Cứt chuột là loại cây mọc hoang phổ biến ở nước ta. Cây cứt chuột thường được thu hái lá, rễ và cành non để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.
1. Cây cứt chuột là cây gì?
Cây cứt chuột còn có tên gọi khác là cây rung rúc, cây đồng bìa, cẩu cước thích, cây rút đế, đề vân thảo, cây ô long căn, cây lão thử nhĩ, thiết bao kim...Tên gọi khoa học là Berchemia lineata (L.) DC, họ táo ta (Rhamnaceae). Cây cứt chuột thuộc dạng cây bụi leo nhỏ. Thân cây có chiều cao từ 1 – 4 mét, trên thân có nhiều cành non. Vỏ ngoài có màu xanh nhạt và không có lông. Lá cứt chuột mọc so le, hình xoắn hoặc hình bầu dục,hai đầu lá tù, trên mặt nổi rõ 5 – 6 cặp gân phụ. Hoa của cây cứt chuột mọc thành chùm từ các nách lá hay đầu cành, nở vào tháng 8 -9 hàng năm. Hoa có màu trắng, nhỏ, cánh hoa thuôn và dài hơn đài. Quả cứt chuột thuộc dạng quả hạch, hình trứng,vỏ quả khi chín có màu đen, bên trong có hạt. Mùa quả chín bắt đầu từ tháng 10 và kéo dài cho đến tháng 1 năm sau.
Cây cứt chuột được tìm thấy ở nhiều nước Châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và cả Việt Nam. Cây mọc hoang nhiều ở miền Bắc hoặc các vùng trung du Việt Nam. Bộ phận sử dụng của cây cứt chuột là rễ, lá và cành non của cây cứt chuột. Lá và cành non sau khi đem về thường được rửa sạch và dùng ngay ở dạng tươi. Rễ cây cần rửa kỹ để loại bỏ đất cát, thái lát mỏng rồi phơi khô sử dụng dần. Rễ cây cứt chuột thường được sao chung với rượu cho thơm trước khi sử dụng.
2. Cây cứt chuột có tác dụng gì?
Trong cây cứt chuột, thành phần chính là saponin. Ngoài ra còn một số hoạt chất khác đang được nghiên cứu. Cây cứt chuột có các công dụng sau: Khử ứ, chỉ khái (trị ho), giảm đau, tiêu đàm. Có thể sử dụng loại dược liệu này để điều trị các bệnh lý như viêm gan, tiêu chảy, viêm tinh hoàn, phong thấp đau nhức xương khớp, xuất huyết dạ dày - ruột, chảy máu cam, bệnh viêm khí quản cấp, trĩ ngoại, nội thương xuất huyết. Liều dùng và cách dùng của cây cứt chuột như sau:
- Liều dùng: Mỗi ngày 30-50g.
- Cách sử dụng: Sắc uống hoặc giã đắp ngoài da.
3. Các bài thuốc chữa bệnh từ cây cứt chuột
3.1. Điều trị bệnh viêm khí quản cấp tính
Bệnh nhân cần chuẩn bị 60g lá cây cứt chuột và một ít rượu trắng. Sau đó, rửa sạch dược liệu, bỏ vào ấm sắc chung với rượu và 500ml nước. Đun sôi ấm thuốc trong 10 phút. Nước sắc còn lại trong ấm gạn ra chén, để còn hơi ấm rồi chia làm 2 lần dùng. Mỗi liệu trình cần uống trong khoảng 15 ngày liên tục để điều trị dứt điểm.
3.2. Chữa trị bệnh lao phổi có khái huyết
Bài thuốc gồm 60g cây cứt chuột kết hợp với 30g xuyên phá thạch, 12g bạch cập, 10g cao da lừa (a giao). Đầu tiên cần đem xuyên phá thạch, cứt chuột và cạch cập sắc kỹ, đun sôi khoảng 15 phút thì bỏ cao da lừa vào nấu tan. Sau đó, gạn thuốc sắc uống khi còn ấm, nên dùng 2 – 3 lần cho hết ngay trong ngày.
3.3. Cây cứt chuột chữa ho lâu ngày do bị nhiễm lạnh
Bài 1: Dùng rễ cây cứt chuột
Bệnh nhân cần chuẩn bị 30g rễ cứt chuột, 10g hoàng lồ và 9g quốc lão (cam thảo). Sau khi rửa sạch các dược liệu trên, bỏ vào ấm, thêm vào 700ml nước sắc cho cạn còn 300ml. Sau đó, gạn thuốc sắc chia uống 3 lần vào buổi sáng, trưa, tối mỗi ngày sau khi ăn khoảng một tiếng. Bệnh nhân nên dùng thuốc khi còn ấm với liệu trình kéo dài trong khoảng 10 ngày.
Bài 2: Dùng lá và cành non của cây
Chuẩn bị 60g dược liệu, 60ml rượu trắng và 200ml nước. Rửa sạch lá và cành non, bỏ vào ấm sắc với nước đến khi còn 100ml. Tiếp tục cho rượu trắng vào, nấu cho đến khi sôi trở lại là được. Thuốc sắc sau đó được gạn ra chén chia đều làm 2 phần uống. Mỗi liệu trình bệnh nhân nên uống trong 15 ngày liên tục.
3.4. Bài thuốc điều trị mụn nhọt sưng đau nhưng chưa vỡ mủ
Bài thuốc đắp: Sử dụng 30g lá non của cây cứt chuột, đem rửa sạch, để ráo nước. Bỏ dược liệu vào cối giã nát với một ít muối ăn, sau đó đắp thuốc trực tiếp lên nốt mụn nhọt. Dùng gạc y tế băng cố định lại khoảng 2 tiếng rồi mới tháo băng. Bệnh nhân nên đều đặn đắp thuốc mỗi ngày 1 lần cho đến khi mụn nhọt hết sưng đau. Khi đắp thuốc cần nhẹ nhàng, không để mụn bị vỡ ra.
Để tăng công dụng và nhanh chóng khỏi bệnh, bệnh nhân nên sử dụng kết hợp thuốc đắp với thuốc uống. Cách điều chế thuốc uống như sau: Lấy 15g hoa cúc trắng sắc, 5g cam thảo và 200ml nước đun sôi và để lửa nhỏ cho đến khi cạn còn 100ml. Gạn thuốc sắc chia làm 2 phần uống, ngày uống 1 thang trong 5 ngày liên tục.
3.5. Bài thuốc điều trị bệnh phong tê thấp, đau nhức các khớp xương
Sử dụng 200g rễ cây cứt chuột rửa sạch, thái mỏng, sau đó bỏ vào chảo nóng sao vàng. Ngâm dược liệu cùng 1 lít rượu trắng có nồng độ khoảng 30 – 40 độ trong bình thủy tinh.đậy kín nắp, để nơi thoáng mát trong ít nhất 15 ngày mới uống. Để điều trị phong tê thấp và giảm đau nhức xương khớp, mỗi ngày bệnh nhân lấy rượu thuốc uống từ 20 – 30ml.
3.6. Bài thuốc điều trị bệnh trĩ ngoại
Sử dụng 30g cây cứt chuột (dùng lá và cành non) và 1 cái đuôi lợn. Đuôi lợn cần cạo sạch lông, chặt khúc ngắn vừa ăn rồi đem hầm nhừ với dược liệu. Bệnh nhân nên ăn cả nước lẫn cái với liệu trình kéo dài trong 10 ngày liên tục.
3.7. Bài thuốc chữa bệnh viêm da mủ hoặc rắn độc cắn
Lấy cây cứt chuột tươi rửa thật sạch, sau đó giã nát và trộn chung với một ít muối ăn. Bệnh nhân đắp trực tiếp thuốc lên vùng da bị tổn thương hoặc vết rắn cắn.
Bài viết trên đây đã cung cấp thông tin về công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ cây cứt chuột. Nếu bệnh nhân đang gặp phải các vấn đề về sức khỏe và có ý định dùng cây cứt chuột để điều trị bệnh tại nhà, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
