Cột mốc của trẻ mới biết đi: Viết và vẽ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Dương Văn Sỹ - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có 09 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa.

Đối với trẻ nhỏ, có các giai đoạn học vẽ và viết mà bạn có thể thấy khi con bạn lớn lên, từ 1 cho đến 3 tuổi. Bằng cách cung cấp những trải nghiệm thú vị lặp đi lặp lại với nhiều loại tài liệu nghệ thuật và viết lách, bạn sẽ thấy sự tiến bộ theo thời gian của con mình.

1. Cách viết và vẽ của con bạn thay đổi theo thời gian

Sáng tạo chính là cầu nối để học hỏi. Khi trẻ tò mò và sáng tạo, chúng có thể đưa ra câu trả lời cho những vấn đề mà bé gặp phải. Chẳng hạn như cách giữ cho khối tháp không bị đổ. Sự sáng tạo giúp trẻ trở thành một người ham học hỏi và tự tin khi bắt đầu đi học sau này.

Một trong những cách quan trọng nhất để trẻ điều chỉnh khả năng sáng tạo của mình là thử nghiệm với các vật liệu nghệ thuật. Khi trẻ cầm cây bút chì màu lên và bắt đầu làm việc, bạn sẽ thấy nghệ thuật và chữ viết của trẻ thay đổi và trở nên có kiểm soát và phức tạp hơn khi trẻ lớn lên.

Đối với trẻ nhỏ, nghệ thuật và kỹ năng viết sớm là một và giống nhau. Lúc đầu, tất cả chỉ là tìm hiểu xem những gì bút màu này có thể làm được. Sau đó, trẻ khám phá ra mối liên hệ giữa bàn tay cầm bút màu và dòng chữ bé vẽ trên trang giấy. Hãy tưởng tượng điều này phải thú vị như thế nào đối với bé!

Giờ đây, bé có thể tạo nên một “dấu ấn” thực sự. Bước nhảy vọt về kỹ năng tư duy này được giúp đỡ bởi khả năng cầm nắm đồ vật bằng tay và ngón tay mới của bé. Sự kiểm soát của trẻ đối với các cơ trên tay ngày càng tăng cho phép con di chuyển bút chì hoặc cọ vẽ có mục đích và có mục tiêu trong đầu.

Đối với trẻ nhỏ, có các giai đoạn vẽ và viết mà bạn có thể thấy khi trẻ phát triển từ 1 tuổi đến 3 tuổi. Lưu ý rằng thời gian biểu được liệt kê dưới đây là gần đúng; trẻ có thể thành thạo những kỹ năng này nhanh hơn hoặc chậm hơn và vẫn đang phát triển tốt.

Sự phát triển không diễn ra với tốc độ như nhau đối với mọi đứa trẻ, nhưng bằng cách cung cấp những trải nghiệm thú vị lặp đi lặp lại với nhiều loại tài liệu nghệ thuật và viết lách, bạn sẽ thấy sự tiến bộ theo thời gian.

2. Các giai đoạn trẻ tập viết, tập vẽ

Những nỗ lực viết chữ ban đầu của trẻ chắc chắn sẽ không giống các từ và câu, nhưng những nét vẽ nguệch ngoạc, đường nét và hình vẽ của trẻ đều giúp bé sẵn sàng học ABC, và có thể một ngày nào đó sẽ cho ra đời cuốn tiểu thuyết tuyệt vời.

Nhiều trẻ em có thể nắm bắt một cây bút màu và di chuyển nó xung quanh trên một mảnh giấy khi bé khoảng 12 hoặc 13 tháng tuổi. Các kỹ năng viết và vẽ của chúng được cải thiện theo từng bước nhỏ trong suốt những năm chập chững biết đi cho đến khi chúng có thể vẽ những bức tranh dễ nhận biết và cuối cùng trẻ viết được một vài chữ cái xuống giấy.

2.1. Trẻ từ 12 đến 18 tháng

Trong vài tháng cuối của năm đầu tiên, các kỹ năng vận động tinh của trẻ được cải thiện và ổn định dần dần. Bây giờ bé đã sẵn sàng về mặt thể chất để cầm một cây bút chì màu và bắt đầu tìm hiểu xem chúng có thể làm gì với cây bút đó.

Ở độ tuổi 12 hoặc 13 tháng tuổi, một số trẻ mới biết đi đã có thể viết nguệch ngoạc một cách mạnh mẽ, trong khi những trẻ khác bắt đầu ngập ngừng. Trẻ sẽ kéo bút chì màu xung quanh trên giấy, nguệch ngoạc một cách vô tình.

Nếu em bé của bạn mất nhiều thời gian hơn cho việc này, điều đó cũng bình thường. Bởi trẻ em phát triển với tốc độ khác nhau, một số nhanh hơn những trẻ khác. Đến khoảng 16 tháng tuổi, con của bạn có thể sẽ là một chuyên gia viết nguệch ngoạc, tạo ra những bức vẽ đáng giá của phòng trưng bày cho ngôi nhà của bạn.

2.2. Trẻ từ 19 đến 25 tháng

Với trẻ từ 19 đến 25 tháng tuổi, những nét vẽ nguệch ngoạc của trẻ sẽ bắt đầu có hình dạng rõ ràng hơn, mặc dù trẻ chưa hình thành các chữ cái và số, trẻ chưa thể cầm công cụ viết đủ ổn định cho điều đó.

Nhưng trẻ dễ trở nên hứng thú bởi bất cứ thứ gì bé có thể vẽ từ bút màu, bút mực cho đến bút chì màu. Bạn nên chú ý tới trẻ, bởi đây giai đoạn này trẻ có thể vẽ lên tường nhà..

Bạn có thể vẽ một đường duy nhất và bé có thể dễ dàng bắt chước nó, mặc dù nét vẽ chưa được hoàn hảo.

2.3. Trẻ từ 26 đến 30 tháng

Vào khoảng 29 hoặc 30 tháng tuổi, trẻ sẽ chuyển từ những nét vẽ nguệch ngoạc sang những nét vẽ nghệ thuật thực thụ. Trẻ bắt đầu quan tâm hơn đến việc tô màu và vẽ tranh, bé bắt đầu thêm màu sắc và cố gắng thể hiện các đồ vật và sự vật thực mà chúng nhìn thấy.

Trẻ cũng có thể bắt đầu cố gắng kết hợp ngôn ngữ vào các bức vẽ của mình.

Bạn hãy quan sát kĩ một bức tranh và bạn có thể thấy rằng những nét vẽ nguệch ngoạc lớn hơn là những hình vẽ. Trẻ cũng có thể bắt đầu viết vào ảnh của mình, mặc dù các chữ cái sẽ không giống bất kỳ bảng chữ cái nào mà bạn từng thấy.

2.4. Trẻ từ 31 đến 36 tháng

Khi được 2 tuổi rưỡi, trẻ sẽ có thể cầm chắc một chiếc bút chì dày hoặc bút sáp màu trong tư thế viết. Theo Nina Lief, chuyên gia phát triển trẻ em và đồng tác giả cuốn Ba năm đầu đời, trẻ em ở độ tuổi này thường có thể thành thạo chuyển động lên xuống cần thiết để tạo thành chữ "V", điều này khó hơn một chút và đòi hỏi sự khéo léo hơn so với thực hiện một đường thẳng.

Từ bây giờ đến sinh nhật thứ ba, trẻ cũng sẽ bắt đầu tạo ra những nét tròn và một số sẽ có thể viết một vài chữ cái - hoặc những nét ngoằn ngoèo trông rất giống chữ cái. Một số ít trẻ sẽ bắt đầu viết tên của mình hoặc một vài chữ cái trong đó vào khoảng thời gian này hoặc khi vừa qua sinh nhật thứ ba của bé. Tuy nhiên, có nhiều trẻ không làm như vậy, và điều đó không sao cả, bạn không cần phải lo lắng về vấn đề này.

Dưới đây là một số hoạt động để tăng kỹ năng vận động sức mạnh và sự khéo léo cho trẻ:

• Sử dụng ghim hoặc kẹp quần áo để nhặt bông gòn.
• Cầm, bóp, đập và lăn đất sét hoặc đồ chơi.
• Sử dụng ngón tay để vẽ các hình dạng và chữ cái bằng sơn móng tay hoặc kem cạo râu.

2.5. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Khi trẻ đến tuổi đi mẫu giáo, trẻ trở nên thành thạo hơn trong việc sử dụng bút màu và bút chì, chúng sẽ bắt đầu vẽ những bức vẽ chính xác và phức tạp hơn. Hầu hết trẻ nhỏ sẽ có thể viết tên của mình trước khi trẻ vào mẫu giáo, đặc biệt nếu trẻ đã học bảng chữ cái ở nhà trẻ hoặc trường mầm non.

Trước khi được 5 tuổi, trẻ sẽ học cách tạo các đường ngang, sao chép hình tròn và hình vuông, và vẽ người. Có thể trẻ sẽ bắt đầu với các hình que và thêm vào các đường cong khi trẻ giỏi hơn.

3. Khi nào cần quan tâm đến khả năng tập viết, vẽ của trẻ

Sự phát triển của mỗi trẻ em là khác nhau, nhưng nếu trẻ vẫn chưa bắt đầu viết nguệch ngoạc khi trẻ được khoảng 15 hoặc 16 tháng tuổi, hãy trao đổi với bác sĩ trong lần khám tiếp theo. Bạn cũng cần nhớ rằng trẻ sinh non có thể đạt được mốc này và các mốc khác muộn hơn so với các bạn cùng tuổi sinh đủ tháng.

4. Bạn có thể làm gì để khuyến khích kỹ năng viết và vẽ của trẻ

4.1. Hãy biến nghệ thuật trở thành một phần thường xuyên của giờ chơi của trẻ

Hãy đưa cho trẻ bút chì màu cứng, dễ cầm, bút chì dày và bút dạ có thể rửa được và giấy để vẽ. Bạn có thể giúp trẻ cố định tờ giấy bằng cách dán tờ giấy xuống bàn để nó không di chuyển khi chúng vẽ.

Khi trẻ lớn hơn, bạn có thể cho trẻ sử dụng sơn có thể giặt được, kéo và keo dán an toàn cho trẻ em và bột muối tự làm như một phần trong thời gian sáng tạo của con bạn. Cho trẻ mặc một chiếc áo sơ mi cũ của bạn (đã cắt bỏ tay áo) như một chiếc áo khoác ngoài và trải báo lên bàn để giữ cho nó sạch sẽ.

4.2. Không cần hướng dẫn

Hãy để trẻ thử nghiệm và khám phá. Sáng tạo có nghĩa là có sức mạnh để thể hiện bản thân theo cách của riêng bạn. Sự độc lập này chính là điều mà một đứa trẻ đang lớn đang tìm kiếm để cảm thấy tự tin, có năng lực và thông minh hơn.

Bằng cách ngồi gần đó, quan sát và tận hưởng sự sáng tạo của trẻ, bạn đang đưa ra những lời hướng dẫn mà trẻ cần.

4.3. Lưu ý quá trình, chứ không phải chỉ sản phẩm

Là cha mẹ, chúng ta thường khen con cái về những thành công của chúng: Đó là bức tranh vẽ gì? Và đôi khi chúng ta giả vờ nhận ra rằng cây cối phải có màu xanh lá cây chứ không phải màu tím qua những hình vẽ của trẻ. Đôi khi chúng ta có thể đố lại trẻ và hỏi đây là những màu gì?

Nhưng thực tế trẻ em học được nhiều hơn khi chúng ta không tập trung quá nhiều vào những gì chúng đang vẽ, mà vào những gì chúng đang nghĩ về bức vẽ của chúng.

Bạn hãy dành một chút thời gian để quan sát tác phẩm của trẻ: Nhìn vào những gì bạn đang làm, có thể có rất nhiều hoạt động của bạn trong tác phẩm của bé! Hoặc, Bức tranh đó thực sự thú vị. Những màu sắc đó làm cho bố/mẹ cảm thấy hạnh phúc. Hoặc, bố mẹ thấy con đang làm việc rất chăm chỉ cùng bản vẽ của con. Hoặc bạn chỉ cần nói: Cho bố/mẹ biết về bức tranh của con. Sau đó xem trẻ có hứng thú chia sẻ nhiều hơn về tác phẩm của chúng không.

4.4. Thử nghiệm với nhiều loại vật liệu nghệ thuật khi con bạn gần lên 3

Hãy để trẻ vẽ với quả bóng bông, quả bóng, miếng xốp, sợi dây. Đưa cho trẻ bút màu và thoa lên bề mặt có kết cấu như đồng xu hoặc màn hình thay vì vẽ trên giấy. Vẽ bằng phấn bên ngoài vỉa hè; xem nước thay đổi màu phấn như thế nào. Thêm sơn bột hoặc kim tuyến vào trò chơi cát của trẻ. Hoặc thêm một trải nghiệm mới cho trò chơi dưới nước bằng cách thêm những giọt màu thực phẩm có thể rửa được vào nước. Điều gì xảy ra khi bạn trộn hai màu nước khác nhau với nhau?

4.5. Sử dụng nghệ thuật để giúp con bạn thể hiện cảm xúc mạnh mẽ

Trẻ đang nổi cơn thịnh nộ? Hãy đưa cho trẻ một ít bột nặn hoặc đặt bút và giấy và gợi ý trẻ vẽ một bức tranh thể hiện sự tức giận. Các hoạt động sáng tạo đôi khi có thể giúp trẻ thể hiện và hiểu những cảm xúc quá mãnh liệt mà chúng không thể chia sẻ thành lời.

4.6. Khuyến khích nỗ lực viết của con bạn

Nếu trẻ viết nguệch ngoạc một cái gì đó và sau đó nói với bạn những gì nó “đã viết”, hãy nghiêm túc xem nó. Hãy để trẻ mang “danh sách mua sắm” của mình đến siêu thị hoặc gửi bức thư (viết nguệch ngoạc) cho bà nội. Đây là cách trẻ em học được rằng các từ có sức mạnh và ý nghĩa như thế nào.

4.7. Trưng bày nghệ thuật và chữ viết của con bạn

Trưng bày tác phẩm nghệ thuật và chữ viết của trẻ ở phòng khách, phòng của bé hoặc một vị trí nào đó trong nhà bạn. Đây là cách giúp trẻ biết việc làm của mình được đánh giá cao và quan trọng.

Các hoạt động sáng tạo giúp trẻ học cách giải quyết vấn đề, đưa ra câu trả lời cho riêng mình, khám phá nguyên nhân và kết quả của hành động của mình và cảm thấy tự tin về những lựa chọn của mình.

Trải nghiệm nghệ thuật giúp trẻ phát triển tính độc lập trong giới hạn, và cho trẻ cơ hội thể hiện ý tưởng của mình trên giấy hoặc trên những vật liệu khác. Quan trọng nhất, cách diễn đạt sáng tạo cho phép khai thác trí tưởng tượng phong phú của trẻ.

Bài viết tham khảo nguồn: babycenter.com, healthychildren.org, healthychildren.org, zerotothree.org