Bệnh còi xương do dinh dưỡng

Còi xương là bệnh lý do sự thiếu hụt dinh dưỡng ở trẻ em. Cơ thể của trẻ cần vitamin D để hấp thụ canxi và phốt pho từ thức ăn. Còi xương có thể xảy ra nếu cơ thể của con bạn không được cung cấp đủ vitamin D hoặc nếu cơ thể của trẻ có vấn đề trong việc sử dụng vitamin D đúng cách. Bài viết này giúp cung cấp thông tin về bệnh lý còi xương do dinh dưỡng.

1. Bệnh còi xương là gì?

Còi xương là tình trạng xương mềm và yếu ở trẻ em, thường là do thiếu hụt vitamin D quá mức và kéo dài. Các vấn đề di truyền hiếm gặp cũng có thể gây ra bệnh còi xương.

Vitamin D giúp cơ thể trẻ hấp thụ canxi và phốt pho từ thức ăn. Không đủ vitamin D gây khó khăn cho việc duy trì mức canxi và phốt pho thích hợp trong xương, có thể gây ra còi xương.

Thêm vitamin D hoặc canxi vào chế độ ăn uống thường khắc phục các vấn đề về xương liên quan đến bệnh còi xương. Khi bị còi xương do một vấn đề y tế tiềm ẩn khác, con bạn có thể cần thêm thuốc hoặc điều trị khác. Một số biến dạng xương do còi xương có thể cần phẫu thuật điều chỉnh.

Các rối loạn di truyền hiếm gặp liên quan đến mức độ thấp của phốt pho, một thành phần khoáng chất khác trong xương, có thể cần các loại thuốc khác.

2. Các triệu chứng của bệnh còi xương

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh còi xương có thể bao gồm:

• Tăng trưởng chậm
• Chậm phát triển kỹ năng vận động
• Đau ở cột sống, xương chậu và chân
• Yếu cơ

Vì còi xương làm mềm các vùng mô đang phát triển ở đầu xương của trẻ (đĩa tăng trưởng), nên có thể gây ra các dị tật về xương như:

• Chân vòng kiềng hoặc khuỵu gối
• Cổ tay và mắt cá chân dày lên
• Xương ức nhô ra

Nói chuyện với bác sĩ nếu con bạn bị đau xương, yếu cơ hoặc dị dạng xương rõ ràng.

3. Nguyên nhân

Cơ thể của trẻ cần vitamin D để hấp thụ canxi và phốt pho từ thức ăn. Còi xương có thể xảy ra nếu cơ thể của con bạn không được cung cấp đủ vitamin D hoặc nếu cơ thể của trẻ có vấn đề trong việc sử dụng vitamin D đúng cách. Đôi khi, không được cung cấp đủ canxi hoặc thiếu canxi và vitamin D có thể khiến trẻ bị còi xương.

3.1. Thiếu vitamin D

Trẻ em không nhận đủ vitamin D từ hai nguồn này có thể bị thiếu hụt:

• Ánh sáng mặt trời: Da của con bạn sản xuất vitamin D khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Nhưng trẻ em ở các nước phát triển có xu hướng dành ít thời gian ở ngoài trời hơn. Họ cũng có nhiều khả năng sử dụng kem chống nắng để ngăn chặn các tia nắng mặt trời kích hoạt sản xuất vitamin D.
• Món ăn: Dầu cá, lòng đỏ trứng và cá béo như cá hồi và cá thu có chứa vitamin D. Vitamin D cũng đã được thêm vào một số thực phẩm và đồ uống, chẳng hạn như sữa, ngũ cốc và một số loại nước trái cây.

3.2. Các vấn đề với sự hấp thụ

Một số trẻ em được sinh ra với hoặc phát triển các tình trạng y tế ảnh hưởng đến cách cơ thể chúng hấp thụ vitamin D. Một số ví dụ bao gồm:

• Bệnh celiac
• Bệnh viêm ruột
• Bệnh xơ nang
• Vấn đề về thận

4. Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ còi xương của trẻ bao gồm:

• Da sẫm màu: Da sẫm màu có nhiều sắc tố melanin hơn, làm giảm khả năng sản xuất vitamin D của da từ ánh sáng mặt trời.
• Sự thiếu hụt vitamin D của mẹ khi mang thai: Trẻ sinh ra từ người mẹ bị thiếu vitamin D nghiêm trọng có thể sinh ra với các dấu hiệu còi xương hoặc phát triển chúng trong vòng vài tháng sau khi sinh.
• Các vĩ độ Bắc: Trẻ em sống ở những vị trí địa lý ít ánh nắng mặt trời sẽ có nguy cơ bị còi xương cao hơn.
• Sinh non: Trẻ sinh trước ngày dự sinh có xu hướng có lượng vitamin D thấp hơn vì chúng có ít thời gian hơn để nhận được vitamin từ mẹ khi còn trong bụng mẹ.
• Thuốc men: Một số loại thuốc chống co giật và thuốc kháng vi rút, được sử dụng để điều trị nhiễm HIV, dường như cản trở khả năng sử dụng vitamin D của cơ thể.
• Cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ: Sữa mẹ không chứa đủ vitamin D để ngăn ngừa bệnh còi xương. Trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn nên được bổ sung vitamin D.

5. Các biến chứng

Nếu không được điều trị, còi xương có thể dẫn đến:

• Không phát triển được
• Cột sống cong bất thường
• Dị tật xương
• Khiếm khuyết về răng
• Co giật

6. Phòng ngừa

Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D. Trong hầu hết các mùa, 10 đến 15 phút tiếp xúc với ánh nắng mặt trời gần giữa trưa là đủ. Tuy nhiên, nếu bạn có làn da ngăm đen, nếu đó là mùa đông hoặc nếu bạn sống ở các vĩ độ phía bắc, bạn có thể không nhận đủ vitamin D từ việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Ngoài ra, vì lo ngại về ung thư da, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt được khuyến cáo tránh ánh nắng trực tiếp hoặc luôn mặc áo chống nắng và quần áo bảo vệ.

Để ngăn ngừa bệnh còi xương, hãy đảm bảo con bạn ăn thực phẩm có chứa vitamin D tự nhiên, gồm cá béo như cá hồi và cá ngừ, dầu cá và lòng đỏ trứng - hoặc đã được tăng cường vitamin D, chẳng hạn như:

• Sữa bột cho trẻ sơ sinh
• Ngũ cốc
• Bánh mỳ
• Sữa, nhưng không phải thực phẩm làm từ sữa, chẳng hạn như một số loại sữa chua và pho mát
• Nước cam

Kiểm tra nhãn để xác định hàm lượng vitamin D của thực phẩm tăng cường.

Nếu bạn đang mang thai, hãy hỏi bác sĩ về việc bổ sung vitamin D.

Các hướng dẫn khuyến cáo rằng tất cả trẻ sơ sinh nên nhận 400 IU vitamin D.Vì sữa mẹ chỉ chứa một lượng nhỏ vitamin D nên trẻ bú mẹ hoàn toàn nên được bổ sung vitamin D hàng ngày. Một số trẻ bú bình cũng có thể cần bổ sung vitamin D nếu chúng không nhận đủ từ sữa công thức.

Ngoài ra, để cải thiện chứng còi xương ở trẻ, cha mẹ cũng nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời, các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể cũng có thể áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt. Vì vậy, cha mẹ phải thực sự kiên trì đồng hành cùng con và thường xuyên truy cập website vinmec.com để cập nhật những thông tin chăm sóc cho bé hữu ích nhé.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, who.int