Ngũ gia bì hay còn gọi với cái tên như xuyên gia bì, được sử dụng từ lâu đời như một vị thuốc có tác dụng chữa đau nhức xương khớp, giảm đau sau chấn thương phần mềm. Ngũ gia bì thường được kết hợp cùng những vị thuốc khác để làm tăng tác dụng chữa bệnh.
1. Đặc điểm cây ngũ gia bì
Ngũ gia bì gai hay xuyên gia bì, tam gia bì có tên khoa học là Acanthopanax aculeatus Seem. thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae). Cây thuộc nhóm cây bụi cao khoảng từ 1 đến 7m, cành vươn dài có gai. Lá kép chân chim, mọc so le, một cụm gồm 3–5 (thường là 3), hình bầu dục hoặc thuôn, đầu nhọn, hai mặt lá đều nhẵn, mặt trên màu sẫm bóng, mép lá có khía răng to, ở gân lá có gai. Cụm hoa mọc ở đầu cành, cuống dài khoảng đến 4cm, nhỏ, màu trắng lục, cánh hoa có hình tam giác. Quả mọng, dạng hình cầu dẹt, khi chín có màu đen, bên trong chứa 2 hạt. Bộ phận có tác dụng được sử dụng là vỏ rễ hoặc vỏ thân.
Một số loại ngũ gia bì:
- Ngũ gia bì gai là giống cây đã mô tả ở trên phần mép lá có xuất hiện rất nhiều gai. Cây này được sử dụng làm thuốc thông thường.
- Ngũ gia bì cẩm thạch cũng là giống cây thuộc họ nhà ngũ bì, phần lá có màu sắc lạ, hay được ưa chuộng bày biện trong nhà ở, phòng khách.
- Ngũ gia bì hương hay tên khác là tế trụ gia bì: Đây là loại thực vật mọc bụi, có chiều cao có thể lên tới vài mét. Loại cây này đã được xếp vào danh sách những loại dược liệu quý cần được bảo tồn.
2. Cây ngũ gia bì có tác dụng gì?
Cây ngũ gia bì được sử dụng trong nền Y Học Cổ Truyền đã từ lâu đời, ngày nay các nhà khoa học nghiên cứu và chứng minh tác dụng của ngũ gia bì được sử dụng trong bảo vệ sức khỏe. Một số tác dụng của ngũ gia bì có thể kể đến như:
- Chữa đau nhức xương khớp
Theo Y Học Cổ Truyền thì vị thuốc này có vị đắng, cay, tính ôn, quy vào 3 kinh can, phế, thận. Tác dụng khu phong, lợi thấp, mạnh gân xương, thư cân, hoạt lạc. Từ đó được sử dụng để mạnh gân cốt, chữa bệnh lý về xương khớp, lưng đau mỏi gối, trẻ em chậm biết đi. Đây là tác dụng chính thường được dùng trong việc điều trị bệnh của cây ngũ gia bì.
Vị thuốc ngũ gia bì còn có tác dụng làm mềm cơ giúp cơ thư giãn, từ đó hạn chế đau nhức cơ xương khớp.
- Giúp giảm mệt mỏi
Có tác dụng chống mệt mỏi, tăng sức chịu đựng của cơ thể đối với tình trạng thiếu oxy, môi trường nhiệt độ cao. Bởi nó giúp điều tiết nội tiết rối loạn, điều tiết hồng cầu, bạch cầu và huyết áp.
- Tác dụng an thần
Thuốc có tác dụng an thần rõ, do điều tiết sự cân bằng giữa 2 quá trình ức chế và hưng phấn của trung khu thần kinh.
- Tác dụng lên hệ miễn dịch
Có tác dụng tăng cường miễn dịch của cơ thể như tăng khả năng thực bào của hệ tế bào nội mô, tăng nhanh sự hình thành kháng thể chống lại vi sinh vật. Thuốc còn có tác dụng kháng lại virus, kháng tế bào ung thư, điều chỉnh miễn dịch. Ngoài ra, có tác dụng kháng viêm, cả đối với cả viêm cấp và mạn tính.
- Cây ngũ bì có tác dụng đuổi muỗi
Công dụng gia xua đuổi muỗi của cây đã được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu, nhiều người dân sinh sống ở khu vực ẩm thấp thường hay trồng ngũ gia bì trong nhà hay vườn của mình để vừa làm cảnh, vừa trừ muỗi hiệu quả.
- Làm sạch không khí
Theo nhiều nghiên cứu thì cây ngũ gia bì có khả năng chống ô nhiễm, điều hòa khí hậu, loại bỏ được khí độc Formaldehyd. Việc trồng nhiều cây tại bậc cửa ra vào sẽ nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt trong không khí.
3. Một số bài thuốc được sử dụng từ cây ngũ gia bì
- Chữa đau nhức người, đau lưng, đau xương khớp
Ngũ gia bì sao vàng 100g ngâm trong 1 lít rượu trắng nồng độ 30o, để khoảng 10 đến 15 ngày, thỉnh thoảng lắc đều. Mỗi ngày uống khoảng 30ml rượu ngâm ngũ gia bì vào buổi tối trước khi đi ngủ.
- Chữa tay chân run không cầm nắm được
Ngũ gia bì 30g, ngưu tất, thạch hộc mỗi vị 24g, nhục quế 6g, gừng 3g. Sắc lấy nước uống.
- Chữa sưng đau các khớp kéo dài gây hạn chế vận động khớp
Ngũ gia bì 16g, trinh nữ 16g, bưởi bung 16g, tục đoạn 20g, lá ngải 16g, cát căn 16g. Sắc chia 2 lần uống/ngày.
- Mạnh gân cốt trị chứng mềm yếu gân xương, trẻ chậm biết đi, liệt dương
Ngũ gia bì 5g, mộc qua 5g, ngưu tất 5g. Sắc lấy nước hoặc tán bột, uống với một chút rượu loãng và uống hàng ngày.
- Chữa chứng thống phong (gout)
Ngũ gia bì 16, bồ công anh 16g, trinh nữ 16g, ngưu tất nam 20g, tục đoạn 16g, đinh lăng 16g, cà gai leo 16g, tất bát(lá lốt) 12g, cát căn 16g, đơn hoa 16g, quế 10g, kinh giới 16g, thủy xương bồ 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
4. Lưu ý khi sử dụng ngũ gia bì
Để dùng thuốc hiệu quả nhất bạn nên chú ý một số vấn đề sau:
- Vi thuốc này có tính vị cay tính ôn, do đó nếu dùng không đúng làm tổn hại phần âm, nên người âm hư hỏa vượng không nên dùng( thích mát, hay khát, cơ thể nhiệt thịnh)
- Là một vị thuốc đông y nên tham khảo trước ý kiến từ các bác sĩ, thầy thuốc đông y uy tín trước khi sử dụng.
- Một số thuốc, thực phẩm chức năng hay thảo dược khác đang dùng có thể gây ra những tương tác với vị thuốc này gây hiệu quả không mong muốn.
- Trong quá trình sử dụng, nếu như thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường thì tạm ngưng dùng và thông báo ngay cho bác sĩ.
- Tránh nhầm ngũ gia bì với cây đùm đũm (cây ngấy) tên khoa học Rubus cochinchinensis Tratt, họ Hoa hồng (Rosaceae) cũng có nơi được gọi là cây ngũ gia bì trong dân gian.
Ngũ gia bì được biết đến nhiều tác dụng đặc biệt với xương khớp, trị đau nhức xương khớp. Tuy nhiên, việc sử dụng cần lưu ý dùng đúng đối tượng, thường kết hợp các vị khác để tăng tác dụng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: tamminhduong.com , hellobacsi.com , suckhoedoisong.vn
