Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Mệt mỏi là tình trạng kết hợp giữa cảm giác buồn ngủ và cạn kiệt năng lượng. Buồn nôn xảy ra khi dạ dày của bạn cảm thấy khó chịu hoặc nôn nao. Mệt mỏi và buồn nôn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
1. Nôn mửa là gì?
Nôn hoặc nôn mửa là một quá trình thải mạnh các chất trong dạ dày. Nó có thể là một sự kiện xảy ra một lần liên quan đến một thứ gì đó không ổn định trong dạ dày. Nôn mửa tái diễn có thể do các tình trạng bệnh lý có từ trước.
Nôn mửa thường xuyên cũng có thể dẫn đến mất nước, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.
2. Nguyên nhân gây nôn
Nôn mửa khá phổ biến. Ăn quá nhiều hoặc uống quá nhiều rượu có thể khiến một người nôn nao. Điều này thường không phải là một nguyên nhân đáng lo ngại. Nôn mửa không phải là một tình trạng. Đó được coi là một triệu chứng của các tình trạng khác như:
- Ngộ độc thực phẩm
- Khó tiêu
- Nhiễm trùng (liên quan đến bệnh do vi khuẩn và vi rút)
- Say tàu xe
- Ốm nghén liên quan đến thai nghén
- Đau đầu
- Thuốc kê đơn
- Gây tê
- Hóa trị liệu
- Bệnh Crohn
Thường xuyên nôn mửa không liên quan đến bất kỳ nguyên nhân nào trong số này có thể là triệu chứng của hội chứng nôn mửa theo chu kỳ. Tình trạng này được nhận biết bởi việc nôn mửa kéo dài đến 10 ngày. Nó thường đi kèm với buồn nôn và thiếu năng lượng, chủ yếu xảy ra trong thời thơ ấu.
Theo Mayo Clinic , hội chứng nôn mửa theo chu kỳ thường ảnh hưởng đến trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 7. Hội chứng này xảy ra ở khoảng 3 trong số 100.000 trẻ em, theo một nghiên cứu năm 2012 .
Tình trạng này có thể gây ra các đợt nôn mửa nhiều lần trong năm nếu không được điều trị. Nó cũng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng bao gồm:
- Mất nước
- Sâu răng
- Viêm thực quản
- Một vết rách trong thực quản
3. Các biến chứng của nôn mửa
Mất nước là biến chứng phổ biến nhất liên quan đến nôn mửa. Nôn mửa khiến dạ dày của bạn không chỉ tống thức ăn mà còn cả chất lỏng. Mất nước có thể gây ra:
- Khô miệng
- Mệt mỏi
- Nước tiểu đậm
- Giảm đi tiểu
- Đau đầu
- Lú lẫn
Tình trạng mất nước đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị nôn trớ. Trẻ nhỏ hơn có khối lượng cơ thể nhỏ hơn và do đó có ít chất lỏng hơn để duy trì bản thân. Cha mẹ có con em xuất hiện các triệu chứng mất nước nên nói chuyện ngay với bác sĩ nhi khoa của gia đình.
Suy dinh dưỡng là một biến chứng khác của nôn mửa. Không chế biến thức ăn đặc khiến cơ thể mất chất dinh dưỡng. Nếu bạn đang cảm thấy mệt mỏi và suy nhược quá mức liên quan đến nôn mửa thường xuyên, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
4. Điều trị nôn mửa
Điều trị nôn giải quyết nguyên nhân cơ bản. Bổ sung nước rất quan trọng ngay cả khi bạn chỉ nôn một lần. Nên uống nước trong. Các chất lỏng trong có chứa chất điện giải có thể giúp cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu bị mất do nôn mửa.
Thức ăn đặc có thể gây kích ứng dạ dày nhạy cảm, làm tăng khả năng nôn trớ. Nên tránh thức ăn rắn cho đến khi dung nạp được chất lỏng trong suốt.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống nôn cho những trường hợp nôn thường xuyên. Những loại thuốc này giúp giảm các đợt nôn.
Các biện pháp thay thế như ăn các sản phẩm có chứa gừng, cam bergamot và dầu sả cũng có thể hữu ích. Sử dụng các biện pháp thay thế có thể gây ra tương tác thuốc. Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu bất kỳ biện pháp thay thế nào.
Thay đổi chế độ ăn uống cũng có thể giúp giảm nôn thường xuyên. Điều đó đặc biệt hữu ích đối với tình trạng ốm nghén. Thực phẩm giúp giảm nôn bao gồm:
- Thực phẩm không ngon
- Bánh mặn
- Sản phẩm gừng như bia gừng
Bạn cũng có thể thử ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày.
5. Mệt mỏi và buồn nôn là gì?
Mệt mỏi là tình trạng kết hợp giữa cảm giác buồn ngủ và cạn kiệt năng lượng. Nó có thể từ cấp tính đến mãn tính. Đối với một số người, mệt mỏi có thể xảy ra trong thời gian dài và ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày của họ.
Buồn nôn xảy ra khi dạ dày của bạn cảm thấy khó chịu hoặc nôn nao. Bạn có thể không thực sự nôn, nhưng bạn có thể cảm thấy như thể bạn có thể. Giống như mệt mỏi, buồn nôn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân.
6. Nguyên nhân nào gây ra mệt mỏi và buồn nôn?
Buồn nôn và mệt mỏi có thể do nhiều nguyên nhân, từ nguyên nhân sinh lý đến thói quen lối sống. Ví dụ về thói quen lối sống có thể gây ra mệt mỏi và buồn nôn bao gồm:
- Sử dụng rượu quá mức
- Sử dụng quá nhiều caffeine
- Thói quen ăn uống kém
- Dùng thuốc, chẳng hạn như amphetamine để tỉnh táo
- Hoạt động thể chất quá nhiều hoặc thiếu hoạt động thể chất
- Trễ máy bay phản lực
- Thiếu ngủ
Yếu tố tâm lý cũng có thể góp phần gây ra buồn nôn và mệt mỏi như:
- Sự lo ngại
- Phiền muộn
- Căng thẳng quá mức
- Nỗi buồn
Nguyên nhân liên quan đến nhiễm trùng và viêm bao gồm:
- Nhiễm virus Tây sông Nile (sốt Tây sông Nile)
- Ung thư ruột kết
- Nhiễm H. pylori
- Viêm bàng quang nhiễm trùng cấp tính
- amebiasis
- Viêm gan
- Nhiễm khuẩn E. coli
- chlamydia
- Virus Ebola và bệnh tật
- Viêm quầng
- Viêm tụy mãn tính
- Bệnh sốt rét
- Bệnh bại liệt
- Bệnh leishmaniasis
- Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng
- Sự nhiễm trùng
- Nhiễm giun móc
- Sốt ve Colorado
- Sốt xuất huyết
Nguyên nhân liên quan đến các yếu tố nội tiết và chuyển hóa bao gồm:
- Cường cận giáp
- Cường giáp
- Suy giáp
- Tăng calci huyết
- Khủng hoảng Addisonian (khủng hoảng thượng thận cấp tính)
- Natri trong máu thấp (hạ natri máu)
- Bệnh lí Addison
Nguyên nhân liên quan đến yếu tố thần kinh bao gồm:
- Chứng đau nửa đầu
- Khối u não người lớn
- Chấn động
- Đa xơ cứng (MS)
- Chấn thương sọ não
- Động kinh
Một số tình trạng khác có thể dẫn đến buồn nôn và mệt mỏi bao gồm:
- Suy gan
- Động vật biển cắn hoặc đốt
- Cúm
- Bệnh thận
- Bệnh nang tủy
- Bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ
- Dị ứng thực phẩm và dị ứng theo mùa
- PMS (hội chứng tiền kinh nguyệt)
- Huyết áp cao (tăng huyết áp)
- Tăng huyết áp ác tính (xơ cứng động mạch thận)
- Burkitt's lymphoma
- Hội chứng HELLP
- Ngộ độc thực phẩm
- Thai kỳ
- Đau mãn tính
- Xơ gan
- Lạc nội mạc tử cung
- Bệnh thận mãn tính
- Bệnh viêm vùng chậu (PID)
- Bệnh celiac (không dung nạp gluten)
- Chảy máu tĩnh mạch thực quản
- Ung thư tuyến tụy
- Loét dạ dày tá tràng
- COPD
- Bệnh tiểu đường
- Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CSF)
- Chứng ngưng thở lúc ngủ
- Bệnh viêm ruột (IBD)
- Tiểu đường thai kỳ
7. Khi nào cần tìm kiếm trợ giúp y tế
Tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu tình trạng mệt mỏi và buồn nôn của bạn kèm theo:
- Khó thở
- Đau đầu
- Đau ngực
- Sốt
- Có suy nghĩ tự làm hại bản thân
- Vàng mắt hoặc da
- Nói lắp
- Nôn mửa nhiều lần
- Nhầm lẫn kéo dài
- Chuyển động mắt bất thường
Thay đổi lối sống thường xuyên có thể giúp giảm mệt mỏi và buồn nôn. Lên lịch hẹn với bác sĩ nếu bạn không cảm thấy được nghỉ ngơi ngay cả sau khi ngủ cả đêm.
Nếu bạn bị ung thư, hãy hỏi bác sĩ về các biện pháp can thiệp có thể nâng cao mức năng lượng của bạn.
Thông tin này là một bản tóm tắt. Luôn tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu bạn lo lắng rằng bạn có thể đang gặp trường hợp khẩn cấp y tế.
Làm thế nào để điều trị mệt mỏi và buồn nôn?
Những thói quen lành mạnh, chẳng hạn như ngủ đủ giấc, ăn thức ăn lành mạnh và tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn giảm mệt mỏi và buồn nôn. Tránh các thói quen xấu như hút thuốc, uống quá nhiều rượu hoặc lạm dụng thuốc cũng có thể giúp giảm mệt mỏi và buồn nôn.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị một tình trạng cơ bản.
Chăm sóc tại nhà: Cung cấp đủ nước bằng cách uống nước trong có thể giúp giảm mệt mỏi và buồn nôn. Duy trì mức độ hoạt động lành mạnh không liên quan đến việc tập thể dục quá mức cũng có thể giúp ngăn ngừa hoặc giảm các triệu chứng này.
8. Làm thế nào bạn có thể ngăn ngừa mệt mỏi và buồn nôn?
Mệt mỏi có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bạn. Thực hiện các bước sau để ngăn chặn sự bắt đầu của mệt mỏi và buồn nôn:
- Ngủ đủ giấc mỗi đêm (thường từ 7 đến 8 giờ).
- Quản lý lịch trình của bạn để công việc của bạn không trở nên quá khắt khe.
- Tránh uống rượu quá mức.
- Không hút thuốc và lạm dụng ma túy.
- Ăn nhiều bữa nhỏ và uống nhiều nước.
- Tập luyện đều đặn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: cancer.gov, my.clevelandclinic.org, mayoclinic.org
