Dấu hiệu nhận biết sữa mẹ bị hỏng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Mai Hương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Sữa mẹ có đủ các chất dinh dưỡng cần thiết như đường, đạm, mỡ, vitamin, muối khoáng với tỉ lệ thích hợp cho sự hấp thu và phát triển của trẻ. Vì thế, dù không có thời gian cho con bú trực tiếp, nhiều mẹ vẫn cố gắng hút sữa bảo quản để con có thể sử dụng dần dần. Tuy nhiên trong quá trình bảo quản, vì nhiều nguyên nhân không tránh khỏi những lần sữa mẹ rã đông có mùi chua, vị lạ.... Vậy khi thấy dấu hiệu bất thường, làm thế nào để mẹ biết được sữa có dùng được hay không?

1. Cách nhận biết sữa mẹ bị hư

Một số cách nhận biết sữa mẹ bị hư là thông qua các dấu hiệu như:

Sữa mẹ rã đông có mùi chua

Sữa mẹ nguyên chất thường có màu trắng ngà, mùi thơm dễ chịu, không chua, khác hẳn so với các loại sữa khác. Do vậy, khi mở bình hoặc túi trữ sữa bạn ngửi thấy mùi tanh, chua, khó chịu, không được thơm dịu thì chắc chắn sữa mẹ đã bị hỏng, quá hạn.

Sữa mẹ có mùi chua có thể do một số nguyên nhân:

• Do chế độ ăn uống: Mẹ ăn quá nhiều thực phẩm có mùi nồng, tanh như cá, uống dầu cá, gia vị như tỏi, ớt, đồ ăn cay nóng... thì mùi vị sữa có thể bị ảnh hưởng, không thơm, thậm chí sữa mẹ còn có mùi chua.
• Sử dụng nhiều thuốc kháng sinh
• Vệ sinh bầu ngực chưa sạch: lượng sữa bị rỉ ra ngoài không được vệ sinh sạch sẽ bị ôi gây mùi khó chịu, từ đó tạo điều kiện cho nấm mốc, vi khuẩn phát triển ảnh hưởng tới chất lượng sữa, khiến sữa mẹ bị chua.
• Bảo quản không đúng cách: nếu sữa mẹ vắt ra bảo quản trong tủ lạnh quá lâu hoặc sử dụng bình trữ sữa, máy hút không hợp vệ sinh thì chất lượng, mùi vị sữa có thể thay đổi. Đối với trường hợp sữa mẹ bị chua do bảo quản sai cách, mẹ tuyệt đối không cho bé sử dụng nữa.

Sữa mẹ bị nổi váng

Trong thành phần của sữa mẹ có hàm lượng chất béo không nhỏ, do vậy việc sữa nổi váng là điều bình thường. Tuy nhiên cần lưu ý là khi lắc đều bình thấy lớp váng hòa cùng với sữa nghĩa là chất lượng sữa vẫn tốt, bạn có thể đem đi hấp cách thủy rồi chờ sữa ấm là có thể cho bé dùng bình thường.

Ngược lại nếu thấy váng trôi nổi trên bề mặt, dù lắc vẫn tách biệt hẳn với lớp sữa thì rất có thể sữa mẹ đã bị hư hỏng quá hạn, nên loại bỏ không nên cho bé bú nữa.

Lưu ý là trong một số trường hợp sữa mẹ rã đông có cặn trắng, đây cũng là dấu hiệu bình thường không đáng lo ngại, nguyên nhân là do mẹ uống ít nước nên lượng sữa đặc và khó tan. Mẹ chỉ cần chú ý điều chỉnh lại chế độ ăn uống và vẫn có thể sử dụng sữa cho con bình thường.

Sữa mẹ có mùi vị lạ

Ngoài cách kiểm tra chất lượng của sữa mẹ thông qua nhìn bằng mắt thường hoặc dùng mũi để ngửi, chị em lưu ý cách nhận biết sữa mẹ bị hư bằng cách nếm thử. Nếu ở điều kiện bình thường, sữa mẹ sẽ có mùi thơm đặc trưng hơi béo ngậy, vị nhạt, không quá mặn hay ngọt. Nếu nếm thấy có vị khác lạ (vị tanh, chua, mùi hôi khó chịu..) thì có thể sữa đã bị hỏng, dinh dưỡng trong sữa không còn được đảm bảo.

Sữa quá thời gian bảo quản

Sau khi vắt sữa đều có thời gian bảo quản sữa mẹ nhất định tùy từng điều kiện. Thông thường các mẹ hay ghi chú ngày, giờ vắt lên trên túi trữ sữa để lưu ý sữa đã để được bao nhiêu ngày.

Khi cần dùng sữa và lấy sữa ra rã đông, nếu thấy thời gian quá quy định cho phép thì các mẹ không nên tiếc của, tiếc công tận dụng mà nên bỏ sữa đi ngay.

Trẻ có biểu hiện khác lạ khi bú sữa mẹ

Trẻ sơ sinh luôn có vị giác rất nhạy cảm, nên khi mẹ rã đông sữa và cho bé bú, nếu thấy bé có dấu hiệu khước từ, thậm chí quấy khóc khi mẹ cố tình cho bú bình thì rất có thể vị sữa có vấn đề, bị hư hỏng quá hạn khiến bé không muốn uống.

2. Nguyên nhân khiến sữa mẹ bị hư hỏng, quá hạn

• Mọi vật dụng liên quan đến hút sữa, vắt sữa, trữ sữa cho bé cần chú ý tiệt trùng, đảm bảo vệ sinh; nếu không có thể khiến sữa mẹ bị hỏng ngay từ lúc mới vắt ra. Việc tùy tiện dùng bình bảo quản sữa mẹ không đủ tiêu chuẩn, không rõ nguồn gốc cũng có thể gây nguy hiểm khôn lường.
• Một số chị em vì mục đích tiện lợi nên hay để sữa ngay cánh tủ lạnh, ở nơi nhiệt độ không quá lạnh và dễ rã đông. Tuy nhiên việc mở ra mở vào cánh tủ lạnh để lấy đồ ăn có thể khiến nhiệt độ bảo quản sữa không đủ tiêu chuẩn, dễ khiến vi khuẩn dễ xâm nhập và sữa bị hư hỏng nhanh.
• Sữa mẹ nếu bảo quản trong thời gian quá lâu sẽ khiến hàm lượng dinh dưỡng, vitamin C, khoáng chất bị giảm dần theo thời gian. Nếu để quá hạn còn có thể khiến sữa mẹ bị hỏng và gây ảnh hưởng tới trẻ.
• Đổ quá đầy sữa trong bình hoặc túi cũng khiến sữa mẹ bị hư hỏng, quá hạn nhanh hơn vì sữa vốn là chất lỏng, khi đông lại sẽ giãn nở. Nếu đổ quá đầy sẽ dễ bị tràn ra và hỏng. Các chuyên gia khuyến cáo, mẹ chỉ nên đổ khoảng 3⁄4 dụng cụ lưu trữ là vừa.
• Dồn chung sữa đã trữ từ trước và sữa mới vắt cũng là nguyên nhân khiến sữa dễ hỏng. Bởi sự chênh lệch nhiệt độ giữa hai loại sẽ ảnh hưởng tới chất lượng và tình trạng bảo quản của sữa mẹ.
• Hâm nóng sữa bằng lò vi sóng tuy là cách làm nóng sữa nhanh nhưng không hề tốt đối với sữa mẹ. Lò vi sóng không thể làm nóng đồng đều cả bình sữa, mặt khác cách thức làm nóng của lò vi sóng có thể khiến một số kháng thể trong sữa bị triệt tiêu, ảnh hưởng tới chất lượng sữa.
• Một số mẹ lại nghĩ cách rã đông sữa bằng cách để ra khỏi tủ và dựa vào nhiệt độ phòng. Tuy nhiên, điều này vô tình tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn xâm nhập, ảnh hưởng tới chất lượng sữa, thậm chí khiến sữa bị hỏng.

3. Ảnh hưởng của việc cho bé dùng sữa mẹ hỏng, quá hạn gây nguy hiểm như thế nào?

Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa rất yếu, sức đề kháng kém nên nếu cha mẹ không cẩn thận cho con bú sữa mẹ bị hỏng, quá hạn sẽ gây nguy hiểm nhất định cho bé. Một số hậu quả phổ biến có thể kể đến:

• Tiêu chảy: Tương tự như người lớn ăn phải thực phẩm hết hạn sử dụng, bị rối loạn tiêu hóa; trẻ bú sữa mẹ bị hỏng có thể bị tiêu chảy ngay sau đó.
• Nôn mửa: Ngoài đau bụng đi ngoài thì nôn mửa cũng là dấu hiệu rối loạn tiêu hóa, kể cả ở người lớn lẫn trẻ sơ sinh.
• Co thắt dạ dày: Trẻ dùng sữa mẹ bị hư hỏng, quá hạn, vón cục có thể gây co thắt dạ dày, sôi bụng, đầy bụng, đau bụng khó chịu và quấy khóc.
• Ngộ độc thực phẩm: Thường sữa mẹ bị hư hỏng sẽ bị nhiễm khuẩn, khiến trẻ bú vào cũng bị nhiễm khuẩn và bị tiêu chảy, nôn mửa. Nguy hiểm hơn là gây ngộ độc thực phẩm, có thể nguy hiểm tới tính mạng của trẻ.

4. Cách bảo quản sữa mẹ không bị hư hỏng, quá hạn?

Nếu mẹ có điều kiện và thời gian thì cho con bú trực tiếp vẫn là cách tốt nhất, an toàn nhất. Tuy nhiên, trong trường hợp phải vắt ra để trữ đông thì sữa mẹ cần được chú ý bảo quản đúng cách theo các tiêu chí sau:

• Khử trùng dụng cụ, bình sữa, túi trữ sữa sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh trước khi sử dụng.
• Bảo quản sữa mẹ trong ngăn đá, nơi lạnh nhất của tủ lạnh. Nếu bạn không có dự định cho bé dùng sữa ngay sau khi vắt thì nên bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh càng sớm càng càng tốt.
• Quy tắc nhiệt độ bảo quản sữa mẹ:
• Ở nhiệt độ phòng (25 độ C), sữa mẹ có thể giữ được 4-6 giờ.
• Trong phòng 15 độ C: 24 giờ.
• Trong phòng 22 độ C: 10 giờ.
• Trong tủ lạnh thường, ngăn mát từ 0 đến -4 độ C: 2 - 3 ngày.
• Trong tủ lạnh thường, ngăn đá dưới -5 độ C: 2 tuần.
• Trong tủ lạnh riêng biệt dưới -18 độ C: 3 - 6 tháng.
• Trong tủ lạnh riêng biệt dưới -20 độ C: 6 - 12 tháng.
• Khi lấy sữa cho bé sử dụng, tránh đun nóng trực tiếp mà cần rã đông từ từ bằng cách: bỏ bình hoặc túi trữ sữa ngâm vào nước ấm, đặt bình dưới vòi nước ấm đang chảy.
• Trước khi sử dụng cần kiểm tra xem sữa mẹ có mùi tanh, có nổi váng, có mùi vị lạ không rồi mới cho bé sử dụng.
• Sữa mẹ sau khi rã đông nếu không dùng hết, đem trữ tiếp trong tủ lạnh sẽ chỉ bảo quản được tối đa 5 ngày
• Tránh đem sữa đã sử dụng đi đông lạnh lại vì có thể làm giảm giá trị lipid trong sữa mẹ. Sữa sẽ giảm chất lượng và thậm chí có thể bị hỏng.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp ích cho các chị em cách nhận biết sữa mẹ bị hư, quá hạn và tránh đem cho bé sử dụng, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của trẻ. Các mẹ nên chú ý, nếu không thể cho bé bú trực tiếp 100% thì cần có phương thức bảo quản cẩn thận để trẻ thu được lợi ích tốt nhất khi sử dụng sữa mẹ.

Bác sĩ Trần Thị Mai Hương đã có 25 năm kinh nghiệm khám và điều trị trong lĩnh vực Sản Phụ khoa, phẫu thuật đường dưới,phẫu thuật nội soi. Đã giữ chức vụ phó trường khoa Sản bệnh lí, phó Trưởng phòng đẻ - bệnh viện Phụ sản Hải Phòng.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.