Biến chứng tim mạch ở trẻ mắc rubella bẩm sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Bùi Thị Hà - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Bệnh rubella là bệnh do vi rút truyền nhiễm mang tên Rubella gây ra. Bệnh thường được xem là lành tính, nhưng lại gây ra ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng nếu bệnh nhân nhiễm rubella trong thời kỳ mang thai, vì nó sẽ gây ra hội chứng trẻ bị rubella bẩm sinh, là nguyên nhân gây ra các khuyết tật trầm trọng ở trẻ đặc biệt là các biến chứng bẩm sinh về tim mạch.

Nếu nhiễm Rubella trước khi thụ thai trong 8 tuần đầu tiên của thai kỳ sẽ gây ảnh hưởng xấu cho thai nhi, 90% trường hợp sảy thai hoặc thai chết lưu. Rubella bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ hệ thống cơ quan nào của trẻ, bao gồm nhãn khoa, thính giác, tim mạch, thần kinh, gan và huyết học.

Trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh có thể thải ra một lượng lớn virus rubella từ dịch tiết cơ thể trong vòng một năm, do đó có khả năng gây ra dịch bệnh lớn. Những trẻ sơ sinh sống sót qua thời kỳ nằm trong bụng mẹ, khi sinh ra có thể phải đối mặt nguy cơ khuyết tật như điếc và tăng nguy cơ chậm phát triển và các bệnh tự miễn.

Các khuyết tật lên hệ tim mạch mà rubella bẩm sinh gây ra bao gồm khuyết tật về thông vách ngăn giữa các buồng tim, khiếm khuyết thông liên nhĩ, hẹp động mạch phổi, co thắt động mạch chủ, hẹp van động mạch chủ, chuyển vị của động mạch lớn và viêm màng phổi, khuyết tật thông liên thất.

Khi người mẹ mang thai bị nhiễm Rubella, nguy cơ đối với trẻ thay đổi theo từng giai đoạn mang thai. Nếu người mẹ mắc rubella trong các tuần đầu tiên của thai kỳ thì khả năng ảnh hưởng xấu đến đưa trẻ rất cao, nhưng nếu thời gian nhiễm rubella khi tuổi thai càng lớn thì nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi sẽ giảm xuống. Một trong những rủi ro mà thai nhi phả đối mặt đó là các khiếm khuyết về tim mạch. Nếu người mẹ bị nhiễm rubella trong tháng đầu tiên thì nguy cơ đứa trẻ bị hội chứng rubella bẩm sinh lên đến 90%, tháng thứ 2 là 70%, tháng thứ 3 là 50%. Tuy nhiên, sang đến sau tuần thai thứ 20, tỷ lệ trẻ mắc hội chứng rubella bẩm sinh còn khoảng 5%.

Nguy cơ trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh do rubella của mẹ rất cao trong các tháng đầu thai kỳ và giảm dần sau đó. Sinh lý bệnh của mối quan hệ này là do các tác nhân bệnh có liên quan đến tuổi thai tại thời điểm nhiễm trùng xảy ra. "vách ngăn tim, mạch chính và van của tim dễ bị tổn thương bởi các yếu tố môi trường trong một khoảng thời gian ngắn khoảng 4-5 tuần tuổi của thai nhi, ngay trong giai đoạn tim đang được hình thành và phát triển.

Tỷ lệ dị tật tim ở trẻ sơ sinh bị rubella bẩm sinh được tìm thấy là 59%. Khiếm khuyết ống động mạch là tổn thương thường gặp nhất, nhưng nhiều tổn thương trong động mạch phổi và hệ thống đã được quan sát với tần suất tăng dần. Điều này cho thấy rằng cơ sở cho các tổn thương gây quái thai và thoái hóa của rubella bẩm sinh có thể là tổn thương cho nội mạc mạch máu.

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh rubella và hội chứng rubella bẩm sinh. Các phương pháp điều trị hiện nay chỉ được tập trung xử trí những biến chứng của bệnh gây ra. Tiêm phòng rubella trước khi mang thai là cách tốt để bảo vệ sức khỏe và phòng tránh hội chứng rubella sơ sinh cho trẻ.

Để có thể phòng tránh được hội chứng Rubella bẩm sinh (CRS), tiêm vắc xin phòng ngừa trước khi mang thai là điều quan trọng và thiết yếu đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Tại các cơ sở thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec trên cả nước đều có dịch vụ tiêm ngừa sởi quai bị rubella trước khi mang thai cho phụ nữ có kế hoạch sinh con. Vắc - xin phòng bệnh sởi - quai bị - rubella là vắc - xin MMR II Diluent Inj 0.5ml, xuất xứ từ Hoa Kỳ (do hãng Merck Sharp and Dohme sản xuất), phù hợp cho cả người lớn và trẻ nhỏ. Vắc - xin được kiểm nhập và bảo quản chặt chẽ theo đúng quy trình, đảm bảo yêu cầu và tiêu chuẩn trước khi đưa vào sử dụng.

• Phụ nữ có dự định sinh con muốn tiêm ngừa sởi quai bị rubella trước khi mang thai sẽ được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn thực hiện xét nghiệm huyết thanh để kiểm tra miễn dịch trước khi tiêm chủng. Nếu đã có kháng thể sẽ không cần tiêm phòng vì đây là kháng thể miễn dịch suốt đời. Nếu chưa có đáp ứng miễn dịch hoặc đã từng tiêm phòng nhưng miễn dịch không hiệu quả, sẽ được các bác sĩ tư vấn tiêm phòng vắc - xin với lịch chủng ngừa phù hợp.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Phòng tiêm chủng và phòng chờ sau tiêm tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec rất thoáng mát, tạo cảm giác thoải mái và tâm lý tốt cho khách hàng, với đầy đủ trang thiết bị và phương tiện cấp cứu, đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng có kỹ năng cấp cứu phản vệ sẽ xử lý kịp thời theo đúng phác đồ nếu có xảy ra sự cố. Khách hàng cũng được đánh giá lại sức khỏe sau khi tiêm để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tiêm chủng cao nhất trước khi ra về.
• Tiêm phòng sởi quai bị rubella trước khi mang thai 3 tháng là tốt để đảm bảo cơ thể có thời gian tạo kháng thể phòng bệnh và không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé trong thai kỳ.

Bác sĩ chuyên khoa I Bùi Thị Hà có trên 11 năm làm việc trong lĩnh vực Nhi - Sơ sinh; thực hiện thành thạo các kỹ thuật cơ bản về nhi khoa và các kỹ thuật nâng cao, chuyên sâu, hiện đại như thở máy, longline, thay máu, đo huyết áp động mạch xâm lấn,..Hiện bác sĩ đang là Bác sĩ Nhi - Sơ Sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Bài viết tham khảo nguồn: NCBI