Bé bú mẹ không tăng cân phải làm sao?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS.Huỳnh Bảo Toàn - Bác sĩ Nhi Sơ sinh, Bệnh viện ĐKQT Vinmec Nha Trang.

Mỗi đứa trẻ sơ sinh đều có tốc độ phát triển riêng. Đa phần, các bé đều có xu hướng tăng cân trong thời gian bú sữa mẹ. Trong một số trường hợp, trẻ bú mẹ không tăng cân, điều này gây ra lo lắng cho nhiều phụ huynh. Dưới đây là một số lời khuyên từ bác sĩ dành cho bạn.

1. Phân biệt tăng cân chậm tự nhiên với vấn đề tăng cân chậm/không tăng cân

Như đã nói ở trên, mỗi đứa trẻ khi sinh ra đều sẽ có một tốc độ phát triển riêng biệt. Có bé tăng cân rất nhanh trong những tháng đầu, nhưng cũng có bé không tăng được nhiều cân. Điều quan trọng là làm sao biết được bé tăng cân chậm do tự nhiên hay do bé có bất thường về sức khỏe?

Một bé có sự tăng cân chậm do tự nhiên thường vẫn tăng cân đều đặn nhưng tăng rất ít. Ngoài ra, một số yếu tố khác cho thấy điều này gồm:

Trong 2 tuần đầu sau khi sinh, bé có thể giảm cân nặng nhưng những tháng tiếp theo sẽ nhanh chóng lấy lại cân nặng này và tăng đều đặn trong suốt thời gian bú sữa mẹ.

• Bé tăng ít nhất 30 gram mỗi ngày trong 3 tháng đầu tiên.
• Trong khoảng 3 – 6 tháng tuổi, mỗi ngày bé sẽ tăng ít nhất 20 gram.

Trái lại, trường hợp trẻ không tăng cân hoặc tăng dưới mức quy định được đề cập phía trên trong suốt nhiều tuần lại là dấu hiệu đáng lo ngại. Lúc này, ngoài dấu hiệu không tăng cân, bé còn có thể có một số biểu hiện khác:

• Bé không tăng lại cân cũ sau 7 – 14 ngày sau khi sinh.
• Có sự sụt giảm đáng kể về tốc độ tăng trưởng nói chung (cân nặng, chiều cao, chu vi đầu,...) trong đường cong tăng trưởng của bé.

2. Không tăng cân trong giai đoạn sơ sinh có gây nguy hiểm đến bé?

Câu trả lời là có.

Nếu như tình trạng cân nặng của bé không được kiểm soát, sự tăng cân kém ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm sau này như:

• Vấn đề tim mạch.
• Các bất ổn về tăng trưởng như chứng còi xương, suy dinh dưỡng...
• Hệ thống miễn dịch suy yếu.
• Yếu cơ, yếu xương.
• Thiếu năng lượng,...

3. Nguyên nhân vì sao bé bú mẹ không tăng cân

3.1. Không dung nạp Lactose

Lactose là dạng đường chủ yếu được tìm thấy trong tất cả các dạng sữa (sữa mẹ, sữa công thức, sữa động vật). Đây cũng là nguồn carbohydrate quan trọng cho trẻ sơ sinh.

Tuy nhiên, một số trẻ vì lý do di truyền hoặc do đường ruột nhạy cảm, không thể tiêu hóa được loại đường này, dẫn đến hiện tượng trẻ không tăng cân trong thời gian bú sữa mẹ.

Một số triệu chứng cho thấy bé không dung nạp được Lactose bao gồm:

• Phân lỏng, có màu xanh hoặc màu vàng.
• Đầy hơi, nôn mửa và tiêu chảy sau khoảng vài phút đến vài giờ bú sữa mẹ.

Hiện tượng không dung nạp sữa khá hiếm gặp ở trẻ sơ sinh.

3.2. Cho con bú sai cách

Đây là lý do phổ biến nhất khiến trẻ không tăng cân khi bú mẹ. Việc cho bú sai cách thường dẫn đến vấn đề: bé không bú đủ lượng sữa để tăng cân (tham khảo cách bú đúng cách tại đây). Điều này có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Mẹ không sản xuất đủ sữa cho bé.
• Bé không mút được sữa.
• Số lần bú trong ngày quá ít,...

3.3. Sinh non

Đây cũng là nguyên nhân thường thấy ở những trẻ có triệu chứng tăng cân kém. Cơ thể của những trẻ sinh non thường có xu hướng sử dụng nhiều Calo hơn bình thường để nhanh chóng thực hiện các hoạt động đơn giản, như thở đúng cách.

Trẻ sinh non đòi hỏi sự chú ý nhiều hơn về nhu cầu dinh dưỡng cũng như một số phương pháp điều trị phù hợp để duy trì sức khỏe lâu dài.

4. Chẩn đoán vấn đề tăng cân chậm ở trẻ sơ sinh

Sẽ rất khó để xác định việc tăng cân ở bé đang diễn ra bình thường với tốc độ chậm hay do bé có sự bất thường khác trong cơ thể. Vì vậy, khi thấy bé có dấu hiệu không tăng cân trong thời gian bú sữa mẹ, đặc biệt là trong 3 tháng đầu tiên, bạn cần đưa bé đến gặp bác sĩ.

Các bác sĩ có thể sử dụng nhiều cách để chẩn đoán sự tăng cân chậm của bé.

4.1. Cân nặng của bé nằm trong phần trăm dưới cùng của biểu đồ tăng trưởng

Biểu đồ do WHO cung cấp cho thấy mức độ % tăng cân của trẻ sơ sinh. Nếu như bé tăng cân dưới mức 3% thì bé đang bị tăng cân chậm.

4.2. Xét nghiệm máu

Nếu như có nghi ngờ dựa trên các triệu chứng của trẻ, các bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm máu để xác định tình trạng cụ thể của bé, từ đó đưa ra phương án khắc phục phù hợp.

4.3. Tiền sử gia đình

Một số tình trạng di truyền tiềm ẩn có thể được phát hiện thông qua điều tra tiền sử gia đình. Do đó, bạn cần phải khai báo một cách đầy đủ và trung thực nhất khi được hỏi.

5. Bé bú mẹ không tăng cân phải làm sao?

Việc hỗ trợ bé tăng cân cần được thực hiện từ từ và kiên nhẫn. Một vài điều dưới đây có thể hỗ trợ bạn giúp bé tăng cân đúng cách.

• Sử dụng một tấm bảo vệ núm vú nhỏ để giúp đưa thức ăn cũng như sữa mẹ vào miệng bé dễ dàng hơn.
• Trong thời gian ăn dặm của trẻ, nên sử dụng ống nhỏ giọt hoặc chai đựng, hạn chế thức ăn tràn ra ngoài;
• Cho bé sử dụng thuốc theo chỉ định của các bác sĩ tiêu hóa.
• Theo dõi sự tăng cân của trẻ thường xuyên.
• Đưa bé đến khám bác sĩ nhi khoa sớm nhất có thể để nhận các tư vấn chính xác về tình trạng của bé, nguyên nhân bé không tăng cân cũng như cách chăm sóc – chế độ dinh dưỡng thích hợp nhất.

Nếu tình trạng này kéo dài không cải thiện, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời, các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể cũng có thể áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt.