Vì sao nên uống sắt với nước cam? Không nên uống sắt với gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sắt là thành phần cần thiết cho sự tạo ra hemoglobin, myoglobin và enzyme hô hấp cytochrome C. Thuốc uống sắt thường được sử dụng để điều trị hoặc ngăn ngừa tình trạng thiếu chất sắt trong máu. Bổ sung sắt là điều cần thiết, thế nhưng uống sắt như thế nào là tốt?

Sắt tham gia quá trình tạo máu, có nhiều trong thịt màu đỏ, trứng, trong đậu đỗ các loại, vừng lạc và các rau củ màu xanh đậm. Sắt được cung cấp do các thức ăn động vật sẽ dễ hấp thu hơn so với nguồn sắt từ các thức ăn thực vật. Lượng vitamin C và chất đạm trong khẩu phần cũng giúp làm tăng khả năng hấp thu sắt, ngược lại, tanin và phytate lại cản trở sự hấp thu sắt.

Đối với phụ nữ khi mang thai thì nhu cầu sắt sẽ tăng cao nên khẩu phần hàng ngày không thể đáp ứng được nhu cầu. Vì vậy, phụ nữ có thai cần được uống bổ sung viên sắt (30 – 60 mg sắt nguyên tố/ngày) hoặc viên đa vi chất theo quy định của bác sĩ. Tình trạng thiếu sắt dẫn đến thiếu máu ở người mẹ sẽ ảnh hưởng đến mức tăng cân của mẹ trong thời gian mang thai cũng như cân nặng của trẻ sơ sinh.

Chúng ta thường được khuyên khi dùng thuốc chỉ nên sử dụng nước lọc, không nên sử dụng kèm nước hoa quả hoặc các loại nước ngọt. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác. Có một số thuốc cần uống kết hợp cùng nước hoa quả sẽ đạt hiệu quả cao hơn trong đó có sắt.

Sắt có hai hình thức khác nhau sắt heme và sắt non-heme. Sắt heme có nguồn gốc động vật, sắt non-heme có nguồn gốc từ thực vật. Cơ thể thường hấp thu rất ít sắt khoảng 15 đến 35 % sắt heme và 2 đến 20 % sắt nonheme. Tỷ lệ sắt non-heme được hấp thụ bởi cơ thể phụ thuộc vào sự hiện diện của các chất dinh dưỡng nhất định, một số trong đó cản trở sự hấp thụ và một số trong đó tăng cường nó. Khi chúng được tiêu hóa cùng nhau, vitamin C kết hợp với sắt non-heme để tạo thành một hợp chất dễ hấp thu hơn

Trong nước trái cây có nhiều vitamin C (đặc biệt trong nước cam). Vitamin C có vai trò rất quan trọng trong việc hấp thu sắt của cơ thể. Khi chúng ta uống viên sắt (ở dạng hợp chất, có hóa trị 2) nhưng chỉ sắt hóa trị 3 mới được hấp thu ở tá tràng, do đó để hấp thu được cần có quá trình chuyển từ sắt hóa trị 2 thành sắt hóa trị 3 (quá trình này xảy ra tại ruột non), quá trình này muốn xảy ra bắt buộc phải có sự xúc tác của vitamin C, nếu thiếu vitamin C sẽ gây thiếu máu do thiếu sắt, chính vì vậy bác sĩ mới khuyên bạn khi uống viên sắt cần uống kèm với vitamin C. Sự có mặt của vitamin C sẽ làm tăng hấp thu sắt non-heme, nhưng nó phải được tiêu thụ cùng lúc với sắt non-hemia. Đặc biệt, khi chúng được tiêu hóa cùng nhau, vitamin C kết hợp với sắt non-heme để tạo thành một hợp chất dễ hấp thu hơn.

Vì vậy, thiếu vitamin C có thể dẫn đến thiếu chất sắt, do sự hấp thu sắt giảm. Do đó, có thể uống viên sắt chung với nước cam hoặc nước trái cây, tránh uống thuốc với nước trà, cà phê, rượu vì có chứa tannin sẽ làm giảm hấp thu sắt.

• Không dùng thuốc sắt cùng thời điểm với sữa, canxi hay thực phẩm giàu canxi vì canxi làm cản trở khả năng hấp thụ sắt. Sắt là dưỡng chất rất khó hấp thu và canxi làm giảm tiến trình này. Chỉ với lượng canxi uống vào cơ thể từ 300mg trở lên là đã có thể làm mất hoàn toàn tác dụng của sắt Do đó, các mẹ bầu không nên uống chung thuốc sắt và canxi cùng lúc với nhau.
• Ngoài ra, các loại viên uống vitamin tổng hợp đang được bán trên thị trường hiện nay có thể chứa tới 400-600mg canxi, làm sắt không hấp thu được.

Bạn có thể bổ sung các thực phẩm giàu sắt như: hàu, thịt bò, cá và thịt gà... ăn những thực phẩm này kèm với những thực phẩm, hoa quả giàu vitamin C để giúp hấp thu sắt tốt hơn. Tránh uống trà, cà phê gần bữa ăn (nên uống cách bữa ăn ít nhất 1 giờ), vì những thức uống này có chứa caffein, tanin sẽ làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ chất sắt của cơ thể.

Thạc sĩ. Bác sĩ Mỹ có kinh nghiệm trên 6 năm làm bác sĩ Nội khoa tại các Bệnh viện Trung Ương huế, Bệnh viện Đại học Y dược Huế; Bệnh viện Tâm Trí Đà nẵng; Bệnh viện Đà Nẵng. Hiện là Bác sĩ Nội Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.