Những điều cần biết nếu bạn mắc ung thư tuyến tiền liệt (prostate cancer) - Phần 1

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Minh Thuyên - Bác sĩ Giải phẫu bệnh, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Ung thư có thể bắt đầu ở bất cứ nơi nào trong cơ thể. Ung thư tuyến tiền liệt bắt đầu trong tuyến tiền liệt, khi các tế bào trong tuyến tiền liệt phát triển ngoài tầm kiểm soát.

Tế bào ung thư có thể lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Các tế bào ung thư ở tuyến tiền liệt đôi khi có thể đến xương hoặc các cơ quan khác và phát triển ở đó, gọi là di căn.

Ung thư luôn được đặt tên cho nơi nó bắt đầu. Vì vậy, khi ung thư tuyến tiền liệt lan đến xương (hoặc bất kỳ nơi nào khác), nó vẫn được gọi là ung thư tuyến tiền liệt. Nó không được gọi là ung thư xương trừ khi nó bắt đầu từ các tế bào trong xương.

● Tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt là một tuyến chỉ có ở nam giới, vì vậy chỉ có nam giới mới có thể mắc ung thư tuyến tiền liệt.

Tuyến tiền liệt nằm ngay dưới bàng quang (cơ quan rỗng nơi chứa nước tiểu) và phía trước trực tràng (phần cuối của ruột). Ống mang nước tiểu (niệu đạo) đi qua tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt tạo ra một số chất lỏng giúp giữ cho tinh trùng sống và khỏe mạnh.

Có một vài loại ung thư tuyến tiền liệt. Một số rất hiếm. Hầu hết các bệnh ung thư tuyến tiền liệt là loại là ung thư tuyến (adenocarcinoma). Ung thư này bắt đầu từ các tế bào tuyến. Bác sĩ có thể cho bạn biết thêm về loại ung thư bạn mắc.

Ung thư tuyến tiền liệt có khuynh hướng phát triển chậm trong nhiều năm. Hầu hết đàn ông bị ung thư tuyến tiền liệt sớm không có những thay đổi nhận thấy được. Dấu hiệu ung thư tuyến tiền liệt thường xuất hiện muộn hơn, khi ung thư phát triển.

Một số dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt là tiểu khó, tiểu máu, vấn đề về cương cứng và đau ở lưng, hông, xương sườn hoặc xương khác.

Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ ung thư tuyến tiền liệt, bạn sẽ được làm thêm các xét nghiệm. Một số xét nghiệm bạn có thể cần:

• Xét nghiệm máu PSA: PSA là một loại protein được tạo ra bởi tuyến tiền liệt và có thể được tìm thấy trong máu. Ung thư tuyến tiền liệt có thể làm nồng độ PSA tăng lên. Xét nghiệm máu để xem nồng độ và sự thay đổi PSA theo từng thời điểm.
• Siêu âm qua ngã trực tràng (Transrectal ultrasound-TRUS): với xét nghiệm này, một đầu dò nhỏ được đưa vào trực tràng. Nó phát ra sóng âm thanh và thu lại tiếng vang dội ra từ tuyến tiền liệt. Tiếng vang được tạo thành hình ảnh trên màn hình máy tính để bác sĩ đánh giá tuyến tiền liệt.
• MRI: kỹ thuật này sử dụng sóng radio và từ trường (nam châm) mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết trong cơ thể. MRI đánh giá tổn thương tuyến tiền liệt và có thể cho thấy ung thư đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt đến các cơ quan lân cận hay chưa.
• Sinh thiết tuyến tiền liệt: bác sĩ sử dụng một cây kim dài, rỗng để lấy ra những mảnh mô nhỏ của tuyến tiền liệt. Kỹ thuật này thường được thực hiện khi siêu âm qua ngã trực tràng (TRUS) hoặc MRI hoặc cả hai. Các mảnh tuyến tiền liệt sau đó được gửi đến phòng Giải phẫu bệnh để kiểm tra các tế bào ung thư. Hãy hỏi bác sĩ loại sinh thiết bạn cần và cách thức thực hiện.
• Sinh thiết hạch bạch huyết: hạch bạch huyết là những phần nhỏ hình hạt đậu của hệ thống miễn dịch. Sinh thiết hạch có thể được chỉ định nếu bác sĩ nghĩ rằng ung thư có thể đã di căn từ tuyến tiền liệt đến các hạch bạch huyết gần đó.

• CT scan: sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của cơ thể. Chụp CT có thể cho thấy ung thư đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt hay chưa.
• Xạ hình xương: xét nghiệm này có thể xem liệu ung thư đã lan đến xương chưa. Một lượng nhỏ chất phóng xạ ở mức độ thấp được đưa vào máu, lắng đọng ở những vùng xương bị tổn thương trên khắp cơ thể. Một máy ảnh đặc biệt tìm thấy độ phóng xạ và tạo ra hình ảnh về xương của bạn.

Các câu hỏi có thể hỏi bác sĩ

• Tôi cần làm những xét nghiệm gì?
• Ai sẽ làm những xét nghiệm này?
• Tôi sẽ được làm xét nghiệm ở đâu?
• Ai có thể giải thích chúng cho tôi?
• Quy trình làm xét nghiệm thế nào và khi nào tôi sẽ nhận được kết quả?
• Ai sẽ giải thích kết quả cho tôi?
• Tôi cần làm gì tiếp theo?

Nếu bạn mắc ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ muốn tìm hiểu nó đã lan rộng đến đau, gọi là phân giai đoạn ung thư. Có thể bạn đã nghe người khác nói rằng căn bệnh ung thư của họ là giai đoạn 1 hoặc 2. Bác sĩ sẽ xác định giai đoạn ung thư để giúp quyết định loại điều trị nào có thể là tốt nhất cho bạn.

Xác định giai đoạn dựa trên sự phát triển hoặc lan rộng của ung thư từ tuyến tiền liệt, đến các bộ phận khác trên cơ thể, cũng bao gồm nồng độ PSA trong máu và độ mô học ung thư. Các bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ quan sát các tế bào ung thư dưới kính hiển vi và cho điểm. Những tế bào trông rất khác so với các tế bào bình thường được cho điểm cao hơn và ung thư có khả năng phát triển nhanh hơn.

Độ mô học ung thư được đánh giá bằng thang điểm Gleason (từ 6 đến 10). Hãy hỏi bác sĩ để được giải thích độ mô học của ung thư, vì nó cũng có thể giúp quyết định phương pháp điều trị nào có thể là tốt nhất cho bạn.

Ung thư của bạn có thể là giai đoạn 1, 2, 3 hoặc 4. Số càng thấp, ung thư càng ít lan rộng. Số cao hơn, như giai đoạn 4, nghĩa là bệnh nghiêm trọng hơn và đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt.

Nếu ung thư không lan sang các bộ phận khác của cơ thể, nó cũng có thể được xếp vào một nhóm nguy cơ. Nhóm nguy cơ dựa trên độ lan rộng ung thư ở tuyến tiền liệt, nồng độ PSA và kết quả sinh thiết tuyến tiền liệt. Nhóm nguy cơ có thể giúp chỉ định các xét nghiệm cần thiết khác, và các lựa chọn điều trị tốt nhất.

Hãy chắc chắn hỏi bác sĩ về giai đoạn, độ mô học, nhóm nguy cơ ung thư và ý nghĩa của chúng đối với bạn.

Các câu hỏi có thể hỏi bác sĩ

• Bác sĩ có biết giai đoạn và nhóm nguy cơ bệnh ung thư của tôi?
• Nếu không, làm thế nào và khi nào bác sĩ sẽ xác định được?
• Bác sĩ có thể giải thích ý nghĩa của giai đoạn và nhóm nguy cơ trong trường hợp của tôi không?
• Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Bài viết tham khảo nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ