Xét nghiệm Beta-2-microglobulin(B2M) là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Đỗ Thị Hoàng Hà - Bác sĩ Xét nghiệm hóa sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Các dấu ấn khối u (tumor marker) được sử dụng để giúp phát hiện, chẩn đoán và theo dõi điều trị một số loại ung thư. Xét nghiệm beta-2 microglobulin có thể được sử dụng như một dấu ấn ung thư trong bệnh lý đa u tủy xương, các u hạch ác tính và trong bệnh bạch cầu lympho mạn. Xét nghiệm này còn có thể được sử dụng như một dấu ấn sinh học trong đánh giá các rối loạn chức năng lọc và tái hấp thu của thận.

Beta-2-microglobulin (viết tắt là B2-M hoặc β2-M) là một protein màng có khối lượng phân tử nhỏ 11,8 kDa với cấu tạo từ 100 acid amin. Xét nghiệm định lượng B2M có thể được sử dụng như một dấu ấn ung thư, góp phần hỗ trợ chẩn đoán, phân loại, tiên lượng, theo dõi hiệu quả điều trị trong các bệnh lý đa u tuỷ xương, u hạch ác tính, u lympho ...

Beta-2-microglobulin có trên bề mặt của tất cả các tế bào có nhân, và được lọc một cách tự do qua màng cầu thận và được tái hấp thu gần như hoàn toàn ở ống lượn gần. Beta-2-microglobulin luôn tồn tại một lượng nhỏ trong huyết tương, dịch não tủy và nước tiểu ở người bình thường. Mức độ beta-2-microglobulin huyết thanh có thể tăng lên trong các bệnh liên quan tới vòng quay tế bào tăng như trong một số bệnh ác tính, đặc biệt là bệnh ác tính của máu liên quan đến dòng lymphocyte B. Mức độ beta-2-microglobulin nước tiểu có thể tăng do giảm tái hấp thu ở ống thận như ở bệnh nhân bị bệnh ống thận, suy thận và thận thoái hóa dạng bột.

Ngoài ra, mức độ beta-2-microglobulin huyết thanh cũng tăng lên trong một số bệnh lành tính ngoài thận như bệnh viêm mạn, bệnh gan, nhiễm cấp một số virus, bệnh viêm khớp dạng thấp và các bệnh tự miễn.

• Xét nghiệm beta-2-microglobulin máu và nước tiểu có thể được chỉ định khi một người có các dấu hiệu và triệu chứng liên quan với rối loạn chức năng thận và bác sĩ muốn làm rõ các rối loạn đó là do bệnh lý ở tiểu cầu thận hay ống thận.
• Beta-2-microglobulin nước tiểu cũng có thể được chỉ định xét nghiệm định kỳ để theo dõi bệnh nhân đã ghép thận hoặc giám sát những người bị phơi nhiễm với nồng độ cao của cadmium (Cd) hoặc thủy ngân (Hg) nhằm phát hiện sớm các rối loạn chức năng thận.
• Beta-2-microglobulin nước tiểu còn có thể được chỉ định ở những bệnh nhân đã được chạy thận nhân tạo từ 5 năm trở lên, có khả năng tiến triển thành bệnh bột thận liên quan đến lọc máu, nguyên nhân là do sự tích tụ beta-2 microglobulin dư thừa trong các dịch và các mô cơ thể, nhằm giúp thêm cho chẩn đoán bột thận bằng mô bệnh học, sinh thiết xương và chẩn đoán hình ảnh. Ngoài ra xét nghiệm còn giúp người thầy thuốc phát hiện những dấu hiệu sớm của thải ghép ở người ghép thận.
• Trong bệnh lý suy thận, Beta-2-microglobulin còn được sử dụng để hỗ trợ cung cấp thêm thông tin về tiên lượng bệnh.
• Beta-2-microglobulin dịch não tủy được sử dụng như một dấu ấn sinh học trên người bệnh ung thư hạch để đánh giá ảnh hưởng của bệnh đến hệ thống thần kinh trung ương.
• Beta-2-microglobulin máu và nước tiểu được sử dụng để đánh giá mức độ nặng và lan tỏa, hiệu quả điều trị và tiên lượng trong bệnh lý đa u tủy xương, u hạch.

Ở người khỏe mạnh bình thường, định lượng beta-2-microglobulin huyết tương hoặc huyết thanh là 0-3 μg/mL hay 0-3 mg/L; mức độ beta2-microglobulin trong nước tiểu là 0-0,3 μg/mL hay 0-0,3 mg/L.

Định lượng beta-2-microglobulin huyết tương thấp được xem như bình thường. Mức độ beta2-microglobulin trong nước tiểu và dịch não tủy bình thường có thể thấp đến mức không thể phát hiện được.

4.1. Ý nghĩa beta-2-microglobulin trong chẩn đoán ung thư

Nồng độ beta-2-microglobulin huyết tương có thể tăng lên trong một số ung thư như: u đa tủy xương, các u hạch ác tính và trong bệnh bạch cầu lympho mạn. Ở bệnh nhân đã được chẩn đoán những bệnh này, mức độ tăng có ý nghĩa của beta-2-microglobulin huyết tương cho thấy một tiên lượng ít giá trị hơn.

Trên các bệnh nhân có bệnh lý này, khi nồng độ beta-2-microglobulin huyết tương <4 μg/mL sẽ tương quan với tỷ lệ sống sót cao hơn. Một bệnh nhân có định lượng beta-2-microglobulin huyết tương cao> 4 μg/mL có thời gian sống sót trung bình chỉ là 12 tháng, trong khi bệnh nhân có mức beta2-microglobulin huyết tương thấp < 4 μg/mL có thời gian sống sót trung bình là 43 tháng.

Để đánh giá tiên lượng, Hệ thống phân giai đoạn quốc tế (International Staging System) còn còn chia u đa tủy xương thành 3 giai đoạn dựa vào beta-2-microglobulin và albumin huyết thanh:

• Giai đoạn 1: Beta-2-microglobulin <3,5μg/mL và albumin huyết thanh ≥ 35g/L.
• Giai đoạn 2: Beta-2-microglobulin từ 3,5 đến 5,5 μg/mL và albumin huyết thanh bất kỳ hoặc mức độ beta-2-microglobulin <3,5 μg/mL và albumin huyết thanh < 35g/L.
• Giai đoạn 3: Beta-2-microglobulin ≥5,5 μg/L .

4.2. Ý nghĩa beta-2-microglobulin trong chẩn đoán bệnh thận

Nếu mức độ beta-2-microglobulin huyết tương tăng và trong nước tiểu giảm thì rối loạn có thể liên quan đến sự suy giảm chức năng lọc của cầu thận. Nếu mức độ beta-2-microglobulin trong huyết tương giảm nhưng trong nước tiểu lại tăng thì có thể bệnh nhân bị bệnh thận do tổn thương ống thận, dẫn đến chức năng tái hấp thu của ống lượn gần bị giảm.

Ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo trong một thời gian dài, sự tăng mức độ beta-2-microglobulin huyết tương có liên quan đến bệnh thận thoái hóa dạng bột do lọc máu. Ở bệnh nhân ghép thận, sự tăng mức độ beta-2-microglobulin trong nước tiểu có thể chỉ ra một sự thải ghép sớm.

Mức độ beta-2-microglobulin huyết tương cũng có thể tăng trong một số bệnh lý khác như bệnh thận thoái hóa dạng bột do lọc máu, nhiễm độc Cadmium (Cd) hoặc thủy nhân (Hg), biến chứng thận do đái tháo đường type 2 (thường được đánh giá kèm với nồng độ Cystatin-C huyết tương).

Sự tăng mức độ beta-2-microglobulin trong dịch não tủy ở bệnh nhân HIV/AIDS cho thấy bệnh có thể đã liên quan đến hệ thống thần kinh trung ương.

Hiện nay tất cả các dấu ấn ung thư đều có thể được thực hiện tại Hệ thống các Bệnh viện Vinmec, đặc biệt là tại Vinmec Times City, tuy nhiên việc chỉ định sao cho mang lại giá trị đích thực của nó rất cần có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa ung bướu, tránh tình trạng chỉ nhìn vào các dấu ấn khối u mà bỏ qua việc chẩn đoán bệnh ung thư ở những giai đoạn sớm, hoặc đôi khi tâm trạng bất an khi xét nghiệm thấy dấu ấn ung thư tăng hơn mức bình thường xuất hiện trong các bệnh lý không phải ung thư. Sự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa kết hợp với triệu chứng lâm sàng cùng các chuyên khoa khác là hết sức quan trọng và cần thiết.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.