Cột mốc quan trọng của bé: Biết nói

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh Trâm- Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

“Trẻ biết nói khi nào”- luôn là câu hỏi mà các bố mẹ trẻ quan tâm nhiều nhất. Quá trình tiếp nhận ngôn ngữ của trẻ là một quá trình dài hạn từ khi trẻ còn đang trong bụng mẹ. Điều quan trọng hơn cả, là cha mẹ luôn theo sát các cột mốc phát triển của con để giúp con phát triển khả năng ngôn ngữ cũng như hoạt động tập nới của bé.

1. Khi nào trẻ bắt đầu biết nói?

Em bé của bạn sẽ học cách nói trong hai năm đầu đời. Khoảng thời gian rất lâu trước khi thốt ra từ đầu tiên, em bé đã học các quy tắc của ngôn ngữ và cách người lớn sử dụng nó để giao tiếp.

Bé sẽ bắt đầu bằng cách sử dụng lưỡi, môi, vòm miệng và bất kỳ chiếc răng mới mọc nào để tạo ra âm thanh (đầu tiên là tiếng kêu, sau đó là "ô" và "a". trong một hoặc hai tháng đầu tiên và bập bẹ ngay sau đó). Chẳng bao lâu những âm thanh đó sẽ trở thành những từ thực sự như "mama" và "baba" có thể phát ra và khiến bạn cực kỳ vui mừng và xúc động.

Từ đó bé sẽ tiếp thu được nhiều từ hơn từ bạn và mọi người xung quanh. Và đôi khi từ 18 tháng đến 2 tuổi, trẻ sẽ bắt đầu hình thành những câu có hai từ rồi đến bốn từ. Khi bé có những bước phát triển vượt bậc về tinh thần, cảm xúc và hành vi, bé sẽ có thể sử dụng ngày càng nhiều các từ để mô tả những gì bé nhìn, nghe, cảm nhận, suy nghĩ và mong muốn.

2. Cách trẻ học nói

Những ông bố bà mẹ mới đều quan tâm đến việc bé biết nói khi nào. Cách tốt nhất ba mẹ nên làm là cần hiểu được các cột mốc phát triển của trẻ đồng thời luôn đồng hành cùng bé như chơi cùng bé, nói chuyện cùng bé giúp bé phát triển kỹ năng về ngôn ngữ. Nếu em bé được lớn lên trong một môi trường song ngữ, các cột mốc ngôn ngữ thường xảy ra cùng lúc ở cả hai ngôn ngữ.

2.1. Khi bé còn đang ở trong bụng mẹ

Nhiều nhà nghiên cứu tin rằng hoạt động hiểu ngôn ngữ bắt đầu khi em bé vẫn còn trong bụng của mẹ. Cũng giống như thai nhi quen với nhịp đập ổn định của trái tim bạn, bé sẽ nghe được giọng nói của bạn và có thể phân biệt bạn với những người khác.

2.2 Giai đoạn bé sơ sinh đến 3 tháng

Khóc là hình thức giao tiếp đầu tiên của bé. Và một tiếng kêu bất thường chẳng hạn như: Một tiếng hét xuyên thấu có thể có nghĩa là bé đang đói. Trong khi tiếng khóc thút thít, có thể là các thể hiện đau đớn có thể báo hiệu rằng bé cần được thay tã. Khi lớn hơn, em bé sẽ phát triển một hoạt động thú vị bao gồm những tiếng ục ục, thở dài và tiếng kêu than.

Về khả năng hiểu ngôn ngữ, em bé bắt đầu nhận ra những từ phát âm như thế nào và cấu trúc câu như thế nào khi em bé lắng nghe những người xung quanh.

2.3. Khi em bé ở độ tuổi từ 4 đến 6 tháng

Ở giai đoạn này, con bạn bắt đầu bập bẹ, kết hợp các phụ âm và nguyên âm (chẳng hạn như "baba" hoặc "yaya"). Khoảng 6 tháng, bé có thể đáp lại tên của mình hoặc bé có thể biết nói sớm hơn.

Bạn có thể nghe thấy "mama" hoặc "baba" đầu tiên ngay khi bé bắt đầu muốn nói sau đó nữa. Mặc dù điều đó chắc chắn sẽ làm tan chảy trái tim bạn, nhưng bé vẫn chưa diễn tả hết được những lời nói đó với bạn. Điều đó có thể đến muộn hơn, khi em bé gần một tuổi.

Những nỗ lực nói chuyện của bé sẽ giống như những cuộc độc thoại về luồng ý thức bằng một ngôn ngữ khác với vô số từ được xâu chuỗi lại với nhau. Vocalization là một trò chơi dành cho em bé của bạn, bé đang thử nghiệm sử dụng lưỡi, răng, vòm miệng và dây thanh âm của mình để tạo ra tất cả các loại âm thanh vui nhộn.

Ở giai đoạn này, âm thanh bập bẹ giống nhau, cho dù bạn nói tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp hay tiếng Nhật... Bạn có thể nhận thấy con bạn thích một số âm thanh nhất định (như "ma" hoặc "ba"), lặp đi lặp lại chúng vì con thích cách chúng phát ra âm thanh và cảm giác của miệng khi mẹ nói.

2.4. Khi em bé ở độ tuổi từ 7 đến 12 tháng

Khi em bé bập bẹ và cất tiếng nói đầu tiên, bé có thể nghe thấy như thế là khá phù hợp. Đó là bởi vì em bé đang thử những âm điệu và kiểu mẫu tương tự như những âm điệu mà bạn sử dụng. Bạn hãy tập trung nuôi dưỡng trẻ đang bập bẹ bằng cách nói chuyện và đọc cho trẻ nghe.

2.5. Khi em bé ở độ tuổi từ 13 đến 18 tháng

Bây giờ em bé đang sử dụng một hoặc nhiều từ, và em bé biết những từ này có nghĩa là gì. Em bé thậm chí sẽ luyện tập kỹ năng uốn lưỡi, nâng cao giọng khi đặt câu hỏi, chẳng hạn khi em bé muốn được bế. Em bé nhận ra tầm quan trọng của ngôn ngữ khi em bé khai thác sức mạnh của việc truyền đạt nhu cầu của mình.

2.6. Khi em bé ở độ tuổi từ 19 đến 24 tháng

Mặc dù em bé có thể nói ít hơn 50 từ, con bạn bây giờ hiểu nhiều hơn những gì chúng có thể nói. Và em bé tiếp thu nhiều từ hơn mỗi ngày, vì vậy hãy giúp bé tăng thêm ngôn ngữ thông qua cuộc nói chuyện hàng ngày với bé. Em bé thậm chí có thể xâu chuỗi hai từ lại với nhau, tạo thành những câu cơ bản như "Hãy bế con".

Khi được 2 tuổi, em bé có thể sử dụng các câu có hai đến bốn từ và hát những giai điệu đơn giản. Khi ý thức về bản thân về sự trưởng thành, em bé sẽ bắt đầu nói về những gì em bé cảm thấy thích và không thích, những gì em bé nghĩ và cảm nhận.

2.7. Khi em bé ở độ tuổi từ 25 đến 36 tháng

Con bạn có thể gặp khó khăn để tìm âm lượng thích hợp sử dụng khi nói chuyện, nhưng bé sẽ sớm học được điều này. Em bé cũng bắt đầu quen với các đại từ, chẳng hạn như "tôi", "con" và "bạn".

Trong độ tuổi từ 2 đến 3, vốn từ vựng của em bé tiếp tục mở rộng và bé hiểu hầu hết những gì bạn nói với chúng. Em bé sẽ xâu chuỗi các danh từ và động từ lại với nhau để tạo thành những câu đơn giản.

Khi con bạn được 3 tuổi, con bạn có thể là một người nói chuyện khá linh hoạt. Em bé sẽ có thể tiếp tục cuộc trò chuyện dài và bạn sẽ có thể hiểu hầu hết những gì chúng nói. Em bé thậm chí sẽ bắt buộc khi bạn yêu cầu chúng làm nhiều việc cùng một lúc, chẳng hạn như "Lấy sách và đặt nó lên giá sách."

3. Cách giúp bé nói chuyện

Bạn có thể giúp con những kỹ năng ngôn ngữ bằng cách cung cấp một môi trường giao tiếp phong phú. Nhưng điều quan trọng nhất cần làm:

• Nói chuyện. Bạn không cần phải nói chuyện phiếm không ngừng nhưng hãy nói chuyện với bé bất cứ khi nào bạn ở bên nhau. Mô tả những gì bạn đang làm, chỉ ra mọi thứ, đặt câu hỏi và hát các bài hát. (Chỉ cần sử dụng lời nói rõ ràng, đơn giản là được. Con bạn học nói tốt bằng cách nghe bạn nói tốt.)

• Đọc. Đọc sách cho con bạn nghe là một cách tuyệt vời để con bạn tiếp xúc với những từ vựng mới, cách đặt các câu lại với nhau và cách câu chuyện trôi chảy. Khi còn là một đứa trẻ, bé sẽ thích thú với âm thanh của giọng nói của bạn, khi mới biết đi, bé sẽ thích những câu chuyện và hình ảnh, và khi còn là một đứa trẻ mẫu giáo, bé thậm chí có thể nhảy vào kể cho bạn nghe những gì đang xảy ra trong một cuốn sách.
• Nghe. Khi con bạn nói chuyện với bạn, hãy là một người biết lắng nghe - nhìn vào con bạn và phản hồi. Em bé có nhiều khả năng lên tiếng khi biết bạn quan tâm đến những gì em bé đang nói.

4. Phải làm gì nếu em bé không nói

Bạn là người tốt nhất để đánh giá sự phát triển lời nói của con bạn. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào được liệt kê dưới đây hoặc bạn cảm thấy lo ngại về khả năng chậm phát triển ngôn ngữ hoặc vấn đề về thính giác thì bạn hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa để tìm hiểu nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Để giúp trẻ đạt được những cột mốc quan trọng, ngoài chế độ dinh dưỡng, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng, phát triển toàn diện.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.

Bài viết tham khảo nguồn: babycenter.com