Run tay khi hồi hộp là một tình trạng rất khó chịu, mặc dù không gây nguy hiểm nhưng lại khiến cho người bệnh gặp hạn chế trong các sinh hoạt hằng ngày cũng như giao tiếp trong cộng đồng. Nguyên nhân run tay khi hồi hộp được lý giải bởi nhiều cơ chế khác nhau hay đôi khi vẫn chưa rõ ràng.
1. Run tay khi hồi hộp là gì?
Chứng run là một dạng rối loạn vận động khá thường gặp. Các bó cơ vân cử động liên tục theo một biên độ và tần số nhất định, nằm ngoài khả năng kiểm soát của não bộ. Chứng run được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau, trong đó, một số có liên quan với những tổn thương trong não bộ hay đường dẫn truyền các tín hiệu thần kinh trong khi số còn lại hoàn toàn không có bằng chứng tổn thương thực thể nào. Run tay khi hồi hộp là một chứng run thuộc nhóm thứ hai.
Run tay khi hồi hộp thường xảy ra tại tay hoặc các bộ phận khác trên cơ thể như chân, đầu, giọng nói khi người bệnh cảm giác lo lắng, căng thẳng. Ngược lại, khi thư giãn, thoải mái, triệu chứng run hoàn toàn không xảy ra. Do đó, run tay khi hồi hộp từ lâu đã được xem là triệu chứng khách quan phổ biến nhất mà một người có thể gặp phải như một phần của chứng rối loạn lo âu xã hội.
2. Nguyên nhân run tay khi hồi hộp là gì?
Khi một người run rẩy vì lo lắng, đó là kết quả của những căng thẳng thần kinh một cách quá mức. Não bộ sẽ tăng phản ứng bằng cách tiết ra các nội tiết tố thần kinh đóng vai trò như chất hoạt hoá hệ thần kinh thực vật. Phản ứng sinh lý này nhằm “đánh thức” mọi giác quan, mọi bộ phận nhằm sẵn sàng đối phó với các mối đe dọa từ môi trường, làm tăng sự tỉnh táo và chuẩn bị gắng sức để chống đỡ.
Loại nội tiết tố do cơ thể giải phóng ra là hormone epinephrine (còn được gọi là adrenaline). Epinephrine tăng cao trong máu sẽ đến cơ xương và cho tín hiệu tăng vận động. Đồng thời, người bệnh cũng có thể bị tăng nhịp tim, huyết áp và lượng đường trong máu. Một hormone thứ hai, norepinephrine, cũng được tăng sản xuất và liên quan đến nhiều thay đổi trong cơ thể.
Hệ quả là chính các tín hiệu thần kinh thực vật quá mức ngoài khả năng kiểm soát của ý thức tác động trên đầu tận thần kinh, gây co thắt cơ liên tục. Người bệnh nếu càng cố kiểm soát chứng run tay khi hồi hộp thì sẽ càng gây ra căng thẳng và phản ứng run nhiều hơn.
Tuy nhiên, chứng run tay khi hồi hộp cũng có thể là kết quả của các bệnh lý thực thể tại não như tổn thương tiểu não, bệnh Parkinson hoặc là tác dụng phụ của một số loại thuốc. Do đó, mọi bệnh nhân đi khám vì chứng run tay hay run tại các bộ phận khác cần được xác định nguyên nhân và có hướng điều trị tốt nhất.
3. Các yếu tố nào làm tăng kích hoạt chứng run tay khi hồi hộp?
Các tình huống phổ biến đòi hỏi sự tập trung, trình bày trước đám đông, dễ gây căng thẳng thì sẽ khiến tay hoặc cả cơ thể trở nên run rẩy, như khi:
- Rót đồ uống
- Nâng ly lên miệng
- Viết trước mặt người khác
- Giữ giấy tờ trong khi thuyết trình
- Nói hay biểu diễn trước nhiều người
- Suy nghĩ tiêu cực
Sự cố gắng kiểm soát hay che đậy, chiến đấu chống lại sự lo lắng bên trong cơ thể lại sẽ càng khiến biểu hiện run hiện ra rõ ràng hơn. Ngược lại, khi chấm dứt hành động, thoát ra khỏi hoàn cảnh này, các triệu chứng sẽ biến mất. Đây còn là yếu tố giúp xác chẩn chứng run có liên quan tâm lý và góp phần loại trừ khả năng của các cơ quan khác.
4. Cách điều trị run tay khi hồi hộp như thế nào?
Những người thường xuyên gặp phải tình trạng run rẩy vì lo lắng có thể được điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm lý. Trong điều trị nội khoa, các thuốc chẹn beta đôi khi được sử dụng để đối phó với các tình huống gây lo lắng không xảy ra thường xuyên, chẳng hạn như khi cần phát biểu hoặc biểu diễn trước mặt nhiều người. Những loại thuốc này điều trị các triệu chứng lo âu bằng cách ngăn chặn tác dụng của adrenalin. Tuy nhiên, chúng vẫn không giải quyết trọn vẹn các vấn đề tâm lý tiềm ẩn.
Các liệu pháp tâm lý bằng cách nói chuyện, nhận thức hành vi hoặc phân tích chấp nhận có thể hữu ích trong việc thay đổi mô hình suy nghĩ, góp phần thuyên giảm các triệu chứng lo âu do môi trường xã hội gây ra. Để điều trị với cách thức này, việc thoải mái trao đổi với một chuyên gia sức khỏe tâm thần là nền tảng quan trọng. Mặt khác, chính bản thân người bệnh cũng có thể tự điều chỉnh được nếu có khả năng tự nhận thức bản thân, kiểm soát bằng lý trí.
Bên cạnh đó, một số gợi ý để hạn chế chứng run tay khi hồi hộp là tập làm quen với nó. Sự tiếp xúc thân thiện lâu ngày sẽ khiến cho cơ thể bớt căng thẳng và cảm giác “vô hại” hơn, như ngồi thiền, hít thở sâu, tập suy nghĩ lạc quan, thường xuyên diễn thuyết trước đám đông...
Ngoài ra, cần tránh các yếu tố có thể làm cho tình trạng run tay khi hồi hộp trở nên tồi tệ hơn như thiếu ngủ, dùng caffeine hay các chất kích thích... Tóm lại, mọi người đều có thể mắc chứng run tay khi hồi hộp do các chất nội tiết căng thẳng thần kinh tác dụng trên các bó cơ đầu chi. Quan trọng là sớm nhận ra và tích cực tìm kiếm cách khắc phục vì đây là một dạng rối loạn tâm lý khá thường gặp, vô hại nhưng sẽ cải thiện nhanh mà không cần dùng thuốc lâu dài.
