Tắc ống dẫn sữa là những khối u nhỏ, mềm trong vú và hình thành trong các ống dẫn sữa của vú làm ngăn cản dòng chảy của sữa mẹ. Đây là vấn đề phổ biến khi cho con bú và chúng có thể gây sưng, tấy đỏ và đau ở vùng vú bị ảnh hưởng.
1. Các triệu chứng của ống dẫn sữa bị tắc
Ống dẫn sữa bị tắc (tên tiếng Anh là Clogged milk ducts) hoặc bị tắc (tên tiếng Anh là plugged milk ducts) xảy ra khi ống dẫn sữa trong vú của bạn bị tắc. Bạn có thể gặp phải trường hợp này nếu vú của bạn không được hết sữa hoàn toàn sau khi cho con bú, nếu con bạn bỏ bú hoặc nếu bạn đang bị căng thẳng thì có thể dẫn đến ống dẫn sữa bị tắc.
Các triệu chứng có thể diễn ra từ từ và thường chỉ ảnh hưởng đến một bên vú. Bạn có thể gặp:
- Xuất hiện khối u ở một vùng vú
- Căng sữa xung quanh cục u
- Đau hoặc sưng gần cục u
- Khó chịu giảm sau khi cho trẻ bú hoặc hút sữa
- Đau khi thất vọng
- Khối u di chuyển theo thời gian
Bạn cũng thường thấy sự giảm sút tạm thời về nguồn sữa của mình khi bạn bị tắc nghẽn. Bạn thậm chí có thể thấy sữa đặc hoặc béo khi vắt sữa. Nếu bạn không làm gì, tắc nghẽn sẽ không có khả năng tự khắc phục. Thay vào đó, nó có thể tiến triển thành một bệnh nhiễm trùng được gọi là viêm vú. Lưu ý rằng sốt không phải là một triệu chứng mà bạn sẽ gặp khi ống dẫn sữa bị tắc. Nếu bạn bị đau và các triệu chứng khác kèm theo sốt, thì đó có có thể là dấu hiệu bạn đã bị nhiễm trùng.
Các triệu chứng của viêm vú có thể xuất hiện đột ngột và bao gồm:
- Sốt từ 101°F (38,3°C) trở lên
- Các triệu chứng giống như cúm (ớn lạnh và đau nhức cơ thể)
- Ấm, sưng và đau toàn bộ vú
- U vú hoặc mô vú dày lên
- Cảm giác nóng rát và hoặc khó chịu khi cho con bú/hút sữa
- Mẩn đỏ trên da bị ảnh hưởng (có thể có hình nêm)
Viêm vú ảnh hưởng đến 1 trong số 10 phụ nữ đang cho con bú. Nếu bạn đã từng mắc bệnh trước đây, bạn có nhiều khả năng bị lại. Viêm vú không được điều trị có thể dẫn đến tụ mủ, áp xe vú cần phải phẫu thuật để dẫn lưu ổ áp xe.
2. Nguyên nhân gây tắc ống dẫn sữa
Nguyên nhân gốc rễ của các ống dẫn sữa bị bịt kín thường là một thứ gì đó ngăn cản vú tiết sữa hoàn toàn. Đây có thể là bất cứ điều gì gây áp lực lên vú của bạn, từ áo ngực thể thao quá chật hoặc cho con bú quá thường xuyên.
Các ống dẫn sữa bị tắc và viêm vú thậm chí có thể do cách bạn cho bé bú. Ví dụ, nếu con bạn thích vú này hơn vú đối diện, nó có thể dẫn đến tắc ở vú đối diện ít được sử dụng hơn. Các vấn đề về núm vú và các vấn đề về hút sữa cũng là những tình huống khác có thể thúc đẩy làm tắc ống dẫn sữa.
Ngoài ra còn có một số yếu tố nguy cơ nhất định có thể khiến bạn dễ bị tắc ống dẫn sữa và viêm vú:
- Tiền sử viêm vú khi cho con bú
- Nứt da trên núm vú
- Chế độ ăn uống không đủ
- Hút thuốc lá
- Căng thẳng và mệt mỏi
- Mụn sữa (Blebs) có thể làm bít các lỗ ống dẫn sữa của bạn và khiến sữa mẹ trào ngược lên và mắc kẹt trong những lối đi cho phép sữa chảy từ nơi tạo sữa trong vú đi ra núm vú để trẻ bú.
- Nguồn sữa dồi dào: Nếu cơ thể bạn sản xuất quá nhiều sữa mẹ, có thể dẫn đến căng sữa và tắc các ống dẫn sữa.
- Mất nước và mệt mỏi: Thiếu nghỉ ngơi và không uống đủ chất lỏng có thể khiến bạn có nguy cơ phát triển các ống dẫn sữa bị tắc.
- Tập thể dục: Các ống dẫn bị tắc có thể do tập thể dục mạnh hoặc gắng sức, đặc biệt là tập phần trên của cơ thể.
- Cai sữa: Nếu trẻ cai sữa diễn ra nhanh, có thể dẫn đến căng sữa, tắc ống dẫn sữa và viêm vú.
3. Có nên cho con bú khi bị tắc ống dẫn sữa?
Câu trả lời là có và bạn nên làm vì đây là cách tốt nhất để thông ống dẫn sữa. Các ống dẫn bị tắc có thể gây khó chịu và lo lắng. Tuy nhiên, tắc ống dẫn sữa có xu hướng dễ điều trị và thường có thể được quản lý tại nhà. Điều quan trọng là bạn cần thực hiện điều trị sớm. Nếu không điều trị, ống dẫn sữa bị tắc có thể dẫn đến nhiễm trùng vú hoặc nặng hơn, vì vậy hãy thực hiện các bước sau để sữa chảy trở lại:
- Tiếp tục cho con bú: Việc cho con bú không chỉ an toàn với ống dẫn sữa bị tắc, mà còn là cách tốt nhất để loại bỏ tắc nghẽn. Cho con bạn bú vú bị tắc trước (mặc dù nếu quá đau, bạn có thể bắt đầu với vú đối diện) và đảm bảo trẻ bú hết bầu sữa ở mỗi lần cho bú.
- Tìm đúng vị trí: Thử các tư thế sử dụng trọng lực để giúp hút nhiều sữa hơn từ vú. Hoặc cố gắng cho trẻ ngậm vú sao cho cằm và mũi của bé hướng về phía chỗ bị tắc, vì vậy lực hút của bé nhắm trực tiếp vào ống dẫn sữa bị ảnh hưởng và cằm của trẻ cũng có thể giúp xoa dịu khu vực này.
- Thay đổi tư thế cho con bú để tất cả các ống dẫn sữa được kích thích như nhau.
- Hút sữa khi cần: Nếu con bạn chưa bú hết sữa mẹ, bạn hãy hút hết sữa bằng cách sử dụng máy hút sữa cho đến khi sữa chảy ra từng giọt chậm thay vì dòng sữa đều đặn. Quá trình này chỉ mất vài phút.
- Đôi khi, các ống dẫn bị tắc sẽ trở nên trầm trọng hơn do áp lực bên ngoài (ví dụ: từ áo hoặc áo ngực quá chật). Do đó, bạn nên mắc áo ngực vừa khít nhưng không bị chặt và cân nhắc sử dụng áo ngực không có gọng trong thời điểm này.
- Chườm ấm: Đặt khăn ấm (nhúng khăn vào nước ấm) chườm lên vú bị đau trước mỗi lần cho con bú để có thể giúp sữa chảy ra. Hoặc bạn có thể đứng dưới vòi sen nước ấm, để nước dội vào ngực.
- Một trong những phương pháp điều trị hiệu quả nhất là mát-xa vú, đặc biệt là khi bạn đang cho con bú hoặc hút sữa. Để mát-xa, hãy bắt đầu từ bên ngoài bầu vú và dùng ngón tay tạo áp lực khi bạn di chuyển về phía núm vú. Biện pháp này cũng có thể hữu ích để mát-xa khi bạn đang tắm.
- Nếu bạn bị viêm vú, rất có thể bạn sẽ cần kháng sinh để điều trị nhiễm trùng. Thuốc có thể được dùng trong thời gian 10 ngày. Bạn cần đảm bảo uống tất cả các loại thuốc theo chỉ dẫn để đề phòng viêm vú tái phát. Kiểm tra với bác sĩ nếu các triệu chứng vẫn tiếp tục sau khi bạn đã kết thúc đợt điều trị. Thuốc giảm đau không kê đơn cũng có thể giúp giảm bớt sự khó chịu và viêm mô vú. Bác sĩ có thể kê các loại thuốc như Tylenol (acetaminophen) hoặc Advil / Motrin (ibuprofen).
4. Khi nào gặp bác sĩ?
Tình trạng sưng tấy đỏ hoặc cảm giác bầm tím trên vú có thể kéo dài một tuần hoặc lâu hơn sau khi bạn đã thông tắc hoặc điều trị viêm vú. Tuy nhiên, nếu bạn lo lắng hoặc cảm thấy tình trạng tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng không lành, hãy hẹn gặp bác sĩ. Trong một số trường hợp, bạn có thể cần một đợt kháng sinh khác hoặc sử dụng các biện pháp điều trị thêm, chẳng hạn như dẫn lưu áp xe.
Nếu các triệu chứng vẫn tiếp diễn, bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang tuyến vú, siêu âm hoặc sinh thiết để loại trừ ung thư vú dạng viêm (inflammatory breast cancer). Dạng ung thư hiếm gặp này đôi khi có thể gây ra các triệu chứng tương tự như viêm vú, như sưng và đỏ.
5. Ngăn ngừa tắc ống dẫn sữa
Để phòng ngừa ống dẫn sữa bị tắc, bạn cần đảm bảo cho con bú hoặc hút sữa thường xuyên. Các chuyên gia khuyến cáo bạn nên cho trẻ bú từ 8 đến 12 lần một ngày, đặc biệt là trong những ngày đầu cho con bú.
Bạn cũng có thể thử các biện pháp khác như:
- Xoa bóp vú trong khi cho con bú/hút sữa để thúc đẩy quá trình thông sữa
- Hạn chế sử dụng quần áo hoặc áo ngực bó sát để tạo khoảng trống cho bầu ngực của bạn (mặc quần áo rộng rãi là tốt nhất)
- Thay đổi các tư thế cho con bú để đảm bảo lực hút phân bổ đều vào tất cả các ống dẫn sữa
- Chườm ấm trước khi cho con bú vào những vùng vú có xu hướng bị tắc
- Chườm mát ngực sau khi cho con bú
- Núm vú bị nứt và lỗ ống dẫn sữa có thể tạo đường xâm nhập dễ dàng cho vi khuẩn từ da hoặc miệng của trẻ xâm nhập vào vú bạn, dẫn đến viêm vú. Vì vậy, hãy đảm bảo giữ cho vú của bạn sạch sẽ, khô ráo và có thể sử dụng các sản phẩm để bảo vệ núm vú bị nứt.
- Yêu cầu giúp đỡ, chợp mắt một chút hoặc đi ngủ sớm, ngay cả khi bạn biết rằng mình sẽ cho ăn vài giờ sau đó. Nhìn chung, hãy làm tất cả những việc tự chăm sóc để giúp bạn tránh cảm thấy chán nản.
- Gặp chuyên gia tư vấn cho con bú. Thường xuyên bị tắc có thể là dấu hiệu cho thấy con bạn không ngậm hoặc bú tốt.
Trẻ sơ sinh nhìn chung dễ gặp bệnh về đường hô hấp, các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp và nhiễm trùng đường tiêu hóa nếu bé ăn dặm sớm hoặc việc lưu trữ và pha chế sữa không đảm bảo. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên thực hiện tốt việc cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nếu được) và tiêm vắc-xin đúng lịch.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: babycenter.com, verywellfamily.com, whattoexpect.com
