Việc hiểu rõ các nguyên nhân tắc tia sữa liên tục sau sinh và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp mẹ giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này và duy trì được nguồn sữa mẹ dồi dào cho bé. Hãy cùng tìm hiểu về tình trạng này ngay bài viết dưới đây và lưu lại những mẹo chữa tắc tia sữa tại nhà.
Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Tuyết Mai - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Cơ chế tiết sữa sau sinh
Trước khi tìm hiểu nguyên nhân tắc tia sữa, chúng ta nên tìm hiểu về cơ chế tiết sữa sau khi sinh. Trong thai kỳ, tuyến sữa của người mẹ đã bắt đầu hoạt động để thực hiện chức năng tiết sữa sau khi sinh, nhằm đảm bảo cung cấp dưỡng chất cho trẻ. Sữa được sản xuất từ các nang sữa và theo ống dẫn tới xoang chứa sữa ở phía sau quầng vú.
Khi trẻ bú hoặc khi bầu vú được tác động kích thích, sữa sẽ theo đường dẫn chảy ra. Tuy nhiên, nếu xảy ra tình trạng tắc sữa, chỗ tắc sẽ hình thành hòn cục do sữa bị đông, nhưng sữa vẫn được sản xuất, dẫn đến ống dẫn sữa bị tắc nghẽn và giãn ra, gây chèn ép ống dẫn sữa.
2. Tắc tia sữa liên tục sau sinh
Tắc tia sữa liên tục sau khi sinh thường xảy ra khi sữa mẹ bị ứ đọng và kẹt lại trong ống dẫn sữa mà không thoát được ra ngoài. Điều này có thể làm trẻ khó bú và gây đau đớn cho người mẹ. Việc phát hiện sớm và điều trị tắc tia sữa kịp thời là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mẹ và đảm bảo việc nuôi con bằng sữa mẹ không bị ảnh hưởng.
Tắc tia sữa sau sinh là hiện tượng phổ biến, nhưng nếu tình trạng này kéo dài liên tục thì không còn là vấn đề bình thường và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho mẹ. Nếu không được can thiệp kịp thời, tắc tia sữa có thể gây áp xe vú hoặc viêm tuyến vú. Tình trạng này nếu kéo dài còn có thể dẫn đến sự hình thành u xơ tuyến vú, gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ.
Áp xe vú có thể khiến bà mẹ bị mưng mủ trong tuyến vú và gây đau đớn dữ dội. Hiện tượng này thường xảy ra với những bà mẹ bị tắc tia sữa hơn một tuần mà không được điều trị hiệu quả. Nếu để tình trạng tắc tia sữa tiếp diễn và kéo dài, mẹ sẽ có nguy cơ mất sữa.
Hơn nữa, việc này còn khiến người mẹ luôn cảm thấy đau đớn, căng thẳng liên tục, ảnh hưởng đến việc nuôi dưỡng và chăm sóc con. Thậm chí, một số bà mẹ còn bị trầm cảm sau sinh khi không thể chữa trị dứt điểm tình trạng này. Vì vậy, nếu nhận thấy dấu hiệu tắc tia sữa, mẹ bầu cần tìm mọi cách để khắc phục hoặc đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng lúc.
Hiện tượng tắc tia sữa thường xuất hiện từ 2 đến 3 ngày sau khi sinh. Lúc này, bầu ngực của người mẹ sẽ trở nên cứng, nặng và có cảm giác nóng rát, thậm chí có thể sốt hoặc nhiễm trùng nếu tình trạng này kéo dài. Sữa tiết ra với cảm giác vón cục, gây nên tình trạng căng tức sữa. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng tắc tia sữa có thể xảy ra.
3. Những nguyên nhân tắc tia sữa liên tục sau sinh
Có nhiều nguyên nhân tắc tia sữa. Để dễ dàng chẩn đoán và chữa trị, chúng ta có thể chia thành hai nhóm nguyên nhân tắc tia sữa chính: một là do sự tích tụ sữa dư thừa trong các ống dẫn sữa, dẫn đến tắc nghẽn và hai là tắc tia sữa nội tại.
- Nếu sữa mẹ quá nhiều, tình trạng tắc tia sữa có thể xảy ra do em bé không bú hết lượng sữa hoặc mẹ không vắt sữa dư ra sau khi trẻ đã bú no. Sự tích tụ sữa thừa trong bầu sữa và ống dẫn sữa có thể là nguyên nhân tắc tia sữa liên tục.
- Người mẹ ít hút sữa ra ngoài hoặc không hút hết sữa cũng là nguyên nhân tắc tia sữa. Thêm vào đó, nếu lực hút của máy hút sữa quá yếu, sữa dư có thể vẫn còn lưu lại trong các đường dẫn sữa.
- Khi trẻ bú mẹ mà ngậm ti không đúng cách, trẻ có thể không nhận đủ sữa theo nhu cầu, trong khi lượng sữa sản xuất ra lại có thể dư thừa. Điều này dẫn đến việc sữa bị đọng lại trong vú lâu ngày, trở thành nguyên nhân tắc tia sữa.
- Nếu mẹ không cho trẻ bú thường xuyên, sữa có thể bị ứ đọng trong bầu ngực và là nguyên nhân tắc tia sữa. Điều này có thể là do mẹ không cho trẻ bú liên tục hoặc không hút sữa ra hết.
- Việc sản xuất sữa mẹ bắt đầu từ tháng thứ 6 của thai kỳ, nên khi em bé mới chào đời, sữa đã được sản xuất một lượng khá lớn trong bầu ngực. Nhưng sữa chưa thể tự chảy ra ngoài để cho bé bú. Nếu không được kích thích để sữa chảy ra, sữa có thể bị ứ đọng trong ngực, dẫn đến tình trạng vú căng cứng và đau hoặc mẹ có thể bị sốt nhẹ.
- Áo ngực quá chật, áo bó sát hoặc địu nặng có thể gây áp lực lên ngực và trở thành nguyên nhân tắc tia sữa. Người mẹ cũng có thể gặp phải vấn đề tương tự nếu nằm sấp khi ngủ hoặc khi tập các bài tập ngực.
- Ngoài các nguyên nhân tắc tia sữa đã nêu ở trên, căng thẳng ở người mẹ sau sinh do thay đổi về cơ thể và các hoạt động sống cũng có thể góp phần gây tắc tia sữa. Tâm trạng của người phụ nữ ảnh hưởng đến việc sản xuất sữa; nếu mẹ bầu thường xuyên bị stress, sự sản sinh hormone oxytocin hỗ trợ tiết sữa có thể bị chậm lại. Do đó, để giảm nguy cơ tắc sữa hoặc mất sữa, mẹ cần cố gắng duy trì trạng thái thư giãn và thoải mái, tạo điều kiện tốt nhất cho việc sản xuất và tiết sữa, từ đó cung cấp dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ.
Để ngăn ngừa tình trạng tắc sữa, người mẹ cần loại bỏ các nguyên nhân tắc tia sữa đã được đề cập ở trên. Đồng thời, gia đình phải chú ý theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ. Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường, cần can thiệp và xử lý sớm. Tắc tia sữa có thể xảy ra trong giai đoạn đầu khi bắt đầu cho con bú hoặc sau một thời gian cho con bú, gây ra tình trạng căng tức và nổi cục ở ngực, dẫn đến sữa ra ít hoặc không tiết ra. Khi ngực căng tức, đổi màu, gây sốt hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, người mẹ cần can thiệp y tế kịp thời để thông tắc tia sữa.
4. Một số liệu pháp vật lý hỗ trợ giảm thiểu tắc tia sữa
Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, chúng ta sẽ có phương pháp trị liệu thích hợp để giảm tình trạng ứ đọng sữa gây viêm tắc sữa. Các liệu pháp vật lý trị liệu có thể làm tan nhanh các khu vực sữa bị đông kết hoặc vón cục mà không gây tổn thương cho các tuyến sữa hay hệ thống ống dẫn sữa. Thêm vào đó, phương pháp này không cần sử dụng thuốc giảm đau hoặc kháng viêm toàn thân và người mẹ có thể tiếp tục cho trẻ bú bình thường trong quá trình điều trị.
Có nhiều phương pháp vật lý trị liệu có thể giúp điều trị tình trạng tắc tia sữa kéo dài sau khi sinh như sau:
- Phương pháp trị liệu bằng nhiệt không chỉ làm giảm cảm giác đau và co thắt các mô, mà còn hỗ trợ quá trình chống viêm, tăng cường tái sinh mô và giúp vết thương nhanh chóng hồi phục.
- Kỹ thuật siêu âm có khả năng giảm đau, làm mềm các mô, đồng thời kích thích phản ứng sinh học và thúc đẩy quá trình chuyển hóa trong mô, từ đó giúp quá trình tái tạo mô diễn ra nhanh hơn.
- Sử dụng công nghệ laser giúp giảm hiện tượng phù nề, chống viêm và giảm đau, đồng thời tăng hoạt tính nguyên bào sợi, làm tăng khả năng tổng hợp collagen và tái tạo mô.
5. Các biện pháp khác hỗ trợ giảm thiểu tắc tia sữa liên tục sau sinh
Để xử lý tình trạng tắc tia sữa liên tục sau sinh, chị em có thể thực hiện một số phương pháp hỗ trợ giảm tình trạng này tại nhà.
- Khi bầu vú không quá đau, mẹ nên cho trẻ bú từ ngực bị đau trước. Lúc này, trẻ sẽ dùng lực mạnh nhất để hút sữa, giúp thông các tia sữa bị tắc.
- Để sữa chảy đều hơn, hãy dùng túi chườm nóng quanh ngực.
- Thay đổi các tư thế cho trẻ bú, chẳng hạn như ngồi, nằm hoặc ôm, nhằm giúp sữa trong các ống dẫn được hút ra ngoài dễ dàng hơn.
- Xoa bóp vùng ngực đau thường xuyên có thể giúp thông các tuyến sữa. Hãy thực hiện điều này thường xuyên và có thể kết hợp với chườm ấm trước khi cho trẻ bú để thông tuyến sữa, giảm đau và sưng ở vú.
Một số bài thuốc dân gian có thể hỗ trợ điều trị tình trạng tắc tia sữa hiệu quả.
- Sử dụng lá đinh lăng: Theo các mẹo dân gian, lá đinh lăng có thể được sử dụng để điều trị tình trạng tắc tuyến sữa ở bà mẹ sau sinh.
- Các mẹ có thể dùng khoảng 100 gam lá đinh lăng tươi kết hợp với 50 gam lá diếp cá, rửa sạch và để ráo nước. Sau đó, giã nát hỗn hợp này và đắp lên ngực để giúp giảm cảm giác căng tức.
- Một cách khác là dùng 150 gam lá đinh lăng đã rửa sạch, đun với 250 ml nước để lấy nước uống. Uống nước này trong khoảng 3 ngày có thể giúp cải thiện tình trạng tắc tia sữa.
- Để nấu món cháo giò heo có lợi cho sữa mẹ, chị em có thể dùng lá đinh lăng. Hãy hầm chân giò với đu đủ hoặc đậu cùng với lá đinh lăng để chế biến món ăn này. Dùng 150 gram lá đinh lăng tươi hoặc 30 gram khô, rửa sạch và nấu sôi với nước. Sau đó, chắt lấy nước và loại bỏ lá. Làm sạch chân giò và cắt thành từng khúc vừa ăn. Cho chân giò vào nước đinh lăng đã lọc, thêm 150 gram gạo và nấu thành cháo. Sử dụng cháo này trong 2-3 ngày để hỗ trợ việc thông tia sữa.
- Lá đinh lăng có thể được dùng để hầm cùng sườn non hoặc thịt viên. Chị em có thể thay thế chân giò bằng sườn non hoặc thịt viên để làm phong phú món ăn, từ đó giúp cải thiện tình trạng tắc tia sữa. Ngoài ra, món ăn này cũng giúp bồi bổ sức khỏe và thải độc cơ thể. Để thực hiện món này, đầu tiên hãy ướp thịt xay với hành tím đập dập, thêm chút nước mắm và hạt nêm. Sau đó, phi hành cho thơm rồi xào thịt, cho nước vào và đun sôi. Khi thịt nổi lên, cho lá đinh lăng vào và nêm nếm cho vừa miệng.
- Một phương pháp trị tắc tia sữa hiệu quả khác là sử dụng bắp cải để chườm ấm. Đầu tiên, rửa sạch lá bắp cải và ngâm trong nước muối pha loãng. Sau đó, trụng lá bắp cải vào nước sôi, lấy lá bắp cải ra và chườm lên vùng ngực đau nhức. Cách này có thể giúp giảm cảm giác căng tức và cải thiện tình trạng tắc tia sữa.
- Gói xôi nếp cùng với men rượu trong một lớp khăn mềm mỏng, rồi áp lên bầu vú bị tắc tia sữa.
- Mít không chỉ là một loại trái cây phổ biến với nhiều lợi ích sức khỏe mà lá mít còn được dùng để chữa tắc tia sữa. Lấy một nắm lá mít bánh tẻ, sau đó rửa sạch và làm khô. Hơ lá trên lửa để làm nóng, rồi đặt lên ngực, nơi bị tắc tia sữa. Nhẹ nhàng xoa theo chiều kim đồng hồ từ trong ra ngoài. Tiến hành đều đặn trong khoảng 2 ngày.
- Lấy khoảng 10 gram lá bồ công anh khô, rửa sạch rồi đun sôi với 500ml nước để uống. Nếu dùng lá tươi, cần khoảng 50 gam và thực hiện tương tự. Uống nước này hai lần mỗi ngày trong vòng 3 ngày sẽ hỗ trợ giảm tình trạng tắc tia sữa. Thêm vào đó, mọi người có thể giã nát lá bồ công anh tươi và đắp bã lên vùng ngực bị đau.
- Ngoài ra, chị em có thể thử nấu cháo từ lá bồ công anh và gạo tẻ. Ăn món này hai lần mỗi ngày sẽ giúp khắc phục tắc tia sữa.
Tắc tia sữa là một tình trạng phổ biến ở phụ nữ sau sinh và nguyên nhân tắc tia sữa cũng rất đa dạng từ tình trạng sữa dư thừa trong ống dẫn sữa đến tắc tia sữa do stress hoặc các hành động gây áp lực lên bầu ngực (như dùng áo ngực quá chật, nằm sấp khi ngủ,...).
Chính vì thế, người mẹ cần loại bỏ hoàn toàn các nguyên nhân tắc tia sữa ra khỏi cuộc sống hàng ngày của mình để hạn chế nguy cơ gặp phải tình trạng này. Ngoài ra, mọi người cũng có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ giảm tắc tia sữa tại nhà hoặc đến cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời, tránh các biến chứng như áp xe vú, viêm tuyến vú,...
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
