Bài viết được viết bởi Bác sĩ phụ trách Đơn nguyên Răng - Hàm - Mặt - Khoa Liên Chuyên Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Áp xe nha chu (periodontal abscess) hay còn gọi là áp xe do viêm quanh răng có thể xảy ra ở bất kỳ loại viêm nha chu nào, do đó nó không được xếp thành một loại viêm nha chu mà nó là triệu chứng đặc hiệu.
1. Áp xe nha chu là gì?
Áp xe nha chu là một bệnh nhiễm trùng cục bộ, có mủ tích tụ trong các mô liên kết của túi quanh răng. Nhiễm trùng gây ra sự phá hủy nhanh chóng của xương ổ răng liền kề và dây chằng nha chu
Theo một số nghiên cứu tại Mỹ, áp xe nha chu là trường hợp cấp cứu nha khoa thường gặp thứ ba, chiếm 7%- 14% trong tất cả các trường hợp khẩn cấp về răng.
2, Triệu chứng biểu hiện của áp xe nha chu
Bệnh nhân bị áp xe nha chu có thể bị đau từ nhẹ đến nặng. Khi chạm tay, sờ nắn vào vùng áp xe người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức; răng nhạy cảm, răng di chuyển, lung lay hoặc trồi lên; miệng có vị hôi, sưng hạch bạch huyết tại chỗ, sốt và khó chịu. Các triệu chứng này phổ biến hơn khi người bệnh ở tình trạng viêm cấp tính, nhưng khi có đường thoát dịch thì áp xe trở thành mãn tính thì các triệu chứng giảm mức độ.
Khám lâm sàng thường cho thấy sưng nướu dọc theo cạnh bên của chân răng, bề mặt nướu sưng bóng đỏ, kèm theo chảy máu khi thăm dò. Mủ có thể được xuất hiện khi thăm dò hoặc khi nắn ép nhẹ hoặc khi mở chích rạch dẫn lưu. Kiểm tra X quang có thể thấy hoặc không thấy dấu hiệu mất xương.
Các tổn thương thường xảy ra trong bối cảnh viêm nha chu từ trước như có thể là một đợt cấp của viêm nha chu mãn tính không được điều trị hoặc là vẫn trong quá trình điều trị viêm nha chu mãn tính. Ví dụ, cao răng bị bong ra có thể đi vào các mô lân cận, hoặc lấy cao răng không hết hoặc mảnh vụn thức ăn vẫn còn và nằm trong các phần sâu hơn của túi. Các yếu tố góp phần khác bao gồm những thay đổi trong hệ thực vật dưới nướu (ví dụ, thứ phát sau điều trị bằng kháng sinh toàn thân) và giảm sức đề kháng của vật chủ (hay gặp ở bệnh nhân tiểu đường). Ngoài ra, một số áp xe nha chu phát sinh trong trường hợp không có viêm nha chu do sự tồn tại của dị vật, chấn thương tại chỗ, hoặc dị thường giải phẫu răng v.v.
Nếu không được điều trị, áp xe nha chu cấp có thể thành mãn, tồn tại thời gian dài với bệnh sử xuất tiết mủ nhiều lần. Biểu hiện của áp xe nha chu mãn tính là một đường dò từ các cấu trúc sâu mở ra niêm mạc nướu dọc theo chân răng. Miệng lỗ dò có thể được che phủ bởi khối mô hạt nên rất khó phát hiện. Áp xe nha chu mãn thường không có triệu chứng. Tuy nhiên một số bệnh nhân vẫn thấy cảm giác đau âm ỉ, răng hơi trồi nhẹ và cứ muốn cắn chặt răng lại. Áp xe nha chu mãn có thể chuyển thành cấp khi miệng lỗ dò bị bít lại.
Chẩn đoán áp xe nha chu dựa vào một số yếu tố như bệnh sử, triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng bổ xung.
Điều quan trọng là phải phân biệt áp xe nha chu với áp xe quanh chóp răng (periradicular abscess) hay còn gọi là áp xe cuống răng ( periapical abscess) do nhiễm trùng phát ra từ tủy, và để nhấn mạnh sự khác biệt này, thuật ngữ áp xe nha chu bên (lateral periodontal abscess) thường được sử dụng. Chẩn đoán phân biệt có thể được thực hiện dựa trên bệnh sử, kiểm tra lâm sàng, test kiểm tra tủy và X quang thích hợp.
Hệ vi sinh vật có liên quan đến áp xe nha chu không đặc hiệu và chúng thường bị chi phối bởi vi khuẩn gram âm yếm khí.
3. Điều trị áp xe nha chu
Điều trị bao gồm chích rạch và hoặc chích rạch có dẫn lưu để loại bỏ mảng bám, mảng vôi răng, mảnh vụ thức ăn hoặc dị vật...gây ra áp xe. Việc xử lý cũng có thể bao gồm bơm rửa túi quanh răng và điều chỉnh nhẹ khớp cắn. Kháng sinh toàn thân được chỉ định nếu bệnh nhân có biểu hiện sốt hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân khác. Chăm sóc hỗ trợ bao gồm thuốc giảm đau, súc nước muối ấm và chế độ ăn mềm. Sau khi giải quyết nhiễm trùng cấp tính, bất kỳ viêm nha chu mãn tính tiềm ẩn nên được giải quyết.
Áp xe nha chu xảy ra khi mủ tụ lại trong thành mô liên kết của túi quanh răng và thường thấy ở bệnh nhân bị viêm nha chu. Do vậy việc đầu tiên là phải dẫn lưu được mủ, do đó phục thuộc vào quyết định mà có sự trao đổi và hợp tác giữa bác sĩ và bệnh nhân là có cố gắng cứu răng (giữ lại răng) hay nhổ bỏ răng.
Nếu quyết định cố gắng cứu răng, có thể dẫn lưu ban đầu bằng cách lấy cao răng và làm sạch chân răng tổn thương. Nếu điều này không làm giảm áp lực thì có thể chích rạch nhỏ tại 1 điểm hợp lý nhất hoặc tạo vạt nhỏ để bộc lộ tổn thương và làm sạch.
Bệnh nhân nên được khuyến cáo sử dụng nước muối súc miệng nóng trong thời gian chữa bệnh để thuận lợi cho dẫn lưu. Khi tổn thương đã ổn định, có thể cần phải nạo chân răng hoặc phẫu thuật nha chu để kích thích lành thương nhanh. Loại tổn thương này sẽ cần theo dõi cẩn thận, lâu dài để đảm bảo rằng tái phát không xảy ra
Kháng sinh toàn thân được chỉ định nếu bệnh nhân có biểu hiện sốt hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân khác. Chăm sóc hỗ trợ bao gồm thuốc giảm đau, súc nước muối ấm và chế độ ăn mềm. Sau khi giải quyết nhiễm trùng cấp tính, bất kỳ viêm nha chu mãn tính tiềm ẩn nên được giải quyết.
Để đăng ký khám và điều trị các vấn đề sức khỏe răng miệng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ đến Hotline Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
