Bệnh ái kỷ là một tình trạng sức khỏe tâm thần phức tạp tiêu biểu như thiếu sự đồng cảm, đòi hỏi cảm giác vĩ đại hoặc tăng cao khả năng của bản thân và nhu cầu cao độ về sự ngưỡng mộ và chú ý. Cách trị bệnh ái kỷ phụ thuộc phần nhiều vào sự sẵn sàng tham gia trị liệu và gắn bó với liệu trình trị liệu đó. Vậy có cách chữa bệnh ái kỷ hữu hiệu hay không?
1. Bệnh ái kỷ được chẩn đoán như thế nào?
Không có bất kì một xét nghiệm nào trong phòng thí nghiệm được dùng để xác định hội chứng rối loạn tâm thần. Theo một nghiên cứu năm 2018 đã chỉ ra rằng, rối loạn nhân cách tự ái thực sự không phổ biến. Việc chẩn đoán bệnh được yêu cầu thực hiện bởi chuyên gia sức khỏe tâm thần như bác sĩ tâm thần hoặc bác sĩ tâm lý.
Nhiều chuyên gia sử dụng bảng kiểm tính cách tự ái, đó là một danh sách gồm 40 câu hỏi làm thước đo của việc một ai đó muốn sự chú ý và khao khát quyền lực nhiều ra sao.
Những rối loạn tính cách là những kiểu suy nghĩ, hành vi và mối quan hệ với người khác đã có từ lâu, đã được ăn sâu, rối loạn chức năng của mình. Những dấu hiệu này có thể xuất hiện từ sớm khi trẻ được 8 tuổi khi trẻ bắt đầu nhận thức được cách mọi người phản ứng với chúng.
Những người mắc bệnh ái kỷ có xu hướng không nhận thấy bản thân họ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần, vì vậy họ ít có khả năng tìm kiếm sự đánh giá và điều trị một cách đúng đắn.
Theo một nghiên cứu gần đây của trường Đại học Ohio, Mỹ đã nói rằng nhiều người sẵn sàng tự thừa nhận mình là người ái kỷ. Nhưng trong khi những người tự ái có thể phổ biến thì bệnh ái kỷ vẫn là hiếm. Một số đặc điểm của bệnh ái kỷ tương tự với những hội chứng rối loạn tính cách khác. Cũng có thể được chẩn đoán nhiều hội chứng rối loạn tính cách trong cùng một thời điểm. Điều này có thể làm cho việc chẩn đoán bệnh ái kỷ trở nên khó khăn hơn.
Theo đó, những người bệnh ái kỷ có thể có các dấu hiệu sau:
- Làm người khác lo lắng thường xuyên
- Vật lộn để giữ các mối quan hệ
- Đặt bản thân mình lên trên hết
- Nghĩ rằng họ biết cách đúng
- Dành phần lớn thời gian để nghĩ về họ và nói nhiều về bản thân họ.
- Khao khát cao độ được chú ý và ngưỡng mộ
- Tin rằng họ đặc biệt
- Thổi phồng tài năng và thành tích của họ
- Đặt nhiều mục tiêu không thực tế
- Tâm trạng hay thay đổi, lên xuống thất thường.
- Gặp khó khăn, trở ngại khi nhìn nhận cảm xúc của người khác một cách nghiêm túc.
Ngoài những dấu hiệu và triệu chứng kể trên các bác sĩ phải tiến hành kiểm tra kiểm tra sức khỏe để chắc chắn rằng bạn không có vấn đề gì về sức khỏe thể chất gây ra những triệu chứng kể trên. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng sẽ đánh giá tâm lý của bạn một cách kỹ lưỡng bằng cách điền vào bộ câu hỏi. Tiêu chuẩn đánh giá trong sách chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần được xuất bản bởi Hiệp hội tâm thần Hoa Kỳ.
2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây nên bệnh ái kỷ
Cho đến nay, nguyên nhân gây bệnh ái kỷ vẫn chưa được biết đến. Giống như nhiều rối loạn tâm thần và rối loạn tính cách, nguyên nhân gây bệnh ái kỷ có thể là sự kết hợp phức tạp của nhiều yếu tố bao gồm:
- Do di truyền
- Môi trường sống, bao gồm các mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái
- Sinh học thần kinh là sự kết hợp giữa hành vi và hệ thống thần kinh của bạn.
3. Có cách chữa bệnh ái kỷ hay không?
Cách trị bệnh ái kỷ có thể là một thách thức. Điều đó phụ thuộc phần nhiều vào sự sẵn sàng tham gia trị liệu và gắn bó với liệu trình trị liệu đó. Thực tế, có nhiều loại liệu pháp chữa bệnh ái kỷ. Các nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe tâm thần sẽ bắt đầu bằng cách đánh giá hoạt động tâm lý. Họ cũng sẽ xem xét các chẩn đoán phân biệt và tình trạng của bạn trước khi đề xuất một kế hoạch liệu trình điều trị hợp lý.
Liệu pháp điều trị bệnh ái kỷ sẽ bao gồm:
- Giúp bạn vượt qua sự kháng cự với liệu pháp
- Xác định các hành vi tự ái gây ra các vấn đề trong cuộc sống của bạn
- Kiểm tra các trải nghiệm và giả định trong quá khứ dẫn đến các hành vi của bệnh ái kỷ
- Thừa nhận các hành vi này ảnh hưởng đến người khác.
- Thay thế những suy nghĩ vĩ đại bằng những suy nghĩ thực tế hơn
- Khám phá những kiểu hành vi mới hơn và tập thực hành chúng
- Thấy được lợi ích của những hành vi mới học được
Sau đây là một số hình thức trị liệu có thể được sử dụng để chữa bệnh ái kỷ:
3.1.Phương pháp trị liệu tâm lý
Phân tâm là một liệu pháp trị liệu nói chuyện trao đổi. Thông qua các buổi trao đổi, tư vấn trực tiếp giữa một mình bạn và bác sĩ, bạn sẽ khám phá lý do đằng sau của những cảm xúc và hành vi của bạn.
Khi bạn bắt đầu hiểu về quá khứ của mình, cảm xúc và hành vi hiện tại của bạn sẽ được chú trọng. Điều này có thể giúp bạn quản lý cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách tốt hơn. Sau đó bạn có thể bắt đầu thay đổi cách bạn phản ứng với chúng, ví dụ là: chấp nhận và duy trì mối quan hệ với người khác, bao gồm cả đồng nghiệp; nhận ra điểm mạnh và điểm yếu của bản thân; Học cách chấp nhận những lời chỉ trích hoặc thất bại để từ đó phát triển các mục tiêu thực tế hơn phù hợp với bản thân.
3.2.Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)
Trọng tâm của liệu pháp nhận thức hành vi là xác định các kiểu suy nghĩ và hành vi không lành mạnh để thay thế chúng bằng những hành vi lành mạnh hơn. Bạn sẽ thực hành các kỹ năng mới cùng với bác sĩ trị liệu. Bạn cũng sẽ được giao các bài tập về nhà để thực hiện các kỹ năng này giữa các buổi học.
Có nhiều kỹ thuật CBT, ví dụ:
- Viết nhật ký
- Các tình huống tiếp xúc
- Tái cấu trúc nhận thức
- Hướng dẫn khám phá và đặt câu hỏi
- Lên lịch trình các hoạt động tích cực
3.3.Liệu pháp lược đồ
Lược đồ liệu pháp là một cách tiếp cận tích hợp để trị liệu. Nó là sự kết hợp của liệu pháp trị liệu tâm lý và liệu pháp nhận thức hành vi. Mục đích là giúp bạn xác định và hiểu được các kiểu mô hình vô ích và cơ chế đối phó được hình thành với những trải nghiệm từ thời thơ ấu. Một khi bạn đã phát hiện ra những lược đồ có lỗi này, bạn có thể học cách sửa đổi chúng, bằng việc tập luyện bạn sẽ tìm ra cách mới giúp đáp ứng nhu cầu cảm xúc của mình và thay đổi hành vi đối với người khác.
3.4. Liệu pháp Gestalt
Liệu pháp Gestalt là một loại liệu pháp trị liệu tâm lý. Bạn sẽ chú trọng nhiều hơn vào hiện tại hơn là quá khứ hoặc tương lai. Những kinh nghiệm sống trước đó được xem xét mức độ ảnh hưởng của chúng đến bạn hiện tại như thế nào. Bạn sẽ được khuyến khích để suy ngẫm về những gì đang xảy ra trong cuộc sống hiện tại. Bạn sẽ làm việc để nâng cao nhận thức về bản thân và tự chịu trách nhiệm.
3.5. Liệu pháp trị liệu bệnh ái kỷ dựa trên tinh thần hóa (MBT)
MBT là tên viết tắt của mentalization-based therapy. Đây là liệu pháp dựa trên tinh thần hóa. MBT hoạt động dựa trên việc cải thiện khả năng phản ánh của bản thân bạn, cũng như suy nghĩ và cảm xúc của người khác. Sau đó bạn sẽ học được cách kết nối cảm xúc với các kiểu hành vi cụ thể. Bạn sẽ khám phá ý định đằng sau hành vi của người khác và phương thức suy nghĩ thấu đáo trước khi phản ứng lại những hành vi đó.
3.6. Liệu pháp trị liệu tâm lý điều trị bệnh ái kỷ tập trung vào chuyển giao (TFP)
Trong liệu pháp tâm lý tập trung vào chuyển giao, bạn sẽ mang cảm xúc của mình về người khác và hướng họ trực tiếp về phía bác sĩ trị liệu. Điều này có thể giúp bạn nói chuyện, trao đổi một cách dễ dàng hơn. Bác sĩ trị liệu có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về suy nghĩ và cảm xúc của chính bạn.
3.7. Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT)
Liệu pháp hành vi biện chứng là một dạng của liệu pháp nhận thức hành vi, nó chú trọng vào:
- Chánh niệm
- Điều chỉnh cảm xúc
- Khả năng chịu đựng
- Kỹ năng quan hệ, hiệu quả trong mối quan hệ giữa các cá nhân
DBT có thể bao gồm các buổi trị liệu cá nhân và trị liệu nhóm, nơi bạn sẽ học và thực hành những chiến lược đối phó mới.
3.8. Liệu pháp trị liệu siêu nhận thức giữa các cá nhân (MIT)
MIT là một phương pháp trị liệu từng bước được thiết kế để:
- Loại bỏ quá trình tự ái bằng cách xem xét các vấn đề khi chúng liên quan đến cuộc sống của chính bạn.
- Nhận ra những kiểu mô hình không phù hợp và hoạt động giữa các cá nhân
- Thúc đẩy thay đổi bằng cách tách khỏi những hành vi cũ và xây dựng các kiểu mô hình thích ứng mới.
- Bác sĩ trị liệu cũng sẽ tìm kiếm những rào cản đối với hiệu quả của liệu pháp và có làm việc giúp cải thiện chúng.
3.9. Liệu pháp giải mẫn cảm và tái chuyển động ở mắt (EMDR)
Trong liệu pháp giải mẫn cảm và tái chuyển động ở mắt, giả thuyết cho rằng chứng tự ái phụ thuộc vào những trải nghiệm khó khăn từ sớm hoặc bị chấn thương, sang chấn về tâm lý.
Liệu pháp giải mẫn cảm và tái chuyển động ở mắt (EMDR) là một quá trình từng bước được chia thành tám giai đoạn. Khi tiến triển, bạn sẽ được khuyến khích giải quyết:
- Những kí ức tiêu cực
- Các sự kiện đau buồn
- Kích thích cảm xúc
Khi bạn làm như vậy, bác sĩ trị liệu sẽ hướng chuyển động mắt để chuyển sự chú ý của bạn. Mục đích là để giảm bớt tác động của những kí ức đau buồn.
Điều trị bệnh ái kỷ là một quá trình lâu dài. Bạn có thể cảm thấy những triệu chứng của mình cải thiện sớm nhưng điều quan trọng là bạn không được rời khỏi liệu trình điều trị sớm. Nó có thể kéo dài vài năm hoặc lâu hơn để thực sự tạo ra những thay đổi có ý nghĩa. Các tình trạng sức khỏe tâm thần cùng tồn tại như: lo lắng, trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực cũng nên được điều trị.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ chăm sóc y tế chất lượng cao với đội ngũ bác sĩ, dược sĩ có nhiều năm kinh nghiệm và chuyên môn tốt. Khi gặp các vấn đề về sức khỏe, khách hàng có thể liên hệ tới bệnh viện để được thăm khám và có những chỉ định cho việc dùng thuốc điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: webmd.com, mayoclinic
