thấu trong máu, khiến cơ thể phải cần thêm nước để duy trì ổn định nồng độ dịch thể. Để đáp ứng yêu cầu này, cảm giác khát nước sẽ xuất hiện, làm cho người ăn mặn phải uống nhiều nước, dẫn tới làm tăng dung lượng máu và tăng áp lực lên thành mạch. Hiện tượng này kéo dài có thể dẫn đến tăng huyết áp;
• Ăn nhiều muối kết hợp với những yếu tố gây sang chấn tinh thần sẽ làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, tăng khả năng tái hấp thu Natri ở ống thận. Lượng lớn ion Na+ sẽ được đưa vào trong tế bào cơ trơn, gây co mạch, tăng sức cản ngoại vi và dẫn tới tăng huyết áp;
• Ăn mặn trong khi đã bị tăng huyết áp có thể thiếu yếu tố nội tiết thải muối, làm Natri bị tích tụ trong cơ thể và ion Na+ tiếp tục bị vận chuyển nhiều vào tế bào cơ trơn gây tăng huyết áp;
• Muối làm tăng độ nhạy cảm của hệ thống tim mạch và thận đối với Adrenaline – một chất gây tăng huyết áp.

Ngoài ra, khi ăn quá nhiều muối, các loại thuốc điều trị huyết áp như thuốc lợi tiểu sẽ không thể hoạt động tốt. Và huyết áp tăng lên sẽ làm tăng cường độ làm việc của hệ thống tim mạch, thận và hệ tiết niệu, gây ra nhiều nguy cơ cho sức khỏe như đột quỵ và suy tim, suy thận. Đặc biệt, nếu đã mắc các bệnh tăng huyết áp, suy gan, suy tim và suy thận, thói quen ăn nhiều muối sẽ làm bệnh tiến triển nhanh hơn.

Chế độ ăn nhiều muối ở trẻ em cũng có ảnh hưởng lớn tới huyết áp, làm tăng khả năng mắc cao huyết áp và nhiều bệnh lý khác. Tăng huyết áp ở trẻ em còn để lại hậu quả tăng huyết áp khi đến tuổi trưởng thành và làm tăng nguy cơ biến chứng của cao huyết áp do mắc bệnh sớm, thời gian mắc bệnh kéo dài.

3. Mối liên quan giữa ăn thừa muối và các bệnh mạn tính khác

Bên cạnh cao huyết áp, bệnh tim mạch, thói quen ăn mặn còn làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác như:

• Tăng đào thải canxi qua nước tiểu, tăng nguy cơ loãng xương và sỏi thận;
• Tăng nguy cơ mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng, tăng nguy cơ ung thư dạ dày do phá hủy lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter Pylori;
• Tăng nguy cơ suy thận do làm tăng protein trong nước tiểu và làm tăng gánh nặng cho thận;
• Tăng nguy cơ béo phì do tăng cảm giác khát và tăng tiêu thụ đồ uống, nhất là các loại nước ngọt;
• Làm tăng tình trạng giữ nước và phù, đặc biệt ở bệnh nhân xơ gan và suy tim;

4. Biện pháp hạn chế tiêu thụ muối

Một số biện pháp hạn chế lượng muối ăn vào:

• Giảm dần gia vị khi nấu ăn: dùng gia vị khác như chua, cay hoặc các loại rau thơm phối hợp khi chế biến để làm tăng vị ngon của thực phẩm và giảm độ mặn;
• Hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn như giò, chả, bơ mặn, xúc xích, thịt nguội,... vì chúng đã sử dụng muối trong quá trình chế biến. Nếu khi nấu các thực phẩm này tiếp tục dùng muối thì sẽ làm tăng lượng muối nạp vào cơ thể;
• Hạn chế dùng gia vị có muối khi chấm trực tiếp trên bàn ăn như nước mắm, tương cà chua, nước sốt pha sẵn,... vì chúng đều chứa muối. Vì vậy, người dùng cần nếm trước hoặc xem lượng muối trên nhãn mác thực phẩm khi sử dụng;
• Khi ăn ở các nhà hàng, quán ăn cần kiểm soát lượng muối nạp vào cơ thể;

Thói quen ăn thừa muối gây ra khá nhiều hệ lụy đối với sức khỏe. Và giảm ăn muối chính là giải pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp, bệnh tim mạch cũng như nhiều vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, để huyết áp giảm được từ 2-8 mmHg, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tim mạch cần chú ý đảm bảo lượng muối nạp mỗi ngày nên dưới 5 - 6g.

Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng đã có 30 năm kinh nghiệm về khám và điều trị các bệnh lý nội khoa, đặc biệt về chuyên khoa Nội tim mạch: động mạch vành, suy tim, van tim, rối loạn nhịp tim...Thạc sĩ, Bác sĩ Hùng từng giữ chức Phó Trưởng khoa Nội Tim mạch và Trưởng Đơn vị Tim mạch Can thiệp tại Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng và hiện đang làm việc tại Khoa Khám bệnh và Nội khoa, Nội Tim mạch, Tim mạch Can thiệp tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.