Vắc-xin HPV ngừa ung thư cổ tử cung có hiệu lực bảo vệ trong bao lâu?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Tiêm phòng vắc xin HPV là biện pháp hữu hiệu nhất để bảo vệ phụ nữ khỏi căn bệnh ung thư cổ tử cung. Vậy vắc xin HPV có hiệu lực trong bao lâu? Tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư cổ tử cung là gì?

Ung thư cổ tử cung là tổn thương ác tính phát triển tại cổ tử cung dưới nhiều dạng: chồi, sùi, loét, polyp, hoặc thâm nhiễm, dễ chảy máu.

Ung thư xuất hiện khi các tế bào cổ tử cung biến đổi và phát triển bất thường một cách không kiểm soát. UTCTC có thể là ung thư xâm lấn tại chỗ hoặc lan rộng đến các cơ quan khác của cơ thể và gây tử vong.

Nguyên nhân của ung thư cổ tử cung?

Theo các nghiên cứu, 99.7 % các trường hợp ung thư cổ tử cung có sự hiện diện của vi rút gọi là Human Pappiloma Virus thuộc týp nguy cơ cao.

Hầu hết các trường hợp nhiễm HPV ở bộ phận sinh dục hoàn toàn không gây hại và tự biến mất. Nhưng một số loại HPV có thể dẫn đến mụn cóc sinh dục hoặc một số loại ung thư. Hai loại HPV (loại 6 và 11) gây ra hầu hết các trường hợp mụn cóc ở bộ phận sinh dục. Mụn cóc sinh dục là những mụn nhìn thấy được ở vùng sinh dục của đàn ông và phụ nữ.. Mụn cóc không đe dọa đến tính mạng nhưng có thể khó đối phó vì khả năng tái nhiễm sau điều trị.

Hơn 10 chủng virus HPV có thể dẫn đến ung thư, trong đó có 2 chủng đặc biệt (loại 16 và 18) dẫn đến phần lớn các trường hợp ung thư. Đây được gọi là HPV nguy cơ cao. Ung thư cổ tử cung có liên quan phổ biến nhất với HPV, nhưng HPV cũng có thể gây ung thư ở âm hộ, âm đạo, dương vật, hậu môn, miệng và hầu họng. Tuýp HPV 16,18 cũng là 2 túyp chính gây nên ung thư cổ tử cung và còn là tác nhân gây ra các loại ung thư như: Ung thư âm hộ (50%), Ung thư âm đạo (65%), Ung thư hầu họng (70%).

Cách lây truyền HPV?

HPV là loại vi-rút lây truyền qua quan hệ tình dục và ngay cả khi chỉ tiếp xúc ngoài da cũng đã có thể lây nhiễm. Vì vậy, hầu như bất cứ phụ nữ nào có sinh hoạt tình dục đều có thể nhiễm HPV. Nguy cơ lây nhiễm HPV bắt đầu từ lần quan hệ tình dục đầu tiên và kéo dài suốt cuộc đời. Người ta ước tính rằng có đến 80% phụ nữ có hoạt động tình dục, không kể tuổi tác, sẽ có 1 đợt nhiễm HPV trong đời. Nói cách khác, trong suốt cuộc đời mình, mọi phụ nữ có sinh hoạt tình dục đều có nguy cơ mắc phải loại vi rút HPV gây ung thư cổ tử cung.

Triệu chứng nhiễm HPV?

Hầu hết các trường hợp nhiễm HPV không gây triệu chứng gì và có thể tự khỏi sau đó vài tháng mà không cần điều trị. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiễm HPV týp nguy cơ cao có thể tồn tại lâu dài, làm biến đổi tế bào cổ tử cung một cách bất thường, không kiểm soát, gây ra các tổn thương từ mức độ thấp và cao rồi tiến triển dần thành ung thư. Tiến trình này có thể mất hơn 10 năm.

Cụ thể, hiện nay trên thế giới có 3 loại vắc xin giúp ngăn ngừa virus HPV là vắc xin Cervarix, vắc xin Gardasil và vắc xin Gardasil 9

-Vắc xin Cervarix giúp bảo vệ cơ thể khỏi virus HPV-16 và HPV-18 (nguyên nhân gây ung thư cổ tử cung và một số ung thư khác như hậu môn...)

-Vắc xin Gardasil giúp bảo vệ cơ thể khỏi 2 chủng virus nguy cơ cao HPV-16, HPV-18 và 2 chủng HPV-6 và 11gây mụn cóc ,sùi mào gà sinh dục.
-Vắc xin Gardasil 9( Hiện chưa có ở Việt nam) giúp bảo vệ cơ thể khỏi 2 chủng virus nguy cơ thấp là HPV-11, HPV-6 và 7 chủng virus nguy cơ cao gây ung thư là HPV-16, HPV-18, HPV-45, HPV-58, HPV-52, HPV 31 và HPV 33.

Hiện tại, Việt Nam đang áp dụng 2 loại vắc xin là Cervarix và Gardasil, áp dụng cho nữ giới từ 9-26 tuổi, bao gồm đã và chưa quan hệ tình dục. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo, độ tuổi lý tưởng nhất để tiêm vắc xin HPV là từ 9-14 tuổi, khi cơ thể chưa nhiễm virus HPV, phần nhiều điều này có nghĩa là khi bạn chưa có hoạt động tình dục (bao gồm cả tiếp xúc da). Đó là lý do mà các bậc phụ huynh nên cho con em mình tiêm vắc xin trong khoảng tuổi này, nhất là khi tình trạng quan hệ tình dục sớm ngày một phổ biến.

Nếu đã có quan hệ tình dục có tiêm vaccine HPV được không?

- Phụ nữ từ 9, 10 đến 25, 26 tuổi cho dù có quan hệ tình dục, đã có con hoặc đã từng nhiễm HPV vẫn có thể tiêm ngừa vaccine HPV

Lịch tiêm vaccine như thế nào?

Tiêm vaccine HPV 3 mũi đủ bảo vệ và lịch tiêm sẽ là:
- Cervarix: 0, 1, 6 tháng ( nữ từ 10 đến 25 tuổi )
- Gardasil: 0, 2, 6 tháng (nữ từ 9 đến 26 tuổi )

Nếu không tiêm đúng lịch có ảnh hưởng gì không?

Tốt nhất thực hiện đúng lịch hẹn, nếu bận có thể tiêm mũi thứ hai sau mũi thứ nhất > 1 tháng (đối với cervarix) và > 2 tháng (đối với gardasil). Mũi thứ 3 cách mũi thứ nhất > 6 tháng. Tuy nhiên nên hoàn tất 3 mũi tiêm trong 2 năm.

Khi mang thai có tiêm vaccine HPV được không?

Không tiêm vaccine HPV khi mang thai, nếu đang tiêm vaccine HPV mà có thai thì nên ngưng lại và chờ sau sinh sẽ tiêm những mũi kế tiếp.

Nếu lỡ tiêm vaccine HPV và phát hiện mang thai thì cũng không có khuyến cáo phải bỏ thai.

Có cần làm xét nghiệm Pap smear và HPV trước khi tiêm vaccine HPV?

Không cần làm xét nghiệm HPV và pap smear trước khi quyết định tiêm vaccine HPV.

Tiêm vaccine HPV có tác dụng phụ gì?

Vaccine HPV khá an toàn, đã được nghiên cứu và vẫn đang tiếp tục theo dõi. Tác dụng phụ có thể có:

• Sưng nóng, đỏ đau nơi tiêm
• Sốt nhẹ

Những tác dụng phụ này thường nhẹ và thoáng qua. Những tác dụng phụ hiếm gặp khác như nhức đầu, ngất xỉu, viêm tủy cắt ngang (rất hiếm).

Tại Việt Nam, vắc xin phòng HPV theo khuyến cao của nhà sản xuất vắc xin được chỉ được tiêm cho nữ giới trong độ tuổi từ 9-26 tuổi, bất luận là đã từng có quan hệ tình dục hay chưa. Tuy nhiên, việc tiêm phòng HPV ở người càng trẻ, không có quan hệ tình dục thì đáp ứng miễn dịch càng cao.

Nhiều người thắc mắc, hiệu lực của vắc xin HPV là bao lâu, có là mãi mãi hay không? Thực tế, nghiên cứu cho thấy, vắc xin có hiệu quả ngăn ngừa virus HPV lâu dài. Cụ thể, các nghiên cứu theo dõi tình trạng của các cá nhân đã tiêm phòng vắc xin HPV sau 10 năm gần đây cho thấy, không có dấu hiệu thuyên giảm về hiệu quả của vắc xin theo thời gian. Mặc dù không có bằng chứng nào chứng minh vắc xin HPV có hiệu quả mãi mãi, tuy nhiên bạn có thể an tâm về khả năng ngăn ngừa của chúng trong thời gian dài, nhất là khi tiêm vắc xin lúc cơ thể chưa tiếp xúc với virus HPV, hiệu quả bảo vệ của vaccine có thể kéo dài lên đến 30 năm.

Thực tế, mặc dù virus HPV giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm các chủng virus HPV gây bệnh ở đường tình dục. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa 100% cơ thể bạn không có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung và các căn bệnh khác do HPV gây ra. Chính vì vậy, bên cạnh việc tiêm vắc xin, chị em nên chủ động tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị, giảm thiểu các hệ lụy nếu không may mắc phải. Song song với tiêm chủng ngừa, các bậc phụ huynh nên trang bị cho con em mình kiến thức về tình dục an toàn, về ung thư cổ tử cung. Hãy chia sẻ cho trẻ biết những điều chúng cần tránh để giảm thiểu nguy cơ mắc căn bệnh nguy hiểm này.
Như vậy, vắc xin HPV có hiệu lực bảo vệ cơ thể khỏi virus HPV trong thời gian dài, điều này sẽ tùy thuộc vào thời gian, liều vắc xin được tiêm có đủ hay không, thói quen sinh hoạt tình dục, một số còn liên quan đến chế độ dinh dưỡng và tập luyện. Chính vì vậy, việc cơ thể của bạn có ngăn ngừa được virus HPV hay không, không đơn thuần chỉ dựa vào hiệu lực của vắc xin HPV.

Sau tiêm 3 mũi vaccine HPV có cần tiêm nhắc không?
Hiệu quả bảo vệ của vaccine HPV kéo dài sau khi hoàn tất 3 mũi tiêm. Không có khuyến cáo cần thiết phải tiêm nhắc lại sau 3 mũi tiêm này

Phòng ngừa ung thư cổ tử cung bằng cách nào?

Hiện nay, việc phòng ngừa ung thư cổ tử cung đối với chị em phụ nữ là rất quan trọng. Cách phòng ngừa ung thư cổ tử cung cho chị em là:

• Tiêm phòng ung thư cổ tử cung bằng vắc-xin để ngăn chặn sự lây nhiễm vi rút HPV nguy cơ cao và giáo dục sức khỏe, ngăn ngừa lây nhiễm HPV;
• Tầm soát định kỳ bằng tế bào CTC (còn gọi là tế bào CTC – âm đạo) và xét nghiệm HPV nhằm phát hiện sớm nhiễm HPV nguy cơ cao và các tổn thương bất thường để có biện pháp điều trị kịp thời.

Tuy nhiên, sau khi tiêm chủng HPV, chị em vẫn cần phải duy trì việc khám sức khỏe và kết hợp với tầm soát ung thư định kỳ để có thể sớm phát hiện và phòng ngừa các triệu chứng sớm của mọi loại bệnh phụ khoa, bao gồm cả ung thư cổ tử cung. Nếu phát hiện sớm, ung thư cổ tử cung có thể điều trị khỏi hoàn toàn, tuy nhiên nếu để bệnh tiến triển ở những giai đoạn muộn thì khả năng tử vong cao.