Các trở ngại thường gặp trong kiểm soát, quản lý bệnh hen

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Hen phế quản là bệnh xảy ra ngày càng phổ biến hiện nay, nó gây ảnh hưởng không nhỏ đến thể chất và tinh thần của bệnh nhân mỗi khi khởi phát cơn hen. Đây là một bệnh lý mạn tính, không thể chữa khỏi được, do vậy kiểm soát hen phế quản là cách tốt nhất cho những người mắc bệnh hen.

1. Hen phế quản là gì?

Hen phế quản (hay còn gọi là hen suyễn) là một bệnh lý liên quan đến đường hô hấp được đặc trưng bởi tình trạng viêm đường dẫn khí mạn tính. Phế quản của người bị bệnh hen phế quản vốn rất nhạy cảm, khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích, nó sẽ phản ứng một cách dữ dội, biểu hiện bởi các triệu chứng như khó thở, thở khò khè, nặng ngực và ho.

Tùy vào mức độ kích thích các tiểu phế quản và tùy vào cơ địa của từng bệnh nhân mà cơn hen phế quản biểu hiện ở mức độ nặng nhẹ khác nhau.

Bệnh hen phế quản thường không thể chữa khỏi được, nhưng triệu chứng của bệnh có thể được kiểm soát bởi sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

2. Các nguyên nhân gây nên bệnh hen phế quản

Có rất nhiều nguyên nhân gây khởi phát cơn hen ở bệnh nhân hen phế quản bao gồm:

• Các tác nhân dị ứng: Là nguyên nhân thường gặp nhất.
  • Dị nguyên đường hô hấp: Thường là bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc, lông động vật, khói thuốc lá, các con bọ sống trong chăn nệm,... Cũng có thể là những chất trong công nghiệp như: bụi kim loại, khói xăng dầu, hơi sơn,...
  • Dị nguyên thực phẩm: Các loại hải sản (tôm, cua, cá, sò,... ), trứng, thịt gà, lạc.
  • Thuốc: Một số loại thuốc cũng có thể là yếu tố khởi phát cơn hen, như aspirin, penicillin,...
  • Tác nhân nhiễm khuẩn: Các bệnh lý nhiễm khuẩn đường hô hấp trên như: viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm amidan,... là một trong những nguyên nhân gây ra cơn hen ở bệnh nhân có cơ địa dị ứng.
• Các tác nhân không phải dị ứng:
  • Di truyền: Trong gia đình có người bị hen phế quản.
  • Yếu tố tâm lý: Tình trạng lo âu, căng thẳng, sang chấn tâm lý,...
  • Rối loạn tình dục.

3. Hen phế quản được điều trị như thế nào?

Bệnh hen phế quản khó có thể điều trị khỏi hoàn toàn, tuy nhiên, nếu bệnh nhân tuân thủ tốt điều trị thì bệnh hen này có thể được kiểm soát. Ngoài biện pháp sử dụng thuốc để điều trị, bệnh nhân cần phải phối hợp thay đổi lối sống tích cực để việc quản lý bệnh hen phế quản có thể được thực hiện hiệu quả.

• Điều trị bằng thuốc: Các loại thuốc được dùng để điều trị hen phế quản bao gồm:
  • Thuốc kiểm soát hen phế quản dài hạn: Corticosteroid dạng hít, thuốc kích thích beta tác dụng kéo dài, thuốc đường hít kết hợp, Leukotrien, Theophylin,... Đây là biện pháp chính trong điều trị hen phế quản, nó giúp kiểm soát hen hàng ngày và hạn chế xuất hiện cơn hen cấp.
  • Thuốc cắt cơn tác dụng nhanh: Có thể sử dụng thuốc kích thích beta tác dụng ngắn, Corticosteroid đường uống/tiêm tĩnh mạch hoặc Ipratropium,... để cải thiện các triệu chứng của cơn hen phế quản cấp ngay lập tức.
  • Điều trị dị ứng có thể được đặt ra ở bệnh nhân hen phế quản dị ứng.
• Thay đổi lối sống tích cực:
  • Tập thể dục thường xuyên vào buổi sáng, 30 phút mỗi ngày, tập luyện các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng như đi bộ, tập yoga,...
  • Ăn uống hợp lý, bổ sung trái cây và rau xanh.
  • Phòng tránh các yếu tố dễ gây khởi phát cơn hen như: tránh tiếp xúc khói bụi, thường xuyên vệ sinh nhà ở sạch sẽ, ...

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể phụ thuộc vào tuổi tác, triệu chứng, yếu tố khởi phát và các yếu tố kiểm soát cơn hen. Bệnh nhân cần được theo dõi và tái khám, để bác sĩ có thể đánh giá mức độ kiểm soát hen trên bệnh nhân, từ đó có những điều chỉnh phù hợp về kế hoạch điều trị trong thời gian tiếp theo.

4. Các trở ngại thường gặp trong kiểm soát và quản lý bệnh hen

Kiểm soát hen hàng ngày và hạn chế xuất hiện cơn hen cấp bằng các loại thuốc phun-xịt được điều chế dưới dạng khí dung, khí hóa lỏng hoặc dạng hơi chứa trong 1 loại dụng cụ đặc biệt là biện pháp chính trong điều trị hen phế quản. Tuy nhiên, việc quản lý bệnh hen suyễn có hiệu quả hay không, nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có liên quan đến những sai lầm khi sử dụng thuốc của người bệnh và thuốc.

• Sai lầm khi sử dụng thuốc xịt để kiểm soát bệnh hen của bệnh nhân.
  • Bệnh nhân nín thở chưa đủ lâu trong lúc hít thuốc: Một sai lầm phổ biến mà người bệnh thường mắc phải là không nín thở đủ lâu trong lúc hít thuốc, thường chỉ nín ít hơn 10 giây, điều này khiến thuốc không thể đến được đích tác dụng hoặc đến được đích tác dụng nhưng không đủ liều để phát huy hiệu quả điều trị.
  • Khi ngậm dụng cụ phun- hít, bệnh nhân thường để lưỡi che luôn đầu ống, vì thế, khi xịt, thuốc chỉ vào lưỡi mà không vào phế quản phổi. Hậu quả là khi xịt thuốc sẽ không bao giờ vào phổi được.
  • Với các loại thuốc hít được nhiều lần, người bệnh thường có thói quen thở ra trong khi miệng vẫn còn đang ngậm ống hít, điều này khiến cho hơi nước từ miệng bay vào thuốc, gây ẩm khiến thuốc mất dần tác dụng cho những lần hít sau mà người bệnh không biết.
  • Khi sử dụng thuốc xịt vài lần thấy bệnh đã thuyên giảm, bệnh nhân ngừng sử dụng các loại dụng cụ phun- hít này: Khi bệnh hen được kiểm soát, số lần lên cơn hen giảm, điều này không đồng nghĩa là cơn hen cấp sẽ không xuất hiện nữa. Bệnh nhân cần phải hiểu rằng kiểm soát cơn hen là việc phải được thực hiện hằng ngày và mãi mãi đối với bệnh nhân bị hen phế quản, do đó cho dù tần số lên cơn hen đã giảm đi nhiều nhưng hít các loại thuốc kiểm soát cơn hen là việc hằng ngày bệnh nhân phải làm để kiểm soát cơn hen và hạn chế tối đa các cơn hen cấp.
  • Thường thì bác sĩ chỉ định người bệnh về nhà sử dụng thường xuyên các loại ống phun - hít, nhưng khi về, người bệnh lại sợ hít mãi sinh nghiện nên bỏ hít hoặc hạn chế hít để tiêm hoặc uống thuốc. Người bệnh vẫn chưa hiểu hiểu rằng suyễn là bệnh ở vùng phế quản nên khi tiêm hay uống thuốc thì lượng thuốc theo máu phân tán đi toàn cơ thể, đến với phế quản rất ít. Ngược lại, nơi không có thương tổn như não, tim... thì lại nhận được thuốc.
  • Không kiểm tra thuốc thường xuyên: Nhiều người sử dụng thuốc nhưng không kiểm tra thường xuyên số thuốc còn lại trong bình dẫn đến không có thuốc vào phế quản phổi để kiểm soát cơn hen, đặc biệt là đối với các thuốc cắt cơn, nhiều khi bỗng dưng xuất hiện cơn hen suyễn cấp tính cần đến thuốc thì đã hết khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng nguy hiểm.:
  • Xịt ngoài không khí và để xa miệng: Điều này khiến cho việc sử dụng thuốc trở nên vô nghĩa vì lượng thuốc không tới được phổi, vì vậy không thể phát huy tác dụng
  • Nằm khi xịt thuốc: Việc này không những cản trở thuốc tới phổi mà còn gây khó thở ngược lại cho người sử dụng
  • Để bình xịt nghiêng ngả, xịt vào vòm họng: các hành động này khiến cho thuốc đọng lại miệng, lưỡi và họng, thuốc không thể tới phổi để phát huy tác dụng, đồng thời có thể gây nấm họng nếu thuốc có chứa thành phần corticoid
  • Xịt thêm 1 nhát vì ho sau khi dùng thuốc: Điều này hoàn toàn sai lầm, vì ho sau khi dùng thuốc là phản xạ bình thường và lượng thuốc không hề mất mát sau khi ho, vì vậy nếu xịt thêm 1 nhát sẽ gây quá liều.
• Những trở ngại do thuốc
  • Các loại bình phun -xịt được thiết kế rất đặc biệt do đó giá thành thường rất cao. Với những bệnh nhân có mức thu nhập thấp, họ rất ít sử dụng các loại dụng cụ này để cắt cơn hen cấp hoặc dự phòng cơn hen, mà họ thường các loại thuốc uống hoặc tiêm.
  • Đối với các loại uống hoặc tiêm gây nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho bệnh nhân do nó có tác dụng toàn thân và khả năng kiểm soát cơn hen của các loại thuốc này không cao.

Hiện tại, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã có gói tầm soát hen cho những bệnh nhân mắc bệnh hen phế quản. Gói tầm soát bệnh hen phế quản của Vinmec giúp:

• Tầm soát phát hiện bệnh sớm để kịp thời kiểm soát và điều trị bệnh
• Thực hiện khám lâm sàng, hỏi tiền sử bệnh, đo chức năng hô hấp, khám tai mũi họng và sàng lọc hen phế quản.

Bất kỳ bệnh nhân nào cũng có thể sử dụng gói tầm soát hen này, đặc biệt là những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh hen phế quản bao gồm:

• Có cơn khò khè hoặc khò khè tái đi tái lại
• Ho thường xuyên đặc biệt tăng về đêm hoặc gần sáng gây thức giấc
• Có ho hoặc khò khè sau hoạt động thể lực
• Bị khó thở liên tục theo một mùa nào nhất định trong năm
• Có ho, khò khè hoặc khó thở sau tiếp xúc với dị nguyên đường hô hấp (bụi nhà, nấm mốc...) hoặc các chất kích ứng (sơn, dầu, nước hoa...)
• Từng bị cảm lạnh dẫn đến viêm phổi hoặc kéo dài trên 10 ngày
• Đã từng chẩn đoán hen nhưng không rõ ràng.

Khi đăng ký Gói tầm soát hen phế quản, khách hàng sẽ được:

• 01 lần khám có đặt hẹn trước với bác sĩ chuyên khoa Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng
• 01 lần thực hiện các xét nghiệm tầm soát:
• Đo chức năng hô hấp
• Đo FeNo
• Nội soi tai mũi họng
• Xét nghiệm dị nguyên

Bệnh hen phế quản cũng như các bệnh về đường hô hấp khác được khám và điều trị bởi đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm tại bệnh viện Vinmec. Trong đó có Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị bệnh lý Hô hấp tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ,..trước khi là bác sĩ Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Quý khách có thể trực tiếp đến hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.