Báo cáo kết quả khoa học: Xét nghiệm xác định trạng thái methyl hóa vùng gen MGMT trong tiên lượng và điều trị glioblastoma

Bài viết được viết bởi Tiến sĩ Lý Thị Thanh Hà - Khối Di truyền y học, Trung tâm công nghệ cao Vinmec.

Methyl hóa ADN là quá trình thêm nhóm methyl vào phân tử ADN. Sự methyl hóa làm thay đổi chức năng của ADN, điển hình là ngăn cản quá trình phiên mã. Methyl hóa ADN cần thiết cho sự phát triển bình thường, gắn liền với một số quá trình quan trọng như in dấu gen, bất hoạt nhiễm sắc thể X, ức chế các yếu tố lặp và di truyền ung thư.

Gen MGMT (O6-alkyl guanine DNA acyltransferase) là một protein liên quan tới sự sửa chữa ADN. Protein này được mã hoá từ gen O6-methylguanine DNA methyltransferase (MGMT) nằm trên 10q26.3.

Một số nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh được rằng ức chế biểu hiện gen MGMT thông qua quá trình methyl hóa vùng trình tự khởi động (promoter) có liên quan đến tiên lượng thời gian sống còn tốt hơn ở bệnh nhân được hóa xạ trị đồng thời sau mổ, đặc biệt các chất thuộc nhóm alkylating như temozolomide (TMZ).

Từ kết quả nghiên cứu của Hegi et al, 2005, và Guido et al, 2011 trên các bệnh nhân được chẩn đoán high grade glioma cho thấy bệnh nhân (bất kể độ tuổi) có sự methyl hóa vùng trình tự khởi động của gen MGMT có thời gian sống còn không tiến triển bệnh (progression-free survival) và thời gian sống còn toàn bộ (overall survival) cao hơn hẳn so với nhóm bệnh nhân không có sự methyl hóa vùng trình tự khởi động của gen MGMT.

Ngoài ra, theo kết quả nghiên cứu của Brandes et al, 2009, sự ức chế biểu hiện gen MGMT còn ảnh hưởng đến mô hình tái phát bệnh. Theo đó nhóm bệnh nhân có ức chế biểu hiện gen MGMT sẽ tái phát chủ yếu vùng ngoài trường chiếu hơn nhóm không có sự ức chế biểu hiện gen này.

Vì vậy, các hiệp hội ung thư trên thế giới như NCCN, ESMO, CGCC... đều đưa khuyến cáo việc xét nghiệm đánh giá trạng thái methyl hóa vùng trình tự khởi động của gen MGMT trong điều trị và tiên lượng là cần thiết đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi.

NCCN: Xét nghiệm đánh giá trạng thái methyl hóa vùng trình tự khởi động của gen MGMT là một phần quan trọng trong chẩn đoán phân tử ở tất cả bệnh nhân high-grade gliomas (gồm cả nhóm grade III và grade IV).

ESMO: Điều trị high-grade gliomas ở bệnh nhân cao tuổi phụ thuộc vào tình trạng methyl hóa vùng khởi động gen MGMT: với nhóm bệnh nhân không có methyl hóa vùng promoter gen MGMT việc sử dụng TMZ không mang lại nhiều hiệu quả.

Sự methyl hóa gen là nguyên nhân quan trọng trong nhóm bệnh lý gây ra do bất thường ngoại di truyền (epigenetics). Trong các nhóm bệnh lý gây ra do methyl hoá đó có thể kể đến các bệnh lý bất thường bẩm sinh quan trọng như Angelman, Prader - Willi, Beckwith – Wiedemann, Fragile X, Lynch syndrome (có tỷ lệ bất thường di truyền do bất thường methyl hoá cao)...

Tuy nhiên hiện nay tại Việt Nam các nhóm bệnh trên thường chỉ được chẩn đoán bằng các phương pháp như giải trình tự gen thế hệ mới với giải trình tự vùng exome của gene, FISH với khả năng chẩn đoán còn hạn chế.

>>> Xét nghiệm FISH được sử dụng để chẩn đoán ung thư vú dương tính HER2 như thế nào?

Xét nghiệm này sẽ được triển khai tại Khối Di truyền y học, trung tâm Công nghệ cao vào quý 4/2020.