Tuy là loài cây mọc hoang nhưng đuôi chuột lại có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Công dụng của cây đuôi chuột là thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc và hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch.
1. Đặc điểm cây đuôi chuột
Cây đuôi chuột còn được gọi bằng những cái tên như: Đũa bếp, cỏ đuôi lươn, hải tiên, bôn bôn, mạch lạc, điềm thông, giả mã tiên. Tên khoa học của cây cỏ đuôi chuột là Stachytarpheta jamaicensis, nằm trong họ cỏ roi ngựa (tên khoa học: Verbenaceae).
Cỏ đuôi chuột là loài thân thảo, sống lâu năm, thân cây có màu lục tím, cao khoảng 2m. Lá cây mọc đối xứng, phiến lá rộng 2 - 4cm, dài 3 - 8cm, mép lá có răng cưa. Hoa của cây đuôi chuột mọc thành cụm dài khoảng 20 - 40cm và có màu xanh tím. Quả nang, dài khoảng 4 - 5mm. Cây ra hoa và quả vào khoảng tháng 4 - tháng 6 hằng năm.
Nguồn gốc cây cỏ đuôi chuột là từ châu Mỹ. Cây được di thực vào nước ta, mọc hoang ở nhiều ruộng đồng, bãi hoang hoặc ven đường. Loại thảo dược này có thể thu hái quanh năm. Sau khi thu hoạch về, bạn chỉ cần đem bỏ lá hỏng, rửa sạch đất cát rồi cắt khúc thân cây, phơi khô là được. Nên bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo và thoáng mát, tránh ẩm và ánh nắng chiếu trực tiếp.
2. Công dụng của cây đuôi chuột
Cây đuôi chuột có tác dụng gì? Cả cây có chứa chất glucosidic; rễ cây chứa tannin và axit chlorogenic; lá và thân cây đuôi chuột có chứa dopamine và tarphetamin.
Theo Đông y, cây đuôi chuột có vị đắng the the, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và lợi tiểu nên được sử dụng để điều trị mụn nhọt, tiêu chảy, viêm thận, thấp khớp,... Cụ thể:
- Người Brazil sử dụng cây đuôi chuột để trị lỵ, sốt, thấp khớp và loét da kèm mủ;
- Người Ấn Độ sử dụng dược liệu này để trị bệnh hoa liễu, đục thủy tinh thể, mụn nhọt lở loét, viêm quầng,...;
- Người Trung Hoa sử dụng cây đuôi chuột để trị sỏi tiết niệu, bạch đới, viêm họng, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, rắn cắn,...
Dân gian tương truyền, nếu muốn điều trị hở van tim thì chỉ cần hái lá cây cỏ đuôi chuột rửa sạch, ăn sống: Nam 7 lá, nữ 9 lá, nhai nuốt cả nước và bã vào buổi sáng, duy trì trong thời gian dài. Ngoài hở van tim, dân gian cũng tin rằng công dụng của cây đuôi chuột có hiệu quả trong việc điều trị nhiều bệnh lý liên quan tới tim mạch khác.
Theo nghiên cứu Y Học Hiện Đại:
- Cao từ lá cây đuôi chuột có công dụng giảm đau, an thần, giảm thân nhiệt và ức chế vận động;
- Cao Ethyl acetat chiết xuất từ lá cây cỏ đuôi chuột có thể ức chế hoạt tính của ấu trùng ve, đồng thời kiểm soát sự phát triển của bọ gậy muỗi;
- Cao Ethanol chiết xuất từ thân và lá cây đuôi chuột tươi có tác dụng giãn mạch, chống co thắt. Nhờ đó, nó cải thiện lưu lượng máu tới tim, giảm các triệu chứng đau thắt ngực, mệt mỏi, khó thở;
- Tinh dầu được chiết từ lá cây đuôi chuột có khả năng làm hạ huyết áp và giữ đường huyết ở mức ổn định, tốt cho bệnh nhân tim mạch và tiểu đường;
- Cây đuôi chuột có tác dụng chống lại tình trạng tiêu chảy;
- Dược liệu này có công dụng chống viêm và chống nhiễm trùng nhờ các hoạt chất như saponin, tannin, flavonoid. Từ đó, nó làm giảm tình trạng viêm cấp và mãn tính, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn chéo;
- Tác dụng khác: Làm lành vết thương, cải thiện triệu chứng của bệnh viêm đường tiết niệu, tiểu đường, loại bỏ độc tố cho gan, hạ men gan,...
Nhờ những tác dụng trên, hiện nay cây đuôi chuột đã được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh như: Ho, cảm lạnh, tiêu chảy, viêm hầu, thấp khớp, viêm kết mạc cấp, nhiễm trùng đường tiết niệu,...
Cách dùng: Cây đuôi chuột chủ yếu dùng theo dạng thuốc sắc, liều lượng là 15 - 30g/ngày. Ngoài ra, người ta còn sử dụng cây đuôi chuột tại chỗ để trị chấn thương mô mềm và các bệnh ngoài da.
3. Các bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc cây đuôi chuột
Tác dụng chữa bệnh của cây đuôi chuột được khai thác qua các bài thuốc sau:
- Bài thuốc trị khí hư, bạch đới: Cần chuẩn bị 40g rễ cây đuôi chuột , 20g bạch đồng nữ , 20g bạc thau. Sau đó, bạn rửa sạch các nguyên liệu, cho vào ấm sắc với 700ml nước cho tới khi còn lại 300ml nước. Nên chia uống 2 - 3 lần/ngày;
- Bài thuốc trị thấp khớp, đau mỏi khớp, tê bì chân tay: Cần chuẩn bị 10g dây đau xương , 10g thương nhĩ tử , 40g cây đuôi chuột , 10 hạt gấc. Bạn đem các nguyên liệu rửa sạch, sắc uống ngày 1 thang. Với những trường hợp bị sưng khớp, nên phối hợp thêm với bài thuốc đắp từ lá cây đuôi chuột (giã nát lá cây, xào nóng rồi đắp lên khớp);
- Bài thuốc trị mụn nhọt, viêm da có mủ: Chuẩn bị 60g bọ mắm , 60g ngưu tất , 90g cây đuôi chuột. Sau đó, bạn rửa sạch các nguyên liệu, giã nát rồi đắp lên vùng da cần điều trị là được. Do tính chất kháng viêm của dược liệu, các vết thương sẽ chóng lành;
- Bài thuốc trị viêm hầu họng: Chuẩn bị cây cỏ đuôi chuột tươi. Sau đó, bạn ngâm rửa cây cỏ đuôi chuột với nước muối cho sạch, để ráo rồi giã nát. Để dễ dùng hơn, bạn thêm đường, ngậm nuốt lấy nước;
- Bài thuốc chữa chấn thương gây bầm tím, đau nhức: Chuẩn bị một ít cây cỏ đuôi chuột , cây cứt lợn. Sau đó, bạn đem rửa sạch, giã nát 2 loại dược liệu trên, đắp lên vùng da bị đau nhức. Bạn có thể cố định bằng băng gạc, thay 1 lần/ngày;
- Bài thuốc trị nhiễm giun ở trẻ nhỏ: Chuẩn bị rễ cây đuôi chuột, đem rửa sạch rồi ép lấy dịch, cho trẻ uống là được;
- Bài thuốc trị sốt rét: Chuẩn bị lá cây đuôi chuột, rửa sạch dược liệu với nước muối rồi đem sắc lấy nước uống hằng ngày;
- Bài thuốc trị chứng nước tiểu vàng, vàng da và sốt do gan: Chuẩn bị 40g cây cỏ đuôi chuột , 40g rau má , 40 cây chó đẻ , 40g rau diếp cá. Sau đó, bạn đem các nguyên liệu tươi rửa sạch, sắc uống;
- Bài thuốc trị viêm đường tiết niệu: Chuẩn bị 30g dây bòng bong , 10g kim ngân hoa , 30g mã đề , 40g cây cỏ đuôi chuột. Bạn đem rửa các dược liệu trên, sắc lấy nước uống cho tới khi bệnh tình thuyên giảm;
- Bài thuốc trị bệnh lậu và phụ nữ mới sảy thai: Chuẩn bị rễ cây đuôi chuột, rửa sạch rồi đem sắc uống ngày 1 thang;
- Bài thuốc trị tiêu chảy, ho và viêm đường tiết niệu: Chuẩn bị 20 - 30g cây đuôi chuột khô. Sau đó, bạn đem sắc với 1 lít nước, đun nhỏ lửa cho tới khi còn lại 500ml nước thuốc. Dùng nước thuốc trong cả ngày, chia làm nhiều lần uống;
- Bài thuốc hỗ trợ điều trị đái tháo đường tuýp 2: Chuẩn bị 30g lá cây và ngọn cây cỏ đuôi chuột, đem rửa sạch và hãm lấy nước uống thay nước trà.
- Chữa bệnh tim: Chuẩn bị lá đuôi chuột tươi, rửa sạch rồi cho vào miệng nhai nhỏ, nuốt hết cả nước và bã (nam ăn 7 lá, nữ ăn 9 lá vào buổi sáng theo dân gian). Ngoài ra, người mắc bệnh tim cũng có thể hái lá và ngọn cây đuôi chuột, phơi khô, sử dụng dần. Hằng ngày, bạn dùng 30g cây đuôi chuột phơi khô đem rửa sạch, hãm với nước sôi để uống như trà.
4. Lưu ý khi sử dụng vị thuốc cây đuôi chuột
Vì một số tác dụng phụ của cây đuôi chuột nên bạn cần cẩn trọng khi sử dụng loại dược liệu này. Một số lưu ý khi dùng cây thuốc cỏ đuôi chuột:
- Không dùng cho người huyết áp thấp, đường huyết thấp, trẻ sơ sinh và phụ nữ đang mang bầu - đang cho con bú;
- Dược liệu có tính hàn nên cần thận trọng khi dùng thuốc trong thời gian dài, đặc biệt là với những người có thể trạng hư hàn;
- Công dụng trên tim mạch của cây đuôi chuột mới chỉ được nghiên cứu trên động vật nên không thể thay thế hoàn toàn các biện pháp điều trị theo Y Học Hiện Đại. Do đó, bạn chỉ nên dùng vị thuốc này như một phương pháp điều trị hỗ trợ và cần có sự tư vấn của bác sĩ trước khi dùng;
- Trong quá trình sử dụng cây đuôi chuột, nếu gặp bất cứ tác dụng phụ nào như buồn nôn, nổi mề đay, mẩn đỏ,... thì bạn nên ngừng dùng thuốc và đến bệnh viện thăm khám ngay.
Cây đuôi chuột là vị thuốc quý, được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Dù công dụng của cây đuôi chuột đã được khẳng định nhưng bạn vẫn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ Y Học Cổ Truyền trước khi dùng thuốc để nắm được liều lượng, thời gian sử dụng phù hợp. Việc sử dụng thuốc với liều lượng quá cao có thể gây hạ huyết áp đột ngột, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
