Xơ gan và những quan niệm sai lầm

(SKDS) - Xơ gan là hậu quả của bệnh lý gan mạn tính. Tổ chức xơ, sẹo và các nhân tái tạo thay thế tổ chức gan lành dẫn tới làm giảm chức năng gan. Nguyên nhân chủ yếu là do viêm gan virut B, C và do rượu. Ngoài ra, có thể gặp xơ gan do hội chứng Budd - Chiari, tăng áp lực tĩnh mạch cửa tiên phát, một số bệnh rối loạn chuyển hóa: bệnh Wilson, Haemochromatosis...

Những biểu hiện của xơ gan

Xơ gan được chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn còn bù và giai đoạn mất bù.

Giai đoạn còn bù: Triệu chứng rất nghèo nàn, người bệnh vẫn làm việc bình thường, có thể có triệu chứng gợi ý: mệt mỏi, ăn khó tiêu, đau nhẹ hạ sườn phải, có sao mạch ở cổ, ngực, lòng bàn tay son, gan to chắc, lách to.

Giai đoạn mất bù: Biểu hiện bằng hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa và hội chứng suy tế bào gan. Triệu chứng trên lâm sàng bao gồm: chán ăn, mệt mỏi; sức khỏe giảm sút, khả năng làm việc giảm; rối loạn tiêu hóa: đầy bụng, trướng hơi, ăn uống kém, khó tiêu; có thể có vàng da (trong đợt tiến triển), có thể sạm da; có sao mạch; phù mềm ở chân; xuất huyết tiêu hóa: nôn ra máu, đi ngoài phân đen do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản dạ dày; cổ trướng dịch thấm; những tĩnh mạch nổi trên thành bụng có màu xanh trên rốn và mạng sườn do vòng nối cửa chủ vùng bụng xuất hiện; lách to; vú to ở nam giới.

Xét nghiệm giúp xác định bệnh

Xét nghiệm máu, số lượng tiểu cầu giảm, có thể thấy thiếu hồng cầu lớn trong trường hợp xơ gan do rượu. Các xét nghiệm chức năng gan suy giảm rõ: albumin huyết thanh giảm, tỷ lệ prothrombin giảm, bilirubin máu tăng.

Siêu âm thấy lách to, cổ trướng tự do, tĩnh mạch cửa giãn trên 1,2cm; gan to và tăng sáng do thoái hóa mỡ nhiều trong xơ gan do rượu; gan teo nhỏ trong xơ gan do virut.

Nội soi thực quản dạ dày thấy giãn tĩnh mạch thực quản, có thể giãn tĩnh mạch ở dạ dày; Bệnh lý niêm mạc dạ dày, đại tràng do tăng áp lực tĩnh mạch cửa: niêm mạc dạ dày và đại tràng phù nề giống như da rắn.

Cách dự phòng cho các thành viên trong gia đình

Xơ gan là bệnh không lây truyền qua đường ăn uống hoặc không khí nên người nhà và bệnh nhân có thể sinh hoạt cùng nhau. Vì virut viêm gan B có thể lây truyền qua các đường: đường máu, đặc biệt là lây từ mẹ sang con, đường tình dục. Vì vậy, nếu xơ gan do viêm gan virut B thì cần xét nghiệm chồng hoặc vợ của bệnh nhân để xác định nhiễm viêm gan virut B. Nếu xơ gan ở nữ giới thì cần xét nghiệm sàng lọc xem con của họ có nhiễm virut viêm gan B hay không. Nếu nhiễm virut viêm gan B từ mẹ thì khả năng bị xơ gan và ung thư gan có thể xảy ra ở người dưới 30 tuổi. Vì vậy, những người nhiễm virut viêm gan B từ mẹ cần phải được khám và tư vấn tại cơ sở y tế nhằm mục đích theo dõi và điều trị nhằm hạn chế xơ gan và ung thư gan. Tất cả những người khi xét nghiệm máu phát hiện có HBsAg dương tính, cần theo dõi và kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần để có chỉ định điều trị thích hợp.

Các biến chứng thường gặp khi bị xơ gan

Xuất huyết tiêu hóa do tăng áp lực tĩnh mạch cửa dẫn tới vỡ các búi giãn tại thực quản, dạ dày; ung thư gan; nhiễm khuẩn dịch cổ trướng; hội chứng gan thận: do suy gan dẫn tới suy thận đi kèm là những biến chứng thường gặp. Ngoài ra, còn xuất hiện biến chứng bệnh não do gan: biểu hiện như chậm chạp, ngủ gà và nếu nặng sẽ xuất hiện hôn mê gan.

Điều trị thế nào?

Xơ gan có bệnh cảnh đa dạng với nhiều biến chứng khác nhau. Xơ gan nếu được chẩn đoán sớm sẽ cho kết quả điều trị tốt. Mặc dù xơ gan là bệnh không điều trị khỏi hoàn toàn, nhưng có thể điều trị làm tăng tuổi thọ và chất lượng sống. Vì vậy, mục đích của điều trị là phát hiện sớm và điều trị dự phòng các biến chứng. Cụ thể: Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán bị xơ gan cần được tiến hành nội soi thực quản dạ dày để đánh giá nguy cơ xuất huyết tiêu hóa và điều trị dự phòng xuất huyết; Đánh giá mức độ cổ trướng, điều trị dịch cổ trướng; Điều trị nhiễm khuẩn dịch cổ trướng và điều trị dự phòng nhiễm khuẩn dịch cổ trướng.

Trong trường hợp xơ gan do virut viêm gan B, có thể dùng các thuốc uống loại nucleoside để điều trị làm giảm nồng độ virut viêm gan B (như thuốc: lamivudine, entecarvir, tenofovir).

Những quan niệm sai lầm trong điều trị xơ gan

Trong thực tế, bệnh nhân và người nhà thường cho rằng xơ gan là bệnh nan y, không điều trị được và thường tự sử dụng các loại thảo dược hoặc các loại thuốc không rõ nguồn gốc để uống. Chính các thành phần không rõ ràng trong các loại thuốc này là nguyên nhân gây độc với gan làm cho người bệnh nặng hơn và dẫn tới tử vong. Thậm chí không ít trường hợp đã bị xơ gan do dùng thuốc không rõ nguồn gốc còn làm tổn thương thận dẫn tới suy thận. Trong khi nhờ các tiến bộ của y học hiện nay, với những thuốc và các phương tiện nội soi có thể điều trị làm tăng tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của người bị bệnh xơ gan.

Theo SKDS - BS. Vũ Trường Khanh ( Khoa Tiêu hóa - Bệnh viện Bạch Mai)