Ai tìm ra vắc - xin phòng bệnh dại?

1. Hoàn cảnh ra đời của vắc - xin phòng bệnh dại

Vào ngày 06 tháng 7 năm 1885, ba người đàn ông ở Paris đã chuẩn bị sẵn sàng để điều trị cho cậu bé 9 tuổi Joseph Meister tới từ Alsace, bị một con chó dại cắn nhiều nhát rất nghiêm trọng. Trong ba người đàn ông trên có hai người đã được đào tạo về y khoa, người thứ ba là người đã đưa ra liệu pháp điều trị, một nhà hóa học kiêm vi sinh vật học có tên là Louis Pasteur.

Bệnh dại, vào thời điểm đó tại châu Âu, mang một nỗi ám ảnh kinh hoàng, bởi nạn nhân khi phát bệnh sẽ đối mặt với cái chết một cách đầy đau đớn và thảm khốc. Với Pasteur, lúc này đã là một nhà khoa học nổi tiếng ở Pháp, thời gian ủ bệnh của virus dại khiến ông cảm thấy đầy hứng thú và ông nghĩ rằng đó là một khía cạnh có thể áp dụng để tạo ra loại vắc - xin mới.

Thời gian ủ bệnh của virus dại là rất dài, tính từ thời điểm bị chó dại cắn tới khi khởi phát bệnh dại thường là khoảng một tháng, hoặc thậm chí lâu hơn, do đó có thể trị liệu bằng vắc - xin trong khoảng thời gian này.

Pasteur trước đó đã có 5 năm nghiên cứu về bệnh dại, và khi bước vào năm 1885, ông cùng các cộng sự tuyên bố đã phát triển được một loại virus sống đã được biến đổi có khả năng không chỉ bảo vệ được các con chó trước sự lây nhiễm với bệnh dại mà còn có thể phòng ngừa được sự khởi phát các triệu chứng dại ở người đã bị phơi nhiễm trước đó.

Với trường hợp của Meister, dù rằng Pasteur đã quyết định sẽ sử dụng phương pháp mới cho cậu bé trong thời gian cậu chưa biểu hiện triệu chứng, nhưng các cộng sự của ông không phải không có những lo lắng và bất đồng. Theo những gì Marie, vợ của Pasteur, ghi lại, thì ngay bản thân Pasteur cũng chứa đầy lo lắng khi đưa ra quyết định như vậy, mặc dù đối với Meister, đây dường như là cơ hội duy nhất để cậu bé có thể hy vọng sống sót.

Thật may mắn, phương pháp mới đã tỏ ra hiệu quả, Meister không tiến triển bệnh dại. Và sau khi điều trị thành công cho một cậu bé thứ hai vào tháng 10 cùng năm, trước Học viện y khoa quốc gia Pháp, Pasteur tuyên bố ông đã thành công trong việc tạo ra vắc - xin phòng bệnh dại. Tin tức này nhanh chóng trở thành sự kiện quốc tế, khiến ngay cả những bệnh nhân từ Hoa Kỳ xa xôi cũng được đưa tới châu Âu để được chữa trị bằng vắc - xin của Pasteur.

Và như một lẽ tất yếu, các tranh cãi nổ ra. Trên thực tế không hề có một thử nghiệm có đối chứng nào được tiến hành để kiểm tra hiệu lực thực sự của vắc - xin, và những người phản đối cho rằng không phải lúc nào bệnh dại cũng biểu hiện triệu chứng, hiệu lực của vắc - xin không đủ căn cứ để công nhận, và họ cho rằng Pasteur đang liều lĩnh với tính mạng của những đứa trẻ.

Thêm vào đó, Pasteur là người kín đáo, thích giữ bí mật, do đó toàn bộ tài liệu về phương pháp của ông chỉ gồm 3 - 4 trang giấy khiến không có thông tin nào được thực sự sáng tỏ, và những người đối lập càng có lý do để chỉ trích Pasteur.

Gần một thế kỷ sau đó, vào những năm 1970, những người thừa kế hợp pháp của Pasteur đã công bố những ghi chép và tài liệu về quá trình thí nghiệm của Pasteur, trong đó người ta nhận ra có những điểm không nhất quán giữa nghiên cứu và tuyên bố của ông: mặc dù vắc - xin đã được Pasteur thử nghiệm trên chó, nhưng với cậu bé Meister, phương pháp mà Pasteur áp dụng lại là một phương pháp khác và nó chưa từng được thử nghiệm trên động vật! Và thật may mắn cho Meister, những suy nghĩ và dự đoán của Pasteur đã giúp cậu bé sống sót.

Năm 1888, Học viện Pasteur chính thức được mở ra, và mặc dù loại vắc - xin sống của Pasteur sau đó sớm bị thay thế bằng loại vắc - xin bất hoạt, nhưng Louis Pasteur sẽ mãi được nhớ đến là một nhà khoa học tiên phong và đột phá.

2. Những chi tiết lý thú trong quá trình ra đời của vắc - xin phòng bệnh dại

• Trước Meister, Louis Pasteur chưa bao giờ thành công trong việc sử dụng vắc - xin trên người. Theo sổ tay của Pasteur, thực tế ông đã thử trên người hai lần trước đó, một lần là với một người đàn ông 60 tuổi (nhưng người này chỉ nhận một liều vắc - xin duy nhất, sau đó không thấy quay lại nữa), và một lần là với một bé gái 10 tuổi (nhưng bé gái này đã tử vong trước khi được sử dụng liều vắc - xin thứ hai).
• Ý tưởng sử dụng tác nhân sống giảm độc lực là rất đột phá ở thời điểm bấy giờ, bởi không ai muốn nghĩ tới việc đưa vào cơ thể con người tác nhân gây bệnh, dù đã giảm độc lực.
• Louis Pasteur thực tế không phải một bác sĩ y khoa, và nếu Meister tử vong thì rất có thể ông sẽ phải đối mặt với rất nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Đối với bệnh dại cũng như các loại bệnh truyền nhiễm khác, việc sử dụng vắc - xin là vô cùng quan trọng, là cách phòng tránh bệnh hiệu quả nhất. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm vắc - xin đa dạng, luôn luôn sử dụng nguồn vắc - xin chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, phù hợp theo độ tuổi cần tiêm chủng, đảm bảo an toàn từ khâu kiểm nhập, bảo quản đến khi sử dụng cho tất cả các khách hàng, dù là trẻ em hay người lớn.

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc - xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc - xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc - xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc - xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.

Bài viết tham khảo nguồn: the-scientist.com và historyofvaccines.org