U não nguyên phát và thứ phát là gì?

Nếu như các khối u não nguyên phát hình thành từ chính não bộ hoặc trong các mô gần não thì u não thứ phát lại khởi phát khi các tế bào bình thường gặp lỗi (đột biến) trong DNA của chúng. Hiện nay, các lựa chọn điều trị phụ thuộc vào loại u não mà người bệnh mắc phải, cũng như kích thước và vị trí của nó.

1. Tìm hiểu về u não nguyên phát và u não thứ phát

Khối u não là sự phát triển của những tế bào bất thường trong não, một số khối u là lành tính (không phải ung thư), một số khác là ung thư ác tính. U não được phân thành 2 loại gồm:

U não nguyên phát: Là các khối u khởi phát trong não;
U não thứ phát: Là ung thư não bắt đầu từ các bộ phận, cơ quan khác của cơ thể và di căn đến não.

Tốc độ phát triển và vị trí của các khối u não có thể rất khác nhau ở mỗi người, nó là yếu tố quyết định những ảnh hưởng đến chức năng của hệ thần kinh trên cơ thể người bệnh. Các lựa chọn điều trị u não phụ thuộc vào loại u não mà người bệnh mắc phải, cũng như kích thước và vị trí của nó.

2. Các triệu chứng của u não

Các triệu chứng của khối u não ở mỗi người có sự khác nhau, phụ thuộc vào các yếu tố như: Kích thước, vị trí và tốc độ phát triển của khối u não.

Các triệu chứng điển hình bao gồm:

Mới khởi phát hoặc thay đổi kiểu đau đầu;
Đau đầu dần trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn;
Buồn nôn hoặc nôn không rõ nguyên nhân;
Gặp các vấn đề về thị lực, chẳng hạn như nhìn mờ, nhìn đôi ( song thị)hoặc mất thị lực ngoại vi;
Dần mất cảm giác hoặc khó cử động cánh tay hoặc chân;
Khó khăn để giữ thăng bằng;
Khó nói;
Lẫn lộn trong các vấn đề hàng ngày;
Thay đổi tính cách hoặc hành vi;
Động kinh, đặc biệt ở những bệnh nhân không có tiền sử động kinh;
Vấn đề về thính giác.

3. Nguyên nhân hình thành u não nguyên phát và u não thứ phát

3.1 Khối u não nguyên phát

Các khối u não nguyên phát hình thành từ chính não bộ hoặc trong các mô gần não như: Các màng bao bọc não (màng não), dây thần kinh sọ, tuyến yên hoặc tuyến tùng.

Các khối u não nguyên phát khởi phát khi các tế bào bình thường gặp lỗi (đột biến) trong DNA của chúng. Những đột biến này cho phép các tế bào phát triển và phân chia với tốc độ nhanh và tiếp tục sống trong khi các tế bào khỏe mạnh sẽ chết. Kết quả là dẫn đến hình thành 1 khối các tế bào bất thường, tạo thành khối u.

Ở người lớn, u não nguyên phát ít phổ biến hơn so với u não thứ phát. Có nhiều loại u não nguyên phát khác nhau tồn tại, điển hình như:

U tế bào thần kinh đệm (Glioma): Những khối u này khởi phát trong não hoặc tủy sống, bao gồm u tế bào hình sao, u tuyến ức, u nguyên bào thần kinh đệm, u tế bào nhỏ, u nguyên bào thần kinh đệm ít nhánh (oligodendroglioma)....
U màng não: Là một khối u xuất hiện từ các màng bao quanh não và tủy sống (màng não). Hầu hết các u màng não là u lành tính, không phải ung thư.
U Schwannoma: Là những khối u lành tính phát triển trên các dây thần kinh kiểm soát sự cân bằng và thính giác dẫn từ tai trong đến não của chúng ta.
U tuyến yên: Hầu hết u tuyến yên là những khối u lành tính phát triển trong tuyến yên ở đáy não. Những khối u này có thể ảnh hưởng đến các hormon tuyến yên gây tác động khắp cơ thể.
U nguyên bào tủy: Là bệnh lý ung thư não phổ biến nhất ở trẻ em. U nguyên bào tủy khởi phát ở phần sau của não và có xu hướng lan rộng qua dịch tủy sống. Những khối u này ít phổ biến hơn ở người lớn, tuy nhiên chúng vẫn có thể xảy ra.
U tế bào mầm: Những khối u tế bào mầm có thể phát triển trong thời thơ ấu nơi tinh hoàn hoặc buồng trứng. Nhưng đôi khi những khối u tế bào mầm ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như não.
U sọ hầu: Là những khối u không phải ung thư hiếm gặp khởi phát gần tuyến yên của não, nơi tiết ra hormone kiểm soát nhiều chức năng của cơ thể. Khi u sọ hầu phát triển chậm, nó có thể gây ảnh hưởng đến tuyến yên và các cấu trúc khác gần não.

3.2 Khối u não thứ phát

Các khối u não thứ phát (di căn) là các khối u do ung thư bắt đầu từ nơi khác trong cơ thể và sau đó di căn đến não bộ. Các khối u não thứ phát thường gặp nhất ở những bệnh nhân có tiền sử ung thư. Ở một số trường hợp hiếm gặp, khối u não di căn có thể là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo bệnh ung thư bắt đầu ở những nơi khác trong cơ thể.

Ở người lớn, u não thứ phát phổ biến hơn nhiều so với khối u não nguyên phát. Bất kỳ căn bệnh ung thư nào cũng có thể di căn đến não, đặc biệt là:

3.3 Các yếu tố nguy cơ

Hầu hết những người có khối u não nguyên phát đều không có nguyên nhân rõ ràng. Qua thăm khám lâm sàng, các bác sĩ xác định 1 số yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

Tiếp xúc với bức xạ: Những người có tiếp xúc với một loại bức xạ được gọi là bức xạ ion hóa có nguy cơ mắc khối u não cao hơn. Ví dụ về bức xạ ion hóa như: Liệu pháp bức xạ được sử dụng để điều trị ung thư và phơi nhiễm bức xạ do bom nguyên tử.
Tiền sử gia đình bị u não: Một tỷ lệ nhỏ các khối u não xảy ra ở những người có tiền sử gia đình bị u não hoặc mắc các hội chứng di truyền, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh.