Các yếu tố nguy cơ của bệnh não mô cầu là gì?

Bệnh viêm não mô cầu là một trong những bệnh lý nhiễm trùng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ em đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi và lớp tuổi thanh thiếu niên. Theo nhận định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì bệnh não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng huyết bị gây ra bởi một loại vi khuẩn có tên là Neisseria meningitidis.

Vi khuẩn Neisseria meningitidis có 13 loại type huyết thanh khác nhau được xác định phân loại dựa trên đặc tính của vỏ polysaccharide trong đó có 6 typ chủ yếu gây xâm lấn dẫn đến tình trạng viêm màng não và nhiễm trùng ở bệnh nhân bị bệnh não mô cầu đó là type huyết thanh A, B, C, W, Y và X. Khả năng gây bệnh của mỗi một type huyết thanh còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác xoay quanh như vị trí địa lý, tuổi và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân tại thời điểm nhiễm bệnh.

Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh não mô cầu bao gồm:

• Tuổi: Bệnh não mô cầu có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng chủ yếu gặp ở trẻ dưới 5 tuổi và lứa tuổi thanh thiếu niên trong khoảng từ 15 đến 24 tuổi.
• Bệnh lý suy giảm chức năng lách hay những bệnh nhân bị cắt lách.
• Bệnh nhân bị rối loạn hệ thống miễn dịch như thiếu hụt bổ thể kinh niên do dùng thuốc eculizumab điều trị hội chứng tán huyết, hemoglobin niệu kịch phát.
• Yếu tố nghề nghiệp đặc biệt là các nhân viên ở phòng thí nghiệm thường xuyên phải làm việc với các chủng phân lập não mô cầu.
• Riêng đối với các chủng nhóm A, C, W và Y thì các đối tượng bị nhiễm HIV hay những người thường xuyên di chuyển đến nơi có bệnh não mô cầu phổ biến như ở Châu Phi hay Ả rập Xê - Út, những sinh viên sống trong ký túc xá, hoặc là những người có bệnh mạn tính và phơi nhiễm với khói thuốc lá thì lại có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn các đối tượng khác.

Nghiên cứu trên số liệu thống kê thực tế của các bệnh nhân mắc bệnh viêm não mô cầu cho thấy tỷ lệ tử vong của bệnh có thể lên đến 40%.

Thông thường sẽ mất khoảng 2 đến 10 ngày để bệnh nhân có biểu hiện bệnh đầu tiên kể từ khi bệnh nhân tiếp xúc với vi khuẩn. Dấu hiệu đặc trưng của bệnh là tình trạng phát ban xuất huyết không mất màu khi làm nghiệm pháp căng hay ấn kính.

Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, hoạt động tăng sinh trong các mạch máu làm tổn thương các hệ mạch trong cơ thể mà gây chảy máu, xuất huyết dưới da dẫn tới tình trạng phát ban trên diện rộng, nếu nặng có thể gây tổn thương chảy máu tại các cơ quan nội tạng.

Trên lâm sàng, có đến 50% bệnh nhân bị bệnh não mô cầu có biểu hiện viêm màng não, 38% các trường hợp bệnh có kèm theo nhiễm khuẩn huyết và có khoảng 9% bệnh nhân diễn biến cùng với viêm phổi.

Ngoài ra, trong giai đoạn sớm, bệnh còn có một số biểu hiện khác như:

• Sốt từ nhẹ đến sốt cao tùy theo từng thể trạng bệnh nhân, đôi khi bị ớn lạnh.
• Người mệt mỏi, dễ cáu gắt.
• Nôn, buồn nôn, có thể bị khó thở nhanh.
• Đau mỏi người đặc biệt là các cơ và các khớp, tay chân lạnh.
• Một số bệnh nhân có biểu hiện viêm đường hô hấp trên như viêm họng, viêm thanh quản hay viêm amidan.

Sau nhiều năm nghiên cứu, các bác sĩ đã nghiên cứu ra một loại vắc-xin có khả năng phòng bệnh cao đối với vi khuẩn não mô cầu đó là Menactra vaccine. Menactra vaccine là một loại vắc xin được sản xuất tại Mỹ và hiện đang được sử dụng rộng rãi trong các chương trình tiêm phòng não mô cầu tại Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới.

Với nhiều ưu điểm vượt trội, vắc-xin có khả năng bảo vệ, phòng được các bệnh viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm phổi do não mô cầu khuẩn các type huyết thanh A, C, Y, W-135 gây ra, giúp cơ thể tạo miễn dịch sớm hơn, cho hiệu quả phòng bệnh cao, đồng thời lại hạn chế được các biến chứng và tác dụng phụ không mong muốn.

So với các phương pháp phòng bệnh khác thì hiện nay, tiêm phòng não mô cầu bằng Menactra vaccine vẫn luôn là phương pháp hữu hiệu, tối ưu nhất.

Một số type huyết thanh của vi khuẩn não mô cầu có khả năng lây lan từ người này sang người khác do quá trình tiếp xúc gần, hít phải các dịch tiết hô hấp có chứa vi khuẩn. Do đó, ngoài việc tiêm phòng não mô cầu, để hỗ trợ cho việc phòng bệnh tốt hơn, cần lưu ý một số điều như sau:

• Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ đặc biệt là mũi họng, rửa tay bằng xà phòng.
• Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, nơi làm việc và vùng sinh sống, đảm bảo nơi ở được thông thoáng.
• Chủ động tiêm phòng não mô cầu cho trẻ. Lưu ý nên tiêm tại các cơ sở y tế uy tín, chất lượng để hạn chế các rủi ro về chất lượng thuốc cũng như rủi ro về kỹ thuật tiêm.
• Đi khám ngay khi có những biểu hiện bất thường trong cơ thể như sốt, đau đầu, buồn nôn, cứng cổ....
• Lưu ý vấn đề bảo hộ khi tiếp xúc với bệnh nhân bị bệnh não mô cầu.

Bệnh não mô cầu là một trong những bệnh lý nhiễm trùng cấp tính có thể dẫn tới tình trạng tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một vài chủng bệnh có khả năng lây lan và phát triển thành dịch, do đó không nên chủ quan với bệnh.

Hiện tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp dịch vụ tiêm chủng vắc-xin cho mọi đối tượng có nhu cầu, trong đó có vắc-xin Menactra do công ty Sanofi Pasteur sản xuất để phòng mắc bệnh do 4 tuyp não mô cầu gây ra gồm type A, C, Y và W-135. Những ưu điểm vượt trội khi lựa chọn tiêm chủng tại Vinmec:

• Nguồn vắc-xin Menactra đảm bảo chất lượng, được bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng và vắc-xin luôn sẵn có phục vụ nhu cầu của khách hàng
• Trước khi tiêm, khách hàng được khám sàng lọc đầy đủ, tư vấn về loại vắc-xin, phác đồ tiêm và cách chăm sóc theo dõi sau khi tiêm chủng bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý khách hàng và áp dụng cách giảm đau hiệu quả trong quá trình tiêm chủng.
• Sau khi tiêm chủng, được theo dõi 30 phút tại phòng sau tiêm chủng. Được kiểm tra các dấu hiệu bất thường trước khi ra về
• Khi tiêm chủng và theo dõi sau tiêm luôn có đội ngũ y bác sĩ trực cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, sạch sẽ, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi, có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch tiêm trước ngày tiêm chủng và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng của Quốc gia.