Bài viết được viết bởi ThS.BS Tống Dịu Hường - Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Cộng hưởng từ (MRI) hốc mắt và thần kinh thị giác là một kỹ thuật hình ảnh sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong hốc mắt và sọ não, giúp đánh giá một cách chi tiết các bất thường trong hốc mắt và thần kinh thị giác.
1. Mục đích/ý nghĩa của kỹ thuật?
Tổn thương hốc mắt bao gồm rất nhiều các bệnh lý khác nhau, từ các bệnh lý của nhãn cầu, các bệnh lý quanh nhãn cầu đến các bệnh lý trong não ảnh hưởng đến đường đi của thần kinh thị; điều này đã tạo ra những thách thức trong chẩn đoán, quản lý và điều trị.
Với sự phát triển của ngành chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là sự ra đời của máy cộng hưởng từ (MRI) đã giúp đánh giá mô mềm một cách chi tiết, cho phép mô tả đặc điểm tổn thương tốt hơn.
Chụp cộng hưởng từ hốc mắt và thần kinh thị giác có tiêm chất thuốc đối quang từ là kỹ thuật hiện đại, áp dụng rộng rãi trong chẩn đoán bệnh lý của nhãn cầu, bệnh lý của các cơ vận nhãn, các tổn thương trong nón (như bất thường mạch máu, viêm hoặc u dây thần kinh thị...); cũng như các tổn thương ngoài nón (như áp xe, u dây V và tổn thương xương...). Nó có độ phân giải cao để phân biệt các cấu trúc bệnh lý với các cấu trúc bình thường như nhãn cầu, dây thị, các cơ vận nhãn...
Do đó chụp cộng hưởng từ hốc mắt ngày càng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là trong trường hợp có bệnh sử và đánh giá lâm sàng không đầy đủ.
2. Chỉ định/chống chỉ định?
2.1 Chỉ định
- Biểu hiện mất thị giác trên khám lâm sàng phù hợp với tổn thương nội sọ trước hoặc sau giao thoa thị
- Bất thường mạch máu của hốc mắt (như dị dạng động – tĩnh mạch, dò động mạch cảnh - xoang hang, giãn tĩnh mạch hốc mắt).
- Tiền sử rối loạn thị giác
- U màng não dây thần kinh thị giác
- Bệnh nhãn giáp
- Viêm thị thần kinh
- U hoặc nghi ngờ có u
- U tế bào đệm thần kinh thị
- Khối áp xe trong hốc mắt
- Nhãn cầu lồi ra một bên mắt
2.2 Các chống chỉ định
- Người bệnh có trong người máy tạo nhịp tim (chống chỉ định tuyệt đối)
- Trong người có kim loại có từ tính (chống chỉ định tương đối), đặc biệt là có dị vật kim loại bên trong hốc mắt
- Người sợ nằm một mình
- Không có khả năng nằm yên
- Phụ nữ mang thai dưới 12 tuần
3. Cách thực hiện
- Người bệnh đã được đặt hẹn nên đến phòng chụp cộng hưởng từ trước 15 phút.
- Khi vào khoa Chẩn đoán hình ảnh người bệnh sẽ được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp tốt với nhân viên y tế, kiểm tra các chống chỉ định, sau đó thay quần áo của phòng chụp cộng hưởng từ và tháo bỏ các vật dụng chống chỉ định.
- Bệnh nhân nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đầu vào coil và giữ cố định, người bệnh có thể được cung cấp một mặt nạ mắt giúp ngăn chuyển động của mắt trong quá trình chụp
- Khi chụp cộng hưởng từ hốc mắt bệnh nhân sẽ được chụp hai thì. Thì ban đầu là chụp cộng hưởng từ sọ não thông thường và chụp khu trú vùng hốc mắt, thì thứ hai là chụp khu trú vùng hốc mắt tiêm thuốc đối quang từ. Thuốc đối quang từ thường dùng là Dotarem, giúp dễ dàng phân biệt sự khác biệt giữa mô bình thường và khối u, nhiễm trùng hoặc các bất thường khác.
- Thời gian chụp cộng hưởng từ não thông thường khoảng 20-25 phút và thời gian chụp thêm các xung riêng cho hốc mắt và tiêm thuốc cản quang là 30 phút.
- Kết quả chụp cộng hưởng từ hốc mắt sẽ được gửi đến bác sĩ cho chỉ định, sau đó bác sĩ sẽ giải thích kết quả cho người bệnh.
4. Ưu/nhược điểm
- Ưu điểm: Cộng hưởng từ ưu điểm hơn các kỹ thuật hình ảnh khác, nó có độ phân giải hình ảnh cao, giúp phát hiện những tổn thương rất nhỏ, thậm chí những khối u có đường kính <3mm.
- Nhược điểm: Cũng giống như các hạn chế chung của cộng hưởng từ, chụp cộng hưởng từ hốc mắt không thực hiện được ở những bệnh nhân có đặt máy tạo nhịp. Hạn chế ở những bệnh nhân có kim loại trong cơ thể, bệnh nhân đang mang thai quý đầu, và hội chứng sợ phòng kín.
