Hướng dẫn lưu trữ sữa mẹ khoa học

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Huỳnh Bảo Toàn - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Để duy trì chất lượng của sữa mẹ vắt ra và đảm bảo sự an toàn cho sức khỏe của bé, các bà mẹ đang cho con bú cũng như người chăm sóc trẻ nên tuân thủ cách lưu trữ sữa mẹ khoa học, được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị.

1. Cách lưu trữ sữa mẹ an toàn

1.1. Trước khi vắt sữa mẹ

Yếu tố vệ sinh rất được chú trọng không chỉ khi lưu trữ và bảo quản sữa mẹ, mà còn đòi hỏi từ bước vắt hoặc bơm sữa ban đầu. Người mẹ cần lưu ý những điều sau trước khi vắt sữa:

• Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước, hoặc dùng dung dịch rửa tay sát khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn;
• Có thể vắt sữa mẹ bằng tay, bằng máy bơm tay hoặc máy hút điện;
• Nếu sử dụng máy bơm, cần kiểm tra bộ dụng cụ bơm và ống dây dẫn để đảm bảo vệ sinh. Vứt bỏ và thay thế ngay nếu các ống bị mốc hoặc không được sạch sẽ;
• Lau sạch các nút bấm, công tắc nguồn và bề mặt máy bơm bằng khăn thấm dung dịch tẩy rửa.

1.2. Lưu trữ sữa mẹ sau khi vắt

Chọn bình hoặc túi chứa sữa thích hợp:

• Sử dụng túi nhựa trữ sữa mẹ chuyên dụng hoặc bình đựng sạch có nắp đậy kín làm bằng thủy tinh hoặc nhựa để lưu trữ sữa mẹ vắt ra. Mẹ có thể mua các vật dụng này trong siêu thị hoặc nhà thuốc uy tín;
• Tránh các chai nhựa có ký hiệu tái chế số 7 vì vật liệu này có thể được làm bằng nhựa có chứa BPA;
• Không lưu trữ sữa mẹ trong các chai dùng một lần hoặc túi nhựa thông thường, không dành riêng để chứa sữa mẹ.

Thời gian lưu trữ cho sữa mẹ:

• Ở nhiệt độ phòng: Trong tối đa 4 giờ;
• Trong tủ lạnh: Tối đa 4 ngày;
• Trong tủ đông: Tốt nhất là khoảng 6 tháng, nhưng cũng có thể lưu trữ trong thời hạn lên đến 12 tháng.

1.3. Mẹo lưu trữ và bảo quản sữa mẹ

• Ghi rõ ngày vắt sữa trên nhãn và dán vào bình đựng, bổ sung thêm tên của bé nếu giao sữa cho cơ sở chăm sóc trẻ.
• Không lưu trữ sữa mẹ trong cửa tủ lạnh hoặc tủ đông vì nhiệt độ sẽ thay đổi khi đóng và mở cửa. Nên đặt ở nơi lạnh nhất trong tủ trữ sữa và hạn chế di chuyển, sắp xếp trừ khi lấy ra sử dụng.
• Nếu xác định sẽ không sử dụng phần sữa mẹ vừa mới vắt trong vòng 4 ngày tới, cần đông lạnh ngay để giúp bảo vệ chất lượng của sữa.
• Chỉ lưu trữ sữa mẹ với số lượng nhỏ trong mỗi bình, khoảng từ 60 - 120ml tương đương với số lượng bé sẽ bú trong mỗi cữ để tránh lãng phí do không sử dụng hết. Bên cạnh đó, việc lưu trữ với thể tích nhỏ cũng giúp sữa nhanh đông lạnh hơn và rút ngắn thời gian rã đông sữa mẹ.
• Khi đông lạnh sữa mẹ cần chừa một khoảng không gian, không đổ đầy bình đựng vì sữa nở ra khi đóng băng.
• Nếu đi du lịch, có thể lưu trữ và bảo quản sữa mẹ trong thùng cách nhiệt cùng với túi đá lạnh tối đa 24 giờ. Khi đến nơi nên sử dụng sữa ngay hoặc đặt vào trong tủ trữ sữa lạnh.

2. Hướng dẫn rã đông sữa mẹ an toàn

• Tuân thủ nguyên tắc vào trước, ra trước (first in, first out): Luôn rã đông trước bình sữa có ngày vắt lâu nhất ghi trên nhãn vì theo thời gian chất lượng sữa mẹ có thể giảm;
• Cách rã đông sữa mẹ: Để bình sữa trong tủ lạnh qua đêm, nếu cần rã đông nhanh thì đặt vào chậu chứa nước ấm hoặc dưới vòi nước ấm đang chảy;
• Không rã đông hoặc làm nóng sữa mẹ trong lò vi sóng: Nhiệt độ cao và vi sóng có thể phá hủy các chất dinh dưỡng, enzyme và kháng thể miễn dịch của sữa mẹ, ngoài ra còn làm bỏng miệng bé do các phần nóng lạnh không đều;
• Sử dụng sữa mẹ trong vòng 24 giờ sau khi rã đông trong tủ lạnh: Thời gian được tính kể từ khi sữa đã tan hoàn toàn, không phải bắt đầu từ lúc bình sữa được lấy ra khỏi tủ trữ sữa;
• Khi sữa mẹ rã đông trở về nhiệt độ phòng hoặc được làm ấm sau thời gian lưu trữ, nên sử dụng trong vòng 2 giờ. Không trữ đông sữa mẹ lần nữa sau khi đã rã đông.

Ngoài ra, sau thời gian bảo quản sữa mẹ trong tủ trữ sữa có thể xuất hiện hiện tượng phân tách lớp, nên lắc nhẹ bình sữa để trộn đều chất kem béo. Nếu bé không bú hết bình sữa, phần còn dư lại vẫn có thể được sử dụng trong vòng 2 giờ tiếp theo, sau thời gian này thì nên loại bỏ.

3. Hâm nóng sữa mẹ như thế nào?

Thực tế, sữa mẹ không cần phải hâm nóng vì có thể cho bé bú ở nhiệt độ phòng hoặc lạnh hơn. Nếu quyết định hâm nóng sữa mẹ, nên tham khảo một số lời khuyên sau:

• Luôn giữ bình chứa kín trong khi hâm nóng;
• Làm ấm sữa mẹ bằng cách đặt bình chứa vào chậu nước ấm hoặc cho nước ấm (không nóng) chảy qua bình chứa trong vài phút;
• Không làm nóng sữa mẹ trực tiếp trên bếp hoặc trong lò vi sóng;
• Kiểm tra nhiệt độ của sữa mẹ trước khi cho bé bú bằng cách nhỏ vài giọt lên cổ tay. Độ ấm thích hợp là tương đương với thân nhiệt cơ thể.

Các yếu tố khác nhau, chẳng hạn như thể tích sữa, nhiệt độ phòng, nhiệt độ điều chỉnh trong tủ trữ sữa và độ sạch của môi trường, có thể ảnh hưởng đến thời gian bảo quản sữa mẹ một cách an toàn. Mặc dù đông lạnh có thể giữ thực phẩm được an toàn khi sử dụng trong thời hạn rất dài, tuy nhiên việc tuân thủ yêu cầu về thời hạn và cách lưu trữ sữa mẹ được khuyến nghị là rất quan trọng để đảm bảo sữa có chất lượng tốt nhất cho bé.

Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,... Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.

Để có thêm kiến thức dinh dưỡng và chăm sóc trẻ theo từng độ tuổi, cha mẹ hãy thường xuyên truy cập website vinmec.com và đặt hẹn với các bác sĩ, chuyên gia Nhi - Dinh dưỡng của Bệnh viện Đa Khoa Quốc Tế Vinmec khi cần tư vấn về sức khỏe của trẻ.

Nguồn tham khảo: parents.com; cdc.gov