Thuật ngữ “Anosmia- bị mất khứu giác” đề cập đến tình trạng mất khứu giác hoàn toàn. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm. Nó cũng có thể được gây ra bởi polyp mũi hoặc các tắc nghẽn khác. Mất khứu giác cũng là một triệu chứng phổ biến của COVID-19. Hãy cùng đọc thêm bài viết dưới đây để hiểu hơn về bị mất khứu giác là gì.
1. Bị mất khứu giác là gì?
Mỗi ngày, chúng ta hít thở khoảng 23.040 lần và di chuyển khoảng 134 mét khối không khí. Chúng ta mất khoảng năm giây để thở - hai giây để hít vào và ba giây để thở ra - và trong thời gian đó, các phân tử mùi tràn ngập khắp hệ thống của chúng ta. Hít vào và thở ra, chúng ta ngửi thấy mọi loại mùi từ mùi thơm cho đến mùi hôi.
Khứu giác của mỗi người được bộ não điều khiển bởi một quá trình nhất định như sau. Khi một chất gây mùi có trong không khí, chất này sẽ được hấp thụ bởi lớp niêm mạc ở các bức tường của lối đi trên. Tế bào thần kinh nằm dưới lớp niêm mạc và nhạy cảm với các chất khác nhau. Khi một tế bào thần kinh được kích hoạt bởi sự hiện diện của các phân tử chất trong lớp niêm mạc, nó sẽ gửi tín hiệu đến não mà não giải thích là mùi. Hầu hết các mùi là vật liệu tổng hợp, lấy tín hiệu của một số tế bào khác nhau phản ứng với các chất khác nhau và giải thích những tín hiệu đó như một mùi cụ thể. Ví dụ, mùi khói có thể liên quan đến hàng chục tạp chất trong không khí, những sự kết hợp của chúng được bộ não phân tích và hiểu là khói. Bất cứ điều gì cản trở các quá trình này, chẳng hạn như nghẹt mũi, tắc mũi hoặc tổn thương tế bào thần kinh, khối u não, chấn thương đầu đều có thể dẫn đến mất khứu giác.
Khả năng ngửi cũng ảnh hưởng đến khả năng nếm của chúng ta. Nếu không có khứu giác, thì vị giác của bạn chỉ có thể phát hiện ra một vài hương vị nhất định, và điều đó chắc chắn gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của bạn.
2. Nguyên nhân gây mất khứu giác
Anosmia thường do mũi bị sưng tấy hoặc tắc nghẽn khiến mùi hôi không thể bốc lên đỉnh mũi. Mất khứu giác đôi khi là do hệ thống truyền tín hiệu từ mũi đến não gặp vấn đề.
Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra chứng mất khứu giác
* Kích ứng màng nhầy trong mũi
Điều này có thể là do:
- Viêm xoang
- Cảm lạnh thông thường
- Hút thuốc
- Bệnh cúm
- Dị ứng (viêm mũi dị ứng)
- Tắc nghẽn mãn tính không liên quan đến dị ứng (viêm mũi không dị ứng)
Cảm lạnh là nguyên nhân phổ biến nhất chiếm đến 40% trường hợp gây mất khứu giác một phần và tạm thời. Trong những trường hợp này, chứng anosmia sẽ tự biến mất.
* Tắc nghẽn đường mũi
Mất khứu giác có thể xảy ra nếu có vật hoặc khối gì đó gây cản trở luồng không khí vào mũi của bạn. Điều này có thể bao gồm:
- Khối u
- Polyp mũi
- Dị dạng xương bên trong hốc mũi hoặc vách ngăn mũi từ bẩm sinh
* Tổn thương não hoặc thần kinh
Có các thụ thể bên trong mũi gửi thông tin qua các dây thần kinh đến não. Chứng mất khứu giác có thể xảy ra nếu bất kỳ phần nào của con đường này bị hư hỏng. Nguyên nhân có thể bao gồm:
- Tuổi già
- Bệnh Alzheimer
- U não
- Bệnh Huntington
- Vấn đề nội tiết tố
- Tuyến giáp thấp
- Do tác dụng phụ của một số loại thuốc như kháng sinh hay thuốc huyết áp
- Bệnh đa xơ cứng
- Bệnh Parkinson
- Tâm thần phân liệt
- Bệnh động kinh
- Bệnh tiểu đường
- Do tiếp xúc với hóa chất gây bỏng niêm mạc mũi của bạn
- Chấn thương não hoặc đầu
- Phẫu thuật não
- Suy dinh dưỡng, thiếu hụt lượng vitamin cần thiết cho cơ thể
- Hội chứng Kallmann
- Hội chứng suy vỏ thượng thận
- Tai biến mạch máu não
- Hội chứng Cushing
- Suy giáp
- Hội chứng Sjogren
- Lupus ban đỏ hệ thống
- Khối u não, xoang hang hoặc mũi
- Hội chứng Turner
- Xạ trị
- Nghiện rượu lâu năm
- Bị đánh vào vùng mũi
Trong một số trường hợp hiếm hoi, con người sinh ra đã không có khứu giác do di truyền. Đây được gọi là mất khứu giác bẩm sinh.
* Đặc biệt
Mất khứu giác có thể là do bạn đã bị mắc COVID – 19. Nếu mất khứu giác kèm theo sốt cao trên 38 độ, đau ngực khó thở thì khả năng cao là bạn đã bị nhiễm virus SARS – COV 2 vậy nên tốt nhất trong thời kỳ dịch bệnh đang bùng phát như hiện nay thì nếu bạn bị mất khứu giác thì tốt hơn hết là bạn làm xét nghiệm test nhanh Anti COVI.
3. Triệu chứng của mất khứu giác
Những người bị chứng anosmia có thể mất khứu giác dần dần hoặc đột ngột. Bạn có thể nhận thấy mùi hương quen thuộc có mùi khác trước khi mất mùi hoàn toàn.
4. Chẩn đoán mất khứu giác
Nếu bạn cảm thấy mất khứu giác mà bạn không thể cho là do cảm lạnh hoặc dị ứng hoặc tình trạng không thuyên giảm sau một hoặc hai tuần, hãy nói với bác sĩ của bạn. Bác sĩ có thể quan sát bên trong mũi của bạn bằng một dụng cụ đặc biệt để xem liệu một khối u hoặc khối u có làm suy giảm khả năng ngửi của bạn hoặc có bị nhiễm trùng hay không.
Mất khứu giác rất khó để xác định. Bác sĩ có thể hỏi bạn một số câu hỏi về các triệu chứng hiện tại, khám mũi, khám sức khỏe tổng thể và hỏi về tiền sử sức khỏe của bạn.
Họ có thể đặt câu hỏi về thời điểm vấn đề bắt đầu, nếu tất cả hoặc chỉ một số loại mùi bị ảnh hưởng và bạn có thể nếm thức ăn hay không. Tùy thuộc vào các triệu chứng và quá trình khai thác bệnh lý của bạn, bác sĩ cũng có thể thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm sau:
- Chụp CT não để tìm tổn thương nếu có
- Chụp MRI, sử dụng sóng vô tuyến và nam châm để xem não
- Chụp X-quang hộp sọ
- Nội soi mũi để có được cái nhìn bao quát nhất về các bộ phận bên trong mũi của bạn
- Test nhanh COVID-19 nếu cần
5. Biến chứng của mất khứu giác
Người bị chứng mất khứu giác có thể mất hứng thú với thức ăn và đồ uống, dẫn đến suy dinh dưỡng và sụt cân.
Những người bị chứng anosmia nên đảm bảo luôn có hệ thống báo động khói hoạt động trong nhà của họ. Họ cũng nên thận trọng với việc bảo quản thực phẩm và sử dụng khí đốt tự nhiên vì họ có thể gặp khó khăn khi phát hiện thực phẩm hư hỏng hay rò rỉ khí gas.
Các biện pháp phòng ngừa được khuyến cáo gồm:
- Ghi nhãn đúng cách cho thực phẩm có ngày hết hạn
- Đọc nhãn trên các chai đựng hóa chất như chất tẩy rửa nhà bếp và thuốc diệt côn trùng
- Sử dụng thiết bị điện thay vì dùng sản phẩm có khí ga
6. Điều trị chứng mất khứu giác
Nhiều tình trạng có thể làm giảm khứu giác của bạn có thể khắc phục được, nhưng nó phụ thuộc vào nguyên nhân gốc rễ tình trạng của bạn.
Nếu tình trạng mất khứu giác xảy ra cùng lúc khi bạn bị cảm lạnh, dị ứng hay nhiễm trùng xoang, thì tình trạng này thường sẽ tự hết sau vài ngày. Sử dụng thuốc thông mũi không kê đơn trong thời gian ngắn có thể làm thông mũi để bạn thở dễ dàng hơn. Tuy nhiên, nếu tình trạng tắc nghẽn trở nên tồi tệ hơn hoặc không biến mất sau một vài ngày, hãy đến gặp bác sĩ. Bạn có thể bị nhiễm trùng và cần dùng kháng sinh, hoặc nguyên nhân là do một tình trạng bệnh lý khác.
Đồng thời bạn cũng nên vệ sinh mũi giúp loại bỏ các chất gây dị ứng và chất nhầy ra khỏi khoang mũi. Bạn có thể mua dung dịch nước muối sinh lý vô trùng pha sẵn hoặc tự pha như sau:
- Đổ 1 cốc nước cất hoặc nước máy đun sôi vào thùng mới rửa.
- Thêm 1/2 thìa muối và 1/2 thìa muối nở vào nước.
- Đổ hỗn hợp vào chai bóp hoặc ống tiêm y tế.
- Ngửa đầu ra sau.
- Nhỏ dung dịch vào một lỗ mũi, nhắm vào phía sau đầu, không phải đỉnh đầu.
- Để nó chảy ra lỗ mũi bên kia hoặc miệng của bạn.
- Lặp lại vài lần hàng ngày.
Nếu có khối u hoặc khối polyp, có thể cần phẫu thuật để loại bỏ chướng ngại vật và lấy lại khứu giác.
Nếu bạn nghi ngờ một loại thuốc đang ảnh hưởng đến khứu giác của bạn, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn và xem liệu có các lựa chọn điều trị nào khác không ảnh hưởng đến khả năng ngửi của bạn hay không. Tuy nhiên, đừng bao giờ ngừng dùng thuốc mà không nói chuyện trước với bác sĩ của bạn.
Đôi khi một người sẽ lấy lại khứu giác một cách tự nhiên. Thật không may, anosmia không phải lúc nào cũng có thể điều trị được, đặc biệt nếu nguyên nhân là do tuổi tác. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện các bước để sống chung với việc không thể ngửi thấy mùi dễ chịu hơn và an toàn hơn. Ví dụ, đặt đầu báo cháy và báo động khói trong nhà hay văn phòng của bạn và cẩn thận hơn với thức ăn thừa. Nếu bạn có bất kỳ nghi ngờ nào về độ an toàn của thực phẩm, đừng ăn nó.
Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá. Hút thuốc có thể làm mờ các giác quan của bạn, bao gồm cả khứu giác.
* Một vài cách tự nhiên để cải thiện tình trạng mất khứu giác
Ngoài các phương pháp y tế có một số cách bạn có thể áp dụng tại nhà đó là Huấn luyện khứu giác – đây là một phương pháp điều trị tự nhiên. Trong quá trình huấn luyện khứu giác, bệnh nhân ngửi một loạt bốn mùi mạnh có thể tìm thấy trong nhà của một người, hoặc ở dạng tinh dầu . Mỗi mùi hương được ngửi nhẹ nhàng trong 20 giây. Quá trình này được lặp lại ba lần mỗi ngày trong 6 tuần. Cô ấy nói thêm rằng cần phải có cam kết lâu dài để thấy được sự cải thiện.
Việc rèn luyện mùi có thể hiệu quả nhất nếu bạn làm việc với bốn mùi giống nhau mỗi ngày, thay vì xen kẽ. Bạn cũng nên tập trung hoàn toàn vào mùi hương, dành toàn bộ sự chú ý trong suốt 20 giây.
Các mùi mạnh được khuyên dùng để huấn luyện khứu giác bao gồm : Cà phê xay, Hoa hồng, Cam quýt, Bạch đàn, Vani, Trầm hương, Chàm, Đinh hương, Bạc hà...
Trong quá trình luyện tập khứu giác, bạn có thể gặp phải những mùi thơm kỳ lạ không giống với những gì bạn nên ngửi. Điều này bao gồm các mùi hôi như cao su cháy hoặc chất thải cơ thể. Điều này được gọi là anosmia. Chứng anosmia có thể kéo dài vài tuần hoặc lâu hơn nhưng thường là tạm thời.
7. Mất khứu giác có thể được ngăn ngừa?
Vì mất khứu giác là một triệu chứng của nhiều tình trạng liên quan đến sức khỏe nên không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được. Tuy nhiên, có một số điều bạn có thể làm để giảm nguy cơ mắc bệnh:
- Tránh hóa chất và môi trường độc hại.
- Giữ gìn sức khỏe tránh bị cảm lạnh
- Đừng hút thuốc.
- Mặc đồ bảo hộ khi chơi các môn thể thao, vì chứng mất khứu giác có thể do chấn thương não.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: my.clevelandclinic.org, webmd.com, healthline.com
