Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thục Vỹ - Bác sĩ Chẩn Đoán Hình Ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Chụp cắt lớp gan đã trở thành một phương tiện chẩn đoán hình ảnh không thể thiếu khi kiểm tra tình trạng gan cũng như các cơ quan khác trong cơ thể. Ngoài mục đích chẩn đoán các bệnh lý gan mãn tính, nó còn giúp bác sĩ có thể nghiên cứu giải phẫu học gan với những hình ảnh chi tiết và trung thực nhất.
1. Chụp cắt lớp gan là gì?
Chụp cắt lớp (CT scan) gan là để cung cấp thông tin chi tiết hơn về gan và các cấu trúc liên quan so với phương pháp chụp X - Quang thông thường. Do đó, kết quả sẽ cho các thông tin chính xác hơn liên quan đến chấn thương và các bệnh về gan.
Chụp cắt lớp gan cũng có thể được sử dụng để xác định vị trí của kim trong sinh thiết gan hoặc trong khi hút chất lỏng ở các khu vực của gan. Chụp cắt lớp gan rất hữu ích trong chẩn đoán các loại bệnh vàng da tắc nghẽn và không tắc nghẽn (vàng da và mắt do hậu quả của gan gây nên).
Tuy nhiên, chụp cắt lớp gan cũng có một số yếu tố rủi ro như:
● Nếu bạn đang mang thai hoặc nghĩ rằng mình có thể có thai thì việc tiếp xúc với bức xạ khi chụp cắt lớp gan có thể làm cho thai nhi bị dị tật bẩm sinh.
● Nếu thuốc tương phản được sử dụng, bạn cũng có thể có nguy cơ phản ứng dị ứng với thuốc. Bạn nên nói trước với bác sĩ về tình trạng này.
● Trong trường hợp bạn mắc bệnh suy thận hoặc các vấn đề khác về thận, nếu sử dụng thuốc tương phản có thể gây suy thận. Những người suy thận có nhiều khả năng bị tổn thương thận sau khi tiếp xúc với thuốc tương phản.
● Nếu bạn đang sử dụng metformin hoặc glucophage thì bạn nên nói với bác sĩ để có thể được yêu cầu ngừng ngừng thuốc ít nhất trong 48 giờ sau khi tiếp nhận thuốc tương phản. Vì nó có thể gây ra tình trạng nhiễm toan chuyển hoá hoặc thay đổi độ pH trong máu.
● Có thể ( nhưng rất hiếm) bị rò rỉ thuốc tương phản từ đường tĩnh mạch. Tình trạng này xảy ra sẽ gây sưng, đau nhói hoặc tổn thương da tại vị trí tiêm.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả chụp cắt lớp gan: Vật kim loại trong bụng (chẳng hạn như clip phẫu thuật), sự hiện hiện của barium trong ruột, trước đó sử dụng thuốc tương phản đường uống.
2. Khi nào cần chụp cắt lớp gan?
Chụp cắt lớp gan khi gan có dấu hiệu bị bệnh, các tổ chức trong gan bị biến đổi, dẫn đến sự biến đổi về tỷ trọng chung của gan (sự xuất hiện của khối u hoặc các tổn thương khác như: chấn thương, sự chảy máu, nhiễm trùng, áp xe gan,...) hoặc các tình trạng đặc biệt khi kiểm tra bằng phương pháp khác chẳng hạn như xquang thông thường, kiểm tra thể chất và siêu âm không đưa ra được kết luận cụ thể.
Hình ảnh của gan sẽ được thấy qua các lớp cắt của kỹ thuật cắt lớp, từ đó có thể so sánh sự khác biệt giữa gan bình thường và gan bị bệnh. Dựa vào nguyên lý này, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác nhất các bệnh liên quan đến gan.
3. Bệnh nhân nên chuẩn bị gì trước khi chụp cắt lớp gan?
Các vấn đề cần lưu ý và chuẩn bị trước khi chụp cắt lớp gan:
● Nếu mang thai hoặc nghĩ rằng mình có thai, bạn nên vui lòng kiểm tra với bác sĩ trước khi lên lịch chụp cắt lớp gan. Bác sĩ sẽ tư vấn và giúp bạn lựa chọn phương pháp xét nghiệm tối ưu nhất.
● Chụp cắt lớp sẽ được thực hiện liên tục khi có và không có thuốc tương phản. Các thuốc tương phản giúp cho bác sĩ chẩn đoán hình ảnh có thể nhìn rõ các hình ảnh bên trong cơ thể. Một số bệnh nhân không có yếu tố dị ứng với chất cản quang iod. Hoặc có vấn đề về chức năng thận thì hãy báo với bác sĩ để bạn có thể thực hiện chụp mà không cần thuốc tương phản hoặc sẽ có một bài kiểm tra hình ảnh khác thay thế.
● Trước khi chụp cắt lớp gan ban sẽ được yêu cầu ký vào một mẫu đơn đồng ý sẽ nêu chi tiết các rủi ro và tác dụng phụ liên quan đến thuốc cản quang được tiêm vào tĩnh mạch. Tuy nhiên trong một vài trong một vài trường hợp các BS có thể yêu cầu bạn phải uống chất tương phản trước khi kiểm tra. Trong trường hợp bạn cần phải uống nhiều thuốc tương phản hơn để có hình ảnh tốt cho bác sĩ có thể quan sát thấy được hệ thống tiêu hoá của bạn.
● Bạn nên báo trước với kỹ thuật viên chụp cắt lớp nếu bạn có phản ứng dị ứng với bất kỳ chất phản quang nào
● Khi được yêu cầu chụp cắt lớp với độ tương phản, cần nhịn ăn vào thời điểm sáu giờ trước khi chụp cắt lớp gan. Bạn có thể được khuyến khích uống nhiều chất lỏng trong suốt. Bạn cũng có thể dùng thuốc theo quy định trước khi kiểm tra. Nếu bác sĩ yêu cầu chụp cắt lớp gan mà không có độ tương phản, bạn vẫn có thể ăn, uống và uống thuốc theo đơn trước khi kiểm tra.
● Trong quá trình chụp cắt lớp gan, bệnh nhân cần phải nín thở chụp để tránh cử động làm ảnh hưởng đến kỹ thuật. Vì vậy, để quen với việc nín thở, bệnh nhân nên tập một vài lần trước khi tiến hành kiểm tra.
Chụp cắt lớp gan không chỉ cung cấp thông tin về hình thể bên ngoài của gan mà còn cung cấp hình ảnh cấu trúc bên trong của gan một cách chi tiết về các thành phần mạch máu, đường mật. Dựa vào các mốc giải phẫu được kiểm tra qua chụp cắt lớp gan để phân thuỳ theo giải phẫu cũng như theo phân thuỳ chức năng giúp bác sĩ chẩn đoán hình ảnh xác định được vị trí gan bị tổn thương một cách chính xác nhất.
Nguồn tham khảo: hopkinsmedicine.org, urmc.rochester.edu
