Áp lực bạn bè liên quan đến việc làm điều gì mà bạn không muốn làm để hòa nhập với bạn bè. Áp lực bạn bè có thể vừa tích cực vừa tiêu cực.Thanh thiếu niên thường gặp áp lực tiêu cực từ bạn bè liên quan đến việc uống rượu và sử dụng ma túy. Học cách nói không và lựa chọn những người bạn phù hợp có thể giúp một thanh thiếu niên vượt qua áp lực của bạn bè.
1. Áp lực của bạn bè là gì?
Áp lực bạn bè (Peer Pressure) hay ảnh hưởng của bạn bè (peer influence) là khi bạn chọn làm điều gì đó mà bạn không muốn làm chỉ vì bạn muốn cảm thấy được bạn bè chấp nhận và đánh giá cao.
Có nhiều loại áp lực về bạn bè khác nhau đối với thanh thiếu niên, từ tích cực đến tiêu cực,và bao gồm cả áp lực từ lời nói của bạn bè hoặc là áp lực tinh thần. Các hình thức áp lực từ bạn bè khác nhau này có thể có tác động đáng chú ý đến các lựa chọn và hành vi của thanh thiếu niên.
Đôi khi, áp lực từ bạn bè có thể dẫn đến những hành vi không lành mạnh hoặc nguy hiểm, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến thanh thiếu niên theo những cách tích cực, chẳng hạn như bằng cách khuyến khích chúng nỗ lực hết mình ở trường.
1.1. Áp lực bạn bè tiêu cực và tích cực
Áp lực bạn bè tiêu cực và áp lực bạn bè tích cực đều có thể ảnh hưởng đến những lựa chọn của một thanh thiếu niên. Theo các chuyên gia, áp lực bạn bè tiêu cực có thể thuyết phục thanh thiếu niên tham gia vào các hành vi rủi ro hoặc phá vỡ quy tắc, trong khi áp lực bạn bè tích cực dẫn đến việc thanh thiếu niên đưa ra những lựa chọn lành mạnh và có lợi.
Ví dụ về áp lực bạn bè tiêu cực bao gồm:
- Được yêu cầu thử rượu hoặc hút thuốc lá
- Khuyến khích bạn bè quan hệ tình dục không được bảo vệ
- Yêu cầu một người bạn tham gia mua sắm từ một cửa hàng
- Thuyết phục bạn cùng lứa trốn học
Áp lực bạn bè tích cực có thể liên quan đến bất kỳ điều nào sau đây:
- Khuyến khích một người bạn thử tham gia một câu lạc bộ mới ở trường
- Hỗ trợ một người bạn học tập chăm chỉ hơn và cải thiện điểm số của họ
- Đồng nghiệp rủ bạn bè tham gia một đội thể thao
- Mời một người bạn tình nguyện tại một sự kiện từ thiện
1.2. Áp lực từ lời nói của bạn bè hoặc áp lực tinh thần
Ảnh hưởng của bạn bè có thể được nói ra hay được gọi là áp lực bằng lời nói hoặc các áp lực tinh thần đến từ hành động của bạn bè.
- Áp lực bạn bè bằng lời nói là những lời của bạn bè tác động đến bạn, chúng có thể liên quan đến: khuyến khích tham gia các hoạt động nhất định, trêu chọc vì không tham gia vào các hành vi “mát mẻ” như uống rượu, cung cấp rượu hoặc thuốc lá, hỏi bạn bè xem họ có muốn tham gia vào một hoạt động nào đó không, chẳng hạn như tham dự một bữa tiệc,....
- Áp lực tinh thần đến từ hành động của bạn bè thường liên quan đến việc bạn bè đồng nghiệp mô hình hóa các hành vi nhất định. Ví dụ, trong một nhóm thanh niên, nếu số đông các bạn đều hút thuốc sẽ khiến các thanh thiếu niên trong nhóm tin rằng hút thuốc là một điều nên làm. Áp lực tinh thần cũng có thể liên quan đến việc chứng kiến đồng nghiệp ăn mặc theo một cách nhất định hoặc nghe một loại nhạc cụ thể, vì chứng kiến những hành vi này có thể gây áp lực cho người khác để lựa chọn âm nhạc hoặc quần áo giống nhau.
2. Ảnh hưởng của áp lực bạn bè
Như đã trình bày ở trên, tác động của áp lực bạn bè có thể có lợi hoặc tiêu cực và có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của thanh thiếu niên, bao gồm những điều sau:
- Các lựa chọn liên quan đến sức khỏe, chẳng hạn như thói quen ăn uống và tập thể dục
- Sử dụng rượu, bia thuốc lá và ma túy
- Kết quả học tập và cảm nhận về trường
- Lựa chọn quần áo và giải trí
- Lựa chọn về nhận dạng tình dục và bạn tình lãng mạn
Cụ thể, về áp lực tiêu cực:
- Một đánh giá của nghiên cứu cho thấy rằng bạn bè đồng trang lứa có ảnh hưởng lớn hơn đến việc lạm dụng chất kích thích ở trẻ vị thành niên hơn là cha mẹ. Bạn bè cùng trang lứa có thể khuyến khích bạn bè sử dụng ma túy và rượu hoặc trêu chọc họ vì ngại thử chúng, điều này có thể dẫn đến việc thanh thiếu niên bắt đầu uống rượu và sử dụng ma túy.
- Tác động của áp lực từ bạn bè cũng có thể ảnh hưởng đến hành vi tình dục ở thanh thiếu niên. Một nghiên cứu cho thấy rằng quan điểm của bạn bè đồng trang lứa về tình dục có ảnh hưởng đáng kể đến hành vi tình dục của thanh thiếu niên.
Về áp lực tích cực:
- Nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra rằng niềm tin của bạn bè đồng trang lứa có thể ảnh hưởng tích cực đến thái độ liên quan đến việc tránh thai và tình dục an toàn.
3. Làm thế nào để đối phó với áp lực về bạn bè?
Mặc dù áp lực về bạn bè có thể là tích cực, nhưng nhiều thanh thiếu niên có thể tự hỏi làm thế nào để chống lại áp lực về bạn bè tiêu cực. Một số biện pháp giúp thanh thiếu niên đối phó với áp lực về bạn bè bao gồm:
- Học cách nói không: Từ chối tham gia các hoạt động mà bạn không cảm thấy thoải mái là cách để chống lại áp lực từ bạn bè. Lập kế hoạch trước và thực hành những gì bạn sẽ nói nếu bạn bị áp lực phải làm điều gì đó mà bạn không muốn làm. Ví dụ, trước khi đi chơi với bạn bè, bạn có thể luyện tập những gì bạn có thể nói nếu được mời một điếu thuốc. Bạn có thể từ chối chỉ bằng một câu đơn giản “không, cảm ơn” hoặc nói rằng bạn không muốn nó ảnh hưởng đến quá trình tập luyện bóng đá của mình hoặc bạn có thể nói rằng điều đó làm cho bệnh dị ứng của bạn tồi tệ hơn.
- Biết rõ bản thân: Khi đối mặt với áp lực của bạn bè trong việc thực hiện các hành vi nguy cơ, chẳng hạn như sử dụng ma túy hoặc quan hệ tình dục không an toàn thì điều quan trọng là phải nhớ các giá trị của bạn. Ví dụ, có thể đạt điểm cao và được nhận vào một trường đại học danh tiếng hay việc nêu gương tốt cho anh chị em,.... Ghi nhớ những điều này sẽ giúp bạn tự tin hơn để nói không với một lựa chọn không phù hợp.
- Chọn đúng bạn bè: Ảnh hưởng của bạn bè trong thời niên thiếu rất mạnh, vì vậy điều quan trọng là phải chọn bạn một cách khôn ngoan. Như đã đề cập trước đó, áp lực từ bạn bè có thể mang lại tác động tích cực, vì vậy việc có đúng nhóm bạn có thể giúp bạn đưa ra lựa chọn tốt. Ví dụ, chọn những người bạn coi trọng trường học và tham gia vào các hoạt động tích cực như thể thao và các nhóm nhà thờ có thể hạn chế việc bạn tiếp xúc với áp lực tiêu cực từ bạn bè.
4. Khi nào thanh thiếu niên trải qua áp lực bạn bè cần được chăm sóc y tế?
Lạm dụng chất kích thích ở thanh thiếu niên có thể là hậu quả của áp lực từ bạn bè và một số thanh thiếu niên có thể cần được giúp đỡ nếu họ phát triển các vấn đề với ma túy hoặc rượu. Có một số dấu hiệu cảnh báo về việc lạm dụng ma túy ở tuổi vị thành niên có thể cho thấy con bạn có thể mắc chứng rối loạn sử dụng chất kích thích cần sự can thiệp của chuyên gia.
- Thay đổi hành vi như: hành vi kỳ lạ hoặc bạo lực, tạo câu chuyện để che giấu việc lạm dụng ma túy và rượu, mất hứng thú với các sở thích và không muốn tham gia các hoạt động, dành nhiều thời gian ở một mình, ...
- Những thay đổi về cảm xúc: giận dữ và thách thức khi đối mặt về hành vi, trầm cảm và thay đổi tâm trạng, giảm động lực,...
- Thay đổi vật lý: gãi hoặc cào da, dấu kim trên cánh tay, mặc áo dài tay để che các vấn đề về da hoặc vết kim, thay đổi về cân nặng hoặc thói quen ngủ, mệt mỏi và buồn ngủ, có các vật dụng lạ, chẳng hạn như cân, bật lửa, kim tiêm, bóng bay, giấy thiếc, gương, ống dẫn, lọ, túi ziplock,...
- Thay đổi xã hội: thay đổi trong nhóm bạn bè, tránh cha mẹ và anh chị em, hiệu suất học kém hơn hoặc trốn học, bán đồ dùng cá nhân hoặc ăn cắp để lấy tiền mua ma túy, nói nhiều,
Như vậy, áp lực từ bạn bè có thể là tích cực hoặc tiêu cực. Bố mẹ nên theo dõi các hành vi cũng như tâm lý trẻ để có những lời khuyên kịp thời. Những người bạn tốt sẽ giúp thanh thiếu niên có những thói quen và lối sống lành mạnh, tích cực.
Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: kidshealth.org, therecoveryvillage.com
