Virus HPV gây ra một bệnh lây truyền qua đường tình dục và làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, trong đó có ung thư âm hộ.
1. Tổng quan về ung thư âm hộ và virus HPV
1.1. Ung thư âm hộ
Ung thư âm hộ là một loại ung thư xảy ra ở mặt ngoài của cơ quan sinh dục nữ. Trong đó, âm hộ là khu vực da bao quanh niệu đạo và âm đạo, bao gồm âm vật và môi âm hộ. Khối u do ung thư âm hộ hình thành thường gây đau hoặc ngứa trên âm hộ. Mặc dù căn bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, song người lớn tuổi vẫn là đối tượng được chẩn đoán phổ biến hơn.
Phương pháp điều trị ung thư âm hộ thường là phẫu thuật để loại bỏ khối u và một lượng nhỏ các mô khỏe mạnh xung quanh. Đôi khi phẫu thuật ung thư âm hộ đòi hỏi phải loại bỏ toàn bộ âm hộ. Nếu ung thư âm hộ được chẩn đoán càng sớm, thì càng ít phải cắt bỏ quá nhiều âm hộ để điều trị.
1.2. Virus HPV
Papillomavirus ở người (viết tắt HPV) là tập hợp một nhóm lớn các virus liên quan. Chúng được gọi là papillomaviruses vì một số loại trong nhóm có thể làm xuất hiện papilloma - thường được gọi là mụn cóc (không phải là ung thư). Mỗi loại virus HPV có thể gây ra những mụn cóc khác nhau ở nhiều bộ phận trên cơ thể. Phổ biến nhất là trên tay và chân, hoặc ở môi hoặc lưỡi.
Một số loại HPV có thể khiến vùng bên ngoài cơ quan sinh dục nam / nữ và khu vực hậu môn nổi mụn cóc sần sùi. Kích thước của những mụn cóc sinh dục (condyloma acuminatum) khá đa dạng, từ nhỏ đến mức không thể nhìn thấy hoặc dài vài cm. Hai loại HPV 6 và HPV 11 gây ra hầu hết các trường hợp mụn cóc ở bộ phận sinh dục, nhưng hiếm khi liên quan đến ung thư và được gọi là HPV nguy cơ thấp.
Các loại HPV khác, bao gồm HPV 16 và HPV 18, có liên quan đến ung thư cổ tử cung, âm đạo và âm hộ ở phụ nữ, cũng như ung thư dương vật ở nam giới và ung thư hậu môn và cổ họng (ở cả nam và nữ). Chúng được gọi là các loại HPV có nguy cơ cao, nếu bệnh nhân bị phơi nhiễm thì thường không có dấu hiệu rõ ràng cho đến khi xuất hiện những thay đổi tiền ung thư hoặc ung thư phát triển.
HPV có thể truyền từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc da kề da. Con đường lây lan HPV do hoạt động tình dục bao gồm cả giao hợp âm đạo và hậu môn, thậm chí là quan hệ tình dục bằng miệng. Nhiều người trẻ tuổi có hoạt động tình dục đã bị phơi nhiễm với virus HPV, nhưng hầu hết các trường hợp nhiễm trùng sẽ tự biến mất. Đối với một số người, nhiễm virus HPV sẽ làm thay đổi tế bào và gia tăng nguy cơ ung thư trong tương lai.
2. Mối liên hệ giữa virus HPV và ung thư âm hộ
Mặc dù cho đến nay y học vẫn chưa biết nguyên nhân chính xác gây ung thư âm hộ, thế nhưng một số yếu tố sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh, trong đó có tình trạng nhiễm virus HPV.
Các nghiên cứu cho thấy ung thư tế bào vảy của âm hộ (loại phổ biến nhất) có thể phát triển theo ít nhất 2 cách. Nói cách khác, có 2 loại ung thư âm hộ:
- Một loại liên quan đến nhiễm trùng HPV và có xu hướng xảy ra ở phụ nữ trẻ: Nhiễm trùng papillomavirus ở người (HPV) là một nhân tố chủ yếu trong hơn 50% các trường hợp ung thư âm hộ. Ung thư âm hộ liên quan đến nhiễm trùng HPV nguy cơ cao (tiểu loại basaloid và mụn cóc) thường có một số đặc điểm riêng biệt và được tìm thấy ở các khu vực khác thuộc tân sinh trong biểu mô âm hộ (vulvar intraepithelial neoplasia - VIN). Những phụ nữ mắc loại bệnh ung thư này có xu hướng trẻ tuổi và có thói quen hút thuốc.
- Loại thứ hai là ung thư âm hộ phát triển không liên quan đến nhiễm virus HPV, thường được tìm thấy ở phụ nữ lớn tuổi và có thể phát triển từ một tổn thương tiền thân khác biệt (viêm lộ tuyến âm hộ)
Ung thư âm hộ không liên quan đến nhiễm trùng HPV (phân nhóm hóa sừng keratin) thường được chẩn đoán ở phụ nữ trung niên trên 55 tuổi. Nhóm đối tượng này có nguy cơ bị lichen xơ hóa (bạch biến âm hộ) và cũng có loại VIN khác biệt.
Các xét nghiệm DNA từ những phụ nữ lớn tuổi bị ung thư âm hộ hiếm khi dương tính với virus HPV, nhưng thường cho kết quả đột biến gen ức chế khối u p53. Trong đó, gen p53 đóng vai trò rất quan trọng nhằm ngăn chặn các tế bào trở thành ác tính, khi gen này bị đột biến thì ung thư sẽ dễ dàng phát triển hơn. Mặt khác, những bệnh nhân mắc ung thư âm hộ trẻ tuổi và bị nhiễm HPV hiếm khi có đột biến p53.
3. Các nhóm nguy cơ liên quan khác
3.1. Hút thuốc
Hút thuốc làm cho con người tiếp xúc với nhiều hóa chất gây ung thư. Khói thuốc chứa chất có hại được hấp thụ vào niêm mạc phổi, không chỉ ảnh hưởng xấu tới cơ quan này mà còn lây lan khắp cơ thể.
Ngoài ra, hút thuốc làm tăng nguy cơ phát triển ung thư âm hộ, đặc biệt là ở những phụ nữ có tiền sử nhiễm virus HPV. Nói cách khác, nếu trong cơ thể một người phụ nữ đã bị nhiễm loại virus HPV có nguy cơ cao, việc hút thuốc sẽ dễ dàng dẫn đến ung thư âm hộ hơn.
3.2. Nhiễm HIV
HIV là loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người, gây ra bệnh AIDS - hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải. Bởi vì virus HIV làm tổn thương hệ miễn dịch, nên cũng khiến người bệnh dễ bị nhiễm và khó loại bỏ virus HPV ra khỏi cơ thể hơn. Chính điều này đã làm tăng nguy cơ tiền ung thư và ung thư âm hộ ở phụ nữ. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng tin rằng hệ miễn dịch góp phần tiêu diệt các tế bào ung thư, cũng như làm chậm sự phát triển và lây lan của chúng.
3.3. Tân sinh trong biểu mô âm hộ (VIN)
Ung thư biểu mô tế bào vảy của âm hộ thường diễn tiến chậm, trong đó những thay đổi tiền ung thư sẽ xảy ra đầu tiên và có thể kéo dài đến vài năm. Thuật ngữ y tế gọi tình trạng tiền ung thư này là u nguyên bào, hạch, hoặc tân sinh trong biểu mô âm hộ (VIN). Trong biểu mô (Intraepithelial) là các tế bào bất thường, chỉ được tìm thấy trong lớp bề mặt của da âm hộ (biểu mô).
- Loại VIN thông thường xuất hiện ở phụ nữ trẻ và gây ra bởi nhiễm trùng HPV. Khi tân sinh trong biểu mô âm hộ thông thường biến thành ung thư tế bào vảy xâm lấn, chúng sẽ dẫn đến các tiểu loại basaloid hoặc mụn cóc.
- Loại VIN khác biệt có xu hướng xảy ra ở phụ nữ lớn tuổi và không liên quan đến nhiễm trùng HPV. Chúng có thể tiến triển thành tiểu phần keratin hóa của ung thư tế bào vảy xâm lấn.
3.4. Ung thư bộ phận sinh dục khác
Phụ nữ bị ung thư cổ tử cung cũng có nguy cơ mắc ung thư âm hộ cao hơn. Nguyên nhân có thể là do những căn bệnh này có chung yếu tố rủi ro nhất định. Các loại HPV tương tự có liên quan đến ung thư cổ tử cung cũng gây ra ung thư âm hộ. Bên cạnh đó, hút thuốc cũng dẫn đến nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung và âm hộ cao hơn.
4. Phòng ngừa ung thư âm hộ
Để giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư âm hộ, cần giảm nguy cơ nhiễm virus gây bệnh lây truyền qua đường tình dục, bằng cách:
- Hạn chế số lượng bạn tình: Càng quan hệ với nhiều người thì nguy cơ phơi nhiễm với HPV càng cao;
- Sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục: Bao cao su có thể làm giảm nguy cơ nhiễm virus HPV, tuy nhiên không bảo vệ cơ thể chống lại virus hoàn toàn;
- Tiêm vắc-xin HPV: Trẻ em và thanh niên, đặc biệt là nữ giới trong độ tuổi từ 9 – 26, nên tiêm vắc-xin HPV càng sớm càng tốt để giúp ngăn ngừa nhiễm trùng một số loại virus và hạn chế nguy cơ mắc ung thư âm hộ nói riêng cũng như các loại ung thư có liên quan khác. Đây cũng là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: cancer.org; mayoclinic.org
