Cải thiện tình trạng nôn trớ ở trẻ độ tuổi ăn dặm

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Phan Nguyễn Thanh Bình - Trưởng khoa Dinh dưỡng - Tiết chế - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Nôn ói rất thường gặp ở trẻ nhỏ, thường là triệu chứng của một bệnh cấp tính, đa số trường hợp tự giới hạn. Ở độ tuổi ăn dặm, nôn trớ thường có thể do một số nguyên nhân khác. Tình trạng nôn trớ kéo dài có thể dẫn đến biếng ăn, chậm tăng trưởng, suy giảm sức đề kháng. Nguy hiểm nhất nôn trớ có thể gây tắc nghẽn đường hô hấp do trẻ hít phải chất nôn vào phổi.

1. Nôn trớ do tâm lý

Nôn trớ ở thường xuất hiện từ trẻ sơ sinh cho đến độ tuổi ăn dặm, số lượng chất nôn không nhiều, chủ yếu là thức ăn chưa tiêu hoặc đang tiêu hóa một phần, hoặc đàm nhớt. Nếu mẹ nhận thấy bé hay bị nhợn ói hoặc thường xuyên né tránh việc ăn thì đây có thể là biểu hiện của tình trạng chán ăn tâm lý.

1.1. Nguyên nhân

Cần loại trừ các nguyên nhân bệnh lý mới thì mới kết luận trẻ mắc phải tình trạng nôn trớ do tâm lý. Có rất nhiều nguyên nhân gây nôn trớ tâm lý, bao gồm:

• Trẻ thường xuyên ăn một loại thức ăn nào đó dẫn đến cảm giác ngán.
• Trẻ bị ép ăn quá nhiều.
• Bú bổ sung sau ăn quá no hoặc pha sữa không đúng cách.
• Trẻ có thói quen ngậm vú giả.
• Bắt đầu dùng những thức ăn cho trẻ 7-8 tháng tuổi mới lạ.

1.2. Biện pháp cải thiện

Đối với nhóm nguyên nhân đến từ tâm sinh lý, mẹ chỉ cần điều chỉnh việc ăn uống của bé khoa học hơn là có thể hạn chế đáng kể tình trạng nôn ói này. Chẳng hạn như:

• Cho bé ăn khi đói, không ép bé ăn quá nhiều khiến bé chán ăn, sợ hãi khi nhìn thấy thức ăn.
• Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều cử trong ngày nhưng vẫn đảm bảo đủ khối lượng thức ăn cần thiết.
• Sau khi trẻ ăn hoặc bú xong không nên đặt trẻ nằm xuống ngay, thay vào đó là để trẻ chơi đùa nhẹ nhàng 10 - 15 phút.
• Pha sữa, bột hay thức ăn cho trẻ 7-8 tháng tuổi đúng công thức hướng dẫn.
• Chú ý cách bé bú bình sữa cũng như ăn chậm rãi để tránh tình trạng trẻ nuốt không khí vào dạ dày, gây đầy hơi và chướng bụng.

Ngoài ra, bé ở độ tuổi ăn dặm cũng nên được ngồi vào bàn ăn riêng, tự do sử dụng chén và muỗng nĩa khi ăn. Mẹ cần để bé được khám phá, tạo không khí bữa ăn vui vẻ, không nên vì ngại dọn rửa mà chỉ đút cho bé ăn thụ động.

2. Nôn trớ do nguyên nhân bệnh lý

2.1. Nguyên nhân

Nguyên nhân bệnh lý phổ biến nhất khiến trẻ 7 tháng ăn hay bị nôn là hiện tượng trào ngược dạ dày - thực quản. Tình trạng này gặp khá nhiều ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do vòng van giữa thực quản và dạ dày của trẻ không đủ mạnh để cản thức ăn trong dạ dày trào lên thực quản, thỉnh thoảng là trào ra miệng của trẻ. Trong khi dịch dạ dày là dịch acid, thì thực quản lại có hơi kiềm. Do đó hiện tượng dịch acid trào ngược từ dạ dày lên sẽ gây ảnh hưởng xấu đến thực quản, cụ thể là:

• Gây viêm thực quản;
• Làm bỏng rát thực quản;
• Khiến trẻ sợ hãi khi được cho bú hoặc ăn;
• Gây viêm phổi hít do trẻ bị sặc dịch trào lên miệng;
• Khiến trẻ ngừng thở, tím tái vì dây thần kinh thực quản bị kích thích, làm ức chế hô hấp.

Vì những tác động trên, trào ngược dạ dày - thực quản được đánh giá là rất nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là em bé sơ sinh. Mặc dù trẻ vẫn có khả năng đùa giỡn và ăn lại sau nôn nếu bị trào ngược dạ dày - thực quản, nhưng tình trạng nôn trớ sẽ lặp đi lặp lại nhiều lần, gây nhiều phiền toái và không tốt cho sự phát triển bình thường của trẻ.

Ngoài ra, nôn ói ở trẻ nhỏ < 1 tuổi còn có thể do hội chứng không dung nạp, dị ứng thức ăn, nhiễm trùng đường ruột hay các nơi khác của cơ thể.

2.2. Biện pháp cải thiện

Ngoài việc tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong điều trị bệnh lý trào ngược hoặc nôn trớ do không dung nạp, bố mẹ cũng cần lưu ý một số biện pháp khắc phục tại nhà như:

• Giúp bé ợ hơi

Sau khi cho trẻ bú hoặc ăn xong, người nhà cần bế đứng trẻ lên và vỗ nhẹ vào lưng để bé có thể ợ hơi được. Lượng hơi mà trẻ nuốt vào dạ dày khi ăn chính là nguyên nhân khiến bé dễ bị nôn trớ, do đó mục đích của ợ hơi là để làm giảm và tống lượng hơi này ra ngoài.

• Điều chỉnh tư thế nằm

Khi cho bé nằm cần đặt ở tư thế cao đầu, thân mình phía trên luôn cao hơn phần phía dưới để ngăn ngừa tình trạng trào ngược. Nếu trẻ bị ọc sữa hoặc ói mửa nhiều thì nên để trẻ nằm nghiêng sang một bên, tư thế này giúp cho chất nôn không bị hít vào phổi. Tuyệt đối không bế xốc bé lên khi đang nôn trớ vì sẽ làm gia tăng nguy cơ sặc dịch ói vào phổi.

• Dùng thức ăn đặc

Thức ăn cho trẻ 7-8 tháng tuổi đặc hơn có khả năng khiến các triệu chứng giảm dần rồi biến mất. Nên cho trẻ ăn chầm chậm, mỗi lần một ít và chia thành nhiều lần trong ngày nhằm tránh làm căng dạ dày nhỏ bé của trẻ quá mức. Ngoài ra, phụ huynh có thể tham khảo cho trẻ dùng thêm các loại sữa dễ đông đặc khi vào dạ dày thì sẽ tránh được hiện tượng trào ngược.

• Sử dụng thuốc chống trào ngược và bảo vệ thực quản

Motilium, primperan, omeprazol... là những loại thuốc thông dụng, tuy nhiên tuyệt đối phải tham khảo ý kiến tư vấn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa trước khi cho trẻ dùng bất kỳ loại dược phẩm nào.

Mặc dù trẻ 7 tháng ăn hay bị nôn là tình trạng thường gặp và không quá nguy hiểm, tuy nhiên mẹ cũng cần tìm hiểu những cách cải thiện thích hợp để khắc phục được vấn đề này. Bên cạnh đó, việc lựa chọn và chế biến thức ăn cho trẻ 7-8 tháng tuổi cũng giữ vai trò khá quan trọng, nhằm giúp bé giảm được những triệu chứng nôn trớ, từ đó tăng cân đều đặn và phát triển khỏe mạnh hơn. Nếu trẻ nôn ói kèm sốt hoặc các triệu chứng khác, phụ huynh cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên nhi khoa để được kiểm tra xác định nguyên nhân và điều trị.

Hãy thường xuyên truy cập website vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.