U vàng quanh mắt hay còn gọi là bệnh lý Xanthelasma, một tình trạng u hoặc mảng thâm nhiễm màu vàng xuất hiện xung quanh mắt. Bài viết sau đây sẽ đề cập đến nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách trị u ban vàng quanh mắt.
1. U vàng quanh mắt là gì?
U vàng quanh mắt (Xanthelasma) hay xuất hiện ở mi trên khóe mắt trong với tổn thương u hay thâm nhiễm màu vàng, mềm hoặc chắc (do lắng đọng canxi), u thường phẳng hoặc không nổi cao lên bề mặt da. Kích thước u thường nhỏ, ít thay đổi hoặc phát triển rất chậm, đôi khi các u nhỏ ở gần nhau tạo thành khối u lớn hơn. U vàng thường gặp ở nữ giới hơn nam giới, nhiều nhất là phụ nữ trung niên 40-50 tuổi.
U vàng vùng mắt là một bệnh lý lành tính, không gây đau và ít khi ảnh hưởng đến thị lực của bệnh nhân. Tuy nhiên, u vàng làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ, đôi khi làm sụp mí mắt và khiến bệnh nhân mất tự tin. Đặc biệt, tình trạng này có thể là cảnh báo của các bệnh lý khác trong cơ thể như rối loạn mỡ máu. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng u vàng mí mắt là yếu tố tiên lượng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, bệnh tim thiếu máu cục bộ.
2. Nguyên nhân xuất hiện u vàng quanh mắt
Nguyên nhân thực sự của u vàng vùng mắt vẫn đang còn nhiều tranh cãi, tuy nhiên người ta nhận thấy rằng u vàng thường liên quan với tình trạng tăng cholesterol vùng mắt do sự rối loạn chuyển hóa lipid trong máu.
Lipid là chất không tan trong nước, chúng được vận chuyển trong máu dưới dạng các lipoprotein như: chylomicrons, VLDL (lipoprotein trọng lượng rất thấp), LDL (lipoprotein trọng lượng thấp), HDL (lipoprotein trọng lượng cao có khả năng chống lắng đọng lipid ở các cơ quan). Khi HDL thấp, LDL cao, lipid sẽ lắng đọng ở các mô của cơ thể và bị thực bào bởi các đại thực bào, các bọt mỡ được hình thành và lắng đọng trong mô tạo thành u vàng vùng mắt.
Các yếu tố liên quan đến u vàng quanh mắt có thể kể đến là:
- Yếu tố di truyền: Các khiếm khuyết di truyền hay các yếu tố có tính chất gia đình như rối loạn lipoprotein máu, tăng triglycerid máu hay thiếu lipoprotein lipase dẫn đến lipid tăng cao bất thường và gây nên tình trạng rối loạn mỡ máu tiên phát.
- Bệnh lý: Đái tháo đường, hội chứng thận hư, bệnh thận mạn, suy giáp, tăng huyết áp, xơ gan mật hay các bệnh lý khác ở gan có thể dẫn đến rối loạn lipid máu thứ phát.
- Thuốc: Sử dụng một số loại thuốc như Glucocorticoid, Estrogens, Tamoxifen, Cyclosporin, Retinoid, Cimetidine, một vài thuốc huyết áp, thuốc chống động kinh,... có thể liên quan với tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid thứ phát trong cơ thể.
- Lối sống: Nghiện rượu bia, thuốc lá, chế độ ăn nhiều cholesterol và chất béo bão hòa, lối sống ít vận động, thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ rối loạn mỡ máu.
3. Loại bỏ u ban vàng quanh mắt
U ban vàng quanh mắt là u lành tính, không gây đau nhưng lại ảnh hưởng đến thẩm mỹ. U vàng quanh mắt có thể được loại bỏ bằng nhiều cách tùy thuộc vào vị trí, kích thước, đặc điểm của u. Một số phương pháp điều trị u ban vàng quanh mắt có thể kể đến như: Phẫu thuật cắt bỏ, sử dụng hóa chất, tia laser, đốt điện, liệu pháp cryotherapy (áp lạnh).
3.1. Phẫu thuật cắt bỏ u vàng truyền thống
Cách trị u ban vàng quanh mắt truyền thống là phẫu thuật để loại bỏ u, đây là kỹ thuật từ lâu và vẫn đang còn được sử dụng. Bệnh nhân sử dụng phương pháp này cần được gây tê sau đó bóc tách khối u bằng dao mổ. Cắt bỏ u vàng quanh mắt bằng phẫu thuật cho phép loại bỏ khối u nhanh chóng, hiệu quả, tuy nhiên bệnh nhân có thể gặp các nguy cơ sau mổ như bị nhiễm trùng hay để lại sẹo vùng mắt gây mất thẩm mỹ.
3.2. Loại bỏ u ban vàng quanh mắt bằng hóa chất
Phương pháp này sử dụng hóa chất tẩm vào mảnh giấy thấm sau đó áp lên bề mặt u ban vàng trên da. Sau khi áp hóa chất lên u ban vàng khoảng 30 phút, da vùng này sẽ chuyển sang màu trắng, sau đó ngả sang màu hơi đỏ.
Để tránh gây nguy hiểm cho mắt, bệnh nhân cần giữ yên trong suốt quá trình áp dung dịch hóa chất cho đến khi mảnh giấy khô. Sau áp hóa chất, bệnh nhân không được chạm vào vùng da này và cũng không cố bóc u vàng đi. Sau 1 tuần, vảy sẽ tự tróc ra kèm theo toàn bộ hoặc một phần u vàng.
Ưu điểm của phương pháp này là cách làm đơn giản và không cần có sự chuẩn quá đặc biệt. Dùng hóa chất điều trị u vàng vùng mắt thường ít rủi ro và có thể loại bỏ hoàn toàn u ban vàng.
3.3. Điều trị u vàng vùng mắt bằng tia laser
Sử dụng laser là một phương pháp phổ biến trong điều trị u vàng vùng mắt hiện nay. Với nhiều ưu điểm vượt trội như tính chính xác cao, không để lại sẹo, ít gây chảy máu, ít gây nhiễm trùng,..., điều trị u vàng vùng mắt bằng tia laser được nhiều bác sĩ da liễu lựa chọn.
Bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ và đeo kính bảo vệ mắt trước khi tiến hành thủ thuật. Máy chiếu tia sẽ được cài đặt sao cho tia laser chỉ tác động lên phần ngoài cùng của da mà không đi sâu vào mô dưới da, tránh để lại sẹo. Quá trình chiếu tia được tiến hành một cách từ từ cho đến khi u vàng vùng mắt được loại bỏ hoàn toàn.
3.4. Liệu pháp đóng băng mảng bám cholesterol
Một phương pháp khác để điều trị u vàng quanh mắt là liệu pháp áp lạnh. Cơ chế của liệu pháp này là đóng băng mảng bám cholesterol. Bệnh nhân sử dụng phương pháp đóng băng mảng bám cholesterol có thể bị giảm sắc tố da tại chỗ.
4. Điều trị rối loạn lipid máu ở bệnh nhân u vàng quanh mắt
Điều trị rối loạn lipid (nếu có) không khiến u vàng biến mất. Tuy nhiên, việc phát hiện và điều chỉnh rối loạn lipid máu là hết sức cần thiết, giúp giảm nguy cơ tim mạch cũng như tránh tái phát ở bệnh nhân đã được loại bỏ u vàng vùng mắt.
4.1. Thuốc điều chỉnh rối loạn lipid máu
Tùy thuộc mức độ rối loạn lipid máu mà bác sĩ sẽ chỉ định việc dùng thuốc điều chỉnh lipid máu thích hợp. Việc tuân chỉ điều trị giúp ngăn ngừa nguy cơ tim mạch và các biến chứng khác của rối loạn lipid máu.
4.2. Lối sống lành mạnh
- Vận động, tập thể dục thường xuyên: Các hoạt động thể chất đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều chỉnh rối loạn lipid máu. Tùy thuộc thể lực mà bệnh nhân có thể thực hiện các bài tập như: đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội,...
- Hạn chế bia rượu, thức uống có cồn, không hút thuốc lá: Sử dụng quá nhiều thức uống có cồn có thể làm tăng nồng độ cholesterol và triglycerid, do đó cần hạn chế bia rượu để đạt được hiệu quả trong điều trị rối loạn mỡ máu. Bệnh nhân rối loạn lipid cũng cần bỏ thuốc lá vì thuốc lá làm tăng LDL-Cholesterol.
4.3. Chế độ ăn uống khoa học, hợp lý
- Tăng cường các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch, các loại đậu,...); các loại trái cây (cam, quýt, bưởi,...).
- Hạn chế thức ăn giàu cholesterol, chất béo bão hòa hay chất béo trans như thịt bò, thịt lợn, dầu cọ, dừa,...
- Một số thực phẩm như tỏi, hành tây, hạt cỏ cà ri, dầu thầu dầu, túi trà, quế, húng quế, vỏ chuối được biết đến với tác dụng làm giảm u vàng quanh mắt. Trong dân gian lan truyền cách trị u mỡ vàng bằng tỏi bằng cách xay một vài nhánh tỏi sau đó bôi lên vùng da tổn thương. Người ta cũng ép lấy nước củ hành tây, húng quế,... bôi lên mi mắt bị u vàng. Tuy nhiên, cần hết sức thận trọng khi áp dụng các phương pháp dân gian này vì nếu thực hiện không đảm bảo vệ sinh hoặc quá lạm dụng có thể ảnh hưởng đến mắt hay các vùng da xung quanh.
Tóm lại, u vàng quanh mắt là một bệnh lành tính, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn trong cơ thể. U vàng có thể ảnh hưởng thẩm mỹ khiến bệnh nhân mất tự tin. Khi thấy các dấu hiệu bất thường ở vùng mi mắt, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán, tìm ra căn nguyên bệnh và có hướng điều trị chính xác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
