Các biện pháp tránh thai sau sinh phổ biến

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phùng Thị Lý - Bác sĩ sản Phụ Khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Trong vòng hai năm sau khi sinh, phụ nữ không nên mang thai trở lại để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và con. Điều này đồng nghĩa với việc các bà mẹ phải sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh. Nhưng tránh thai như thế nào để an toàn và hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho chúng ta những kiến thức bổ ích về các phương pháp tránh thai sau sinh.

1. Thời điểm nào cần sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh?

Phụ nữ sau khi sinh nên kiêng quan hệ vợ chồng trong khoảng 6 tuần đầu vì đây là khoảng thời gian giúp tử cung hồi phục, tầng sinh môn lành lại và đặc biệt là để âm đạo ra sản dịch. Nếu bạn đẻ mổ, thời gian hồi phục vết mổ đường bụng sẽ lâu hơn, thời gian kiêng cữ nên từ 2 tháng trở lên.

Ngay khi bắt đầu quan hệ trở lại, phụ nữ cũng nên sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh. Và cần lưu ý, dù chưa có kinh nguyệt lại thì vẫn cần dùng biện pháp tránh thai. Kinh nguyệt là biểu hiện của chức năng rụng trứng đã được phục hồi, tuy nhiên lần rụng trứng đầu tiên không nhất thiết là phải sau khi xuất hiện kinh nguyệt lần đầu, mà có thể là trước khi kinh nguyệt xuất hiện. Vì vậy để đảm bảo không bị “dính bầu” khi chưa có kế hoạch, phụ nữ nên áp dụng tránh thai ngay khi quan hệ trở lại.

2. Tại sao nên sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh?

Tránh thai sau sinh sẽ giúp phụ nữ chủ động trong việc sinh đẻ của mình như chủ động trong thời gian sinh đẻ, khoảng cách cũng như số lượng con sinh ra. Các biện pháp tránh thai giúp các mẹ tránh được những tai biến sản khoa và không bị các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Nhờ việc không sinh con quá dày, đặc biệt khi người mẹ chưa thực sự phục hồi sức khỏe sau lần sinh nở trước nên sẽ hạn chế được các tai biến cho bà mẹ và thai nhi.

3. Các biện pháp tránh thai sau sinh

Hiện nay với khoa học tiên tiến có rất nhiều các biện pháp tránh thai khác nhau khiến cho các mẹ có nhiều sự lựa chọn hơn. Dưới đây là các ưu, nhược điểm và các tác dụng phụ của một số phương pháp các mẹ có thể tham khảo

3.1. Bao cao su

Bao cao su hay bao dương vật, được trùm lên dương vật đã cương cứng và chặn tinh dịch không cho thâm nhập vào âm đạo phụ nữ, từ đó ngăn cản sự thụ thai. Đây là phương pháp tránh thai phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Với phương pháp này không những ngăn chặn được sự có thai ngoài ý muốn đồng thời tránh được lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục. Hiện nay có cả bao cao su cho nữ giới nên chị em phụ nữ có thể chủ động sử dụng khi cần.

Ưu điểm của phương pháp

• Không gây tác dụng phụ như khi sử dụng thuốc
• Hiệu quả sử dụng khoảng 98%
• Khá tiện dụng, người sử dụng có thể sử dụng bất cứ khi nào cần thiết
• Phù hợp với mọi độ tuổi, mọi loại tình dục
• Là phương pháp ngừa thai duy nhất có thể ngừa được một số bệnh lây qua đường tình dục.

Nhược điểm của phương pháp

• Một số người nhạy cảm với cao su thì có thể bị dị ứng cao su
• Một số người có thể không thích sử dụng bao cao su vì cảm thấy không thoải mái.

Bao cao su cần được bảo quản đúng cách, tránh nơi nóng, ẩm, ánh sáng mặt trời trực tiếp. Thời gian bảo quản trên 3 năm có thể làm giảm chất lượng bao, khiến bao dễ bị oxi hóa, dễ rách. Do đó, cần lưu ý khi mua bao cao su, cần lựa chọn những nhãn hàng nổi tiếng, uy tín. Trước khi mua, cần chú ý đến hạn sử dụng của bao, kiểm tra xem bao có còn nguyên vẹn không.

3.2. Cho con bú

Đây là phương pháp tránh thai tự nhiên từ xưa. Khi người mẹ cho con bú làm tăng nồng độ prolactin trong máu, lúc này sẽ ngăn chặn sự rụng trứng. Vì vậy phụ nữ sẽ khó mang thai hơn.

Ưu điểm của phương pháp

• Đây là phương pháp tránh thai tự nhiên hoàn toàn không tốn chi phí
• Hoàn toàn không có nguy cơ cũng như gây tác dụng phụ. Vì vậy không gây hại cho sức khỏe cho các chị em phụ nữ.

Nhược điểm của phương pháp

• Chỉ có thể áp dụng với các mẹ trong 6 tháng đầu sau khi sinh
• Các mẹ phải cho con bú thường xuyên hoàn toàn bằng sữa mẹ
• Chỉ có thể áp dụng khi người mẹ chưa có kinh trở lại vì khi có kinh người mẹ có thể thụ thai bất cứ lúc nào.

3.3. Tránh thai bằng cách tính ngày rụng trứng

Vòng kinh của chu kỳ kinh nguyệt phụ nữ thường từ 28 - 32 ngày. Khi đó ngày rụng trứng sẽ rơi vào khoảng ngày thứ 14 - 15 của chu kỳ. Dựa vào ngày rụng trứng, có 3 thời điểm mà tỉ lệ thụ thai khác nhau.

Thời điểm an toàn tương đối là thời điểm bắt đầu từ ngày đầu tiên hành kinh đến ngày thứ 7 của chu kì. Ở thời điểm này, trứng sắp rụng, trong khi tinh trùng lại có thể sống trong cơ thể của người phụ nữ từ 2 - 3 ngày và nếu trứng rụng sớm thì việc thụ thai vẫn có thể xảy ra. Do đó, việc tránh thai trong thời điểm này chỉ mang tính tương đối.

Thời điểm thụ thai cao là khoảng thời gian bắt đầu từ ngày thứ 8, ngày thứ 18 của chu kì. Đây là thời điểm dễ thụ thai nhất bởi đây là thời gian trứng bắt đầu rụng, nếu quan hệ tình dục mà không áp dụng bất kỳ một biện pháp tránh thai nào thì tỷ lệ thụ thai và mang thai lớn hơn 90%.

Thời điểm an toàn tuyệt đối là thời điểm được tính từ ngày thứ 18 của chu kỳ kinh nguyệt cho đến ngày đầu tiên của kỳ kinh tiếp theo. Thời điểm này do trứng đang trong quá trình phân hủy, chuẩn bị cho kỳ kinh nguyệt sắp tới, nên khả năng thụ thai sẽ không xảy ra. Tuy nhiên, bạn gái vẫn có thể mang thai ngoài ý muốn trong thời điểm này là do có thể trứng đôi bị rụng nhưng không cùng một thời điểm.

Ưu điểm của phương pháp

• Là một trong những biện pháp tránh thai tự nhiên, phổ biến, dễ áp dụng, không tốn kém.
• Có thể áp dụng lâu dài, không hạn chế thời gian
• Không ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của phụ nữ.

Nhược điểm của phương pháp

• Chỉ hiệu quả cao với những người có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn. Không có hiệu quả đối với trường hợp kinh nguyệt không đều.

3.4. Phương pháp đặt vòng tránh thai

Đặt vòng tránh thai hay dụng cụ tử cung là một dụng cụ nhỏ hình chữ T được đặt vào trong lòng tử cung với mục đích ngăn không cho trứng và tinh trùng gặp nhau. Có 2 loại dụng cụ tử cung gồm dụng cụ tử cung có nội tiết phóng thích ra một lượng progestin, có thời hạn sử dụng từ 3 đến 5 năm. Còn dụng cụ tử cung chứa đồng phóng thích một lượng đồng vào trong tử cung, có thời hạn sử dụng trên 10 năm.

Nhưng lưu ý phụ nữ sau khi sinh thường muốn sử dụng biện pháp tránh thai này cần chờ khoảng 4-6 tuần để tử cung hồi phục trở lại, chưa quan hệ tình dục sau sinh có thể đặt vòng hoặc đặt ngay khi kinh nguyệt xuất hiện trở lại.

Với chị em sinh mổ, chỉ nên đặt vòng tránh thai khi không dùng được các biện pháp tránh thai khác. Bạn sẽ phải chờ hơn 12 tuần sau sinh và sau khi có chu kỳ kinh đầu tiên sau sinh mổ mới đặt vòng. Đây là thời điểm tử cung đã hồi phục hoàn toàn.

Ưu điểm của phương pháp

• Đơn giản, rẻ tiền
• Hiệu quả khá cao tới 98%
• Thời gian tránh thai từ 5-10 năm.
• Không gây đau, không ảnh hưởng tới sức khỏe cũng như đời sống tình dục.
• Các chị em phụ nữ có thể chủ động trong việc đặt và tháo vòng
• Có thể dễ dàng có thai lại sau khi tháo vòng tránh thai

Nhược điểm của phương pháp

• Không phòng tránh được các bệnh lây qua đường tình dục.
• Có thể gây rong huyết trong một vài chu kỳ đầu
• Một vài trường hợp đặt vòng tránh thai sẽ thấy đau lưng, đau co thắt cổ tử cung.
• Với chị em không hợp vòng tránh thai thì vòng tránh thai có thể gây viêm nhiễm phụ khoa.
• Một số trường hợp không nên đặt vòng tránh thai : Khi nghi ngờ có thai, bị viêm nhiễm đường sinh dục, bị viêm niêm mạc tử cung sau sinh, bị bệnh ác tính đường sinh dục. Việc đặt vòng tránh thai khiến cho các vấn đề trên trở nên nghiêm trọng hơn.

3.5. Phương pháp dùng thuốc tránh thai

Có hai loại thuốc tránh thai là tránh thai hàng ngày và tránh thai khẩn cấp.

Thuốc tránh thai hàng ngày là loại thuốc tránh thai phổ biến. Phụ nữ sau sinh nên dùng thuốc tránh thai chỉ chứa thành phần progestin. Mỗi ngày, phải uống thuốc vào chính xác một giờ để duy trì hormone cần thiết trong cơ thể ngăn rụng trứng. Ngoài ra thuốc còn làm mỏng niêm mạc tử cung để trứng có thụ tinh cũng không làm tổ được. Thêm nữa, thuốc còn làm đặc chất dịch nút cổ tử cung để chống tinh trùng đi qua và làm giảm sự di chuyển của tinh trùng trong ống dẫn trứng.

Thuốc tránh thai khẩn cấp được dùng trong trường hợp nam nữ mới quan hệ tình dục nhưng không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai an toàn nào. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thuốc tránh thai hàng ngày nhưng nó có hàm lượng kích thích tố progestin cao hơn nhiều lần so với viên tránh thai hàng ngày nên nó có tác dụng ngăn cản sự rụng trứng ngay lập tức để tránh việc thụ thai.

Ưu điểm của phương pháp

• Không ảnh hưởng đến hoạt động tình dục.
• Thuốc giúp giảm lượng máu kinh hoặc gây không ra kinh.

Nhược điểm của phương pháp

• Phương pháp dùng thuốc tránh thai gây bất tiện hơn các phương pháp tránh thai khác do phải uống hàng ngày và đúng giờ ( Đối với thuốc tránh thai hàng ngày) và uống trong vòng 72h sau khi quan hệ ( Với thuốc tránh thai khẩn cấp )
• Sử dụng thuốc ngừa thai chỉ có progestin có thể gặp những tác dụng phụ như đau đầu, nôn ói và đau ngực, tăng cân, giảm cân...
• Không sử dụng với những người đang bị ung thư vú, có tiền sử ung thư vú, hay đang bị một số bệnh nội khoa.
• Không ngăn chặn được thai ngoài tử cung

3.6. Que cấy tránh thai

Que cấy ngừa thai dẻo có kích thước cỡ bằng que diêm, được cấy dưới da cánh tay của chị em sau sinh. Que cấy phóng thích progestin vào cơ thể ngăn cản sự rụng trứng và có thể sử dụng đến 3 năm.

Ưu điểm của phương pháp

• Hiệu quả tránh thai cao tới 99.9%
• Có thể có hiệu phương pháp tránh thai khác quả trong 3 năm
• Khả năng có thai trở lại nhanh chóng
• Không ảnh hưởng tới sức khỏe, đời sống tình dục
• Không phải bổ sung thêm các phương pháp tránh thai khác
• Sử dụng được cho mẹ cho con bú, người u xơ tử cung, mắc bệnh tim mạch...

Nhược điểm của phương pháp

• Khi sử dụng que cấy có thể gặp 1 vài tác dụng phụ như đau đầu, chóng mặt, căng ngực, mụn trứng cá, khô âm đạo...
• Phản ứng phụ khác như rong kinh, nhiều trường hợp sau 1 năm thường gây vô kinh.

Tuy nhiên, để sử dụng biện pháp cấy que tránh thai một cách an toàn và hiệu quả, tốt nhất chị em nên tới những cơ sở y tế, địa chỉ uy tín để được các bác sĩ kiểm tra, tư vấn xem mình có phù hợp hay không, tránh những tác dụng phụ không mong muốn xảy ra

3.7. Thuốc triệt tinh trùng

Thuốc diệt tinh trùng có nhiều dạng bào chế như kem, gel, bọt, phim và thuốc đạn. Thuốc được đặt vào sâu âm đạo, gần cổ tử cung. Thành phần có chứa nonoxynol-9, một hóa chất có khả năng tiêu diệt tinh trùng.

Ưu điểm của phương pháp: Phương pháp này khá tiện lợi, ít tốn kém và dễ sử dụng

Nhược điểm của phương pháp

• Hiệu quả tránh thai không cao nếu không kết hợp với các phương pháp tránh thai khác
• Dùng thuốc lâu dài dễ gây kích ứng
• Không phòng tránh được các bệnh lây nhiễm qua đường sinh dục.

3.8. Phương pháp triệt sản

Đây là phương pháp ngừa thai vĩnh viễn. Triệt sản ở nữ được thực hiện bằng cách làm tắc ống dẫn trứng. Triệt sản ở nam được thực hiện bằng cách cắt ống dẫn tinh. Cần khoảng 2 đến 4 tháng để không còn tinh trùng sau khi cắt ống dẫn tinh.

Ưu điểm của phương pháp

• Hiệu quả tránh thai hoàn toàn
• Thực hiện thủ thuật đơn giản, an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhược điểm của phương pháp: Không thể có thai lại.

Bên cạnh đó, cũng giống như phương pháp cấy que tránh thai, bạn cần đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín để thực hiện thủ thuật này để tránh những tác dụng không mong muốn.

Mỗi phương pháp tránh thai đều có những ưu và nhược điểm nhất định. Vì vậy một phương pháp có thể phù hợp với người này nhưng sẽ không phù hợp với người khác. Tùy tình trạng sức khỏe, hoàn cảnh của mỗi người mà nên lựa chọn phương pháp tránh thai sau sinh phù hợp nhất. Khi sử dụng, nếu thấy có biểu hiện của tác dụng phụ kéo dài hoặc có nhiều dấu hiệu bất thường trong cơ thể như dị ứng da "vùng kín" (nổi mẩn ngứa, mụn nước đỏ, ngứa ngáy, nghiêm trọng hơn có thể gây tim đập nhanh, mệt mỏi và không thể "giao ban"...), "vùng kín" khô hạn (do thuốc ngừa thai gây ức chế rụng trứng và ảnh hưởng đến khả năng hình thành hormone sinh dục tự nhiên), đau nửa đầu, thay đổi tâm tính trầm trọng, ra máu kinh nguyệt bất thường, vv... thì bạn nên chú ý theo dõi và đi khám để được tư vấn lựa chọn biện pháp tránh thai khác tốt hơn, tránh để lâu gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.