Tìm hiểu về dị ứng lúa mì

Dị ứng lúa mì là một phản ứng dị ứng xảy ra khi người bệnh ăn thực phẩm có chứa lúa mì hoặc cũng có trường hợp là do hít phải bột mì. Tình trạng này đôi khi bị nhầm lẫn với bệnh Celiac - chứng không dung nạp gluten trong lúa mì.

Nhìn chung, dị ứng lúa mì xảy ra khi cơ thể sản xuất ra kháng thể với protein có trong lúa mì. Trong khi đó, bệnh celiac, còn gọi là dị ứng gluten - một loại protein cụ thể có trong lúa mì - gây ra phản ứng miễn dịch bất thường.

Một số người bị dị ứng lúa mì chỉ xuất hiện các triệu chứng nếu như họ có tập thể dục trong vòng vài giờ sau khi ăn lúa mì. Những thay đổi trong cơ thể do tập thể dục gây ra sẽ kích hoạt phản ứng dị ứng hoặc làm nặng hơn phản ứng của hệ miễn dịch với protein lúa mì. Tình trạng hiếm gặp này thường dẫn đến sốc phản vệ đe dọa tính mạng.

Một số yếu tố có liên quan đến nguy cơ cao mắc bệnh dị ứng lúa mì bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Bạn có nguy cơ dị ứng với lúa mì hoặc dị ứng gluten trong lúa mì nếu cha mẹ bạn cũng gặp phải tình trạng này.
• Tuổi tác: Dị ứng lúa mì thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh cho đến độ tuổi mới biết đi, do hệ thống miễn dịch và tiêu hóa của các bé chưa trưởng thành. Hầu hết trẻ vị thành niên thoát khỏi dị ứng lúa mì trước 16 tuổi. Tuy nhiên người lớn cũng có thể gặp lại tình trạng này, tương tự như nhạy cảm với phấn hoa.

Các dấu hiệu của dị ứng lúa mì ở cả trẻ em lẫn người lớn đều có thể xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi ăn thực phẩm có chứa lúa mì. Những triệu chứng cụ thể là:

• Sưng, ngứa hoặc bị kích thích trong miệng và cổ họng;
• Phát ban, nổi mẩn đỏ;
• Nghẹt mũi và khó thở;
• Đau đầu;
• Buồn nôn hoặc ói mửa;
• Tiêu chảy;
• Sốc phản vệ.

Trong đó, phản ứng sốc phản vệ có nguy cơ đe dọa tính mạng. Một số người bệnh dị ứng lúa mì. Ngoài các dấu hiệu khi bị dị ứng lúa mì, sốc phản vệ còn gây ra những triệu chứng sau:

• Sưng hoặc co thắt cổ họng;
• Đau thắt ngực;
• Khò khè, khó thở
• Khó nuốt;
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu.

Dị ứng với lúa mì dẫn đến sốc phản vệ cần được cấp cứu và chăm sóc y tế ngay lập tức, do đó nên gọi số khẩn cấp cho bệnh viện nếu bệnh nhân có dấu hiệu nghi ngờ. Ngoài ra, khi bạn hoặc người thân bị dị ứng với lúa mì hay bất kỳ loại thực phẩm nào khác, chẳng hạn như gluten trong lúa mì, nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám kịp thời.

Ở người bị dị ứng lúa mì, việc tiếp xúc với 1 trong 4 loại protein có lúa mì (bao gồm albumin, globulin, gliadin và gluten) sẽ kích thích hệ miễn dịch tạo ra phản ứng dị ứng.

Một số thực phẩm có chứa lúa mì rất rõ ràng, chẳng hạn như bánh mì. Thế nhưng tất cả các protein lúa mì, đặc biệt là gluten, có thể được tìm thấy trong nhiều mặt hàng chế biến khác nhau, thậm chí là ở mỹ phẩm, xà phòng tắm gội và đất nặn cho trẻ em. Những nguồn thực phẩm có thể chứa protein lúa mì bao gồm:

• Bánh mì và vụn bánh mì;
• Bánh gato và bánh muffin;
• Bánh quy;
• Ngũ cốc ăn sáng;
• Mì ống pasta;
• Bột gạo, bột báng, bột mì nâu;
• Đạm thực vật thủy phân;
• Xì dầu (nước tương);
• Các sản phẩm thịt (xúc xích hoặc thịt nguội, ...);
• Các sản phẩm sữa (kem, ...)
• Hương liệu tự nhiên;
• Bột thạch rau câu hoặc gelatin;
• Tinh bột biến tính (dẫn xuất tinh bột);
• Kẹo cao su.

Người bệnh dị ứng lúa mì cũng có thể gặp phản ứng với đại mạch, yến mạch và lúa mạch đen. Nếu bị dị ứng với các loại ngũ cốc khác ngoài lúa mì, bạn sẽ phải tuân thủ theo một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt hơn - không có gluten, so với bệnh nhân chỉ bị dị ứng lúa mì.

Kiểm tra thể chất, tiền sử bệnh án chi tiết của bệnh nhân và một số xét nghiệm hoặc công cụ chẩn đoán sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng dị ứng lúa mì. Cụ thể:

• Test lẩy da: Tiêm hoặc bôi lên bề mặt da vài giọt tinh chất chiết xuất protein lúa mì trên cẳng tay hoặc lưng của bệnh nhân. Sau 15 phút, bác sĩ sẽ tìm kiếm dấu hiệu phản ứng dị ứng, bao gồm ngứa và có vết sưng đỏ, để chẩn đoán xác định.
• Xét nghiệm máu: Nếu không thể kiểm tra da, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân làm xét nghiệm IgE đặc hiệu với lúa mì trong máu.
• Theo dõi chế độ ăn uống: Bạn sẽ ghi lại chi tiết về những thực phẩm đã ăn và các triệu chứng xuất hiện sau đó trong một khoảng thời gian. Dựa trên bản ghi chú cá nhân, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn tránh một số món trong thực đơn hàng ngày, đặc biệt là những loại dễ gây dị ứng.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân ăn một lượng nhỏ thức ăn nghi ngờ là tác nhân gây dị ứng, sau đó tăng dần số lượng tiêu thụ dưới sự giám sát của nhân viên y tế.

Tránh protein lúa mì là cách điều trị tốt cho bệnh nhân bị dị ứng lúa mì. Do protein lúa mì xuất hiện trong rất nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn, vì vậy bệnh nhân cần đọc nhãn sản phẩm cẩn thận.

Thuốc kháng histamin có thể làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng lúa mì nhẹ, được sử dụng sau khi tiếp xúc với lúa mì nhằm kiểm soát phản ứng và giúp giảm bớt khó chịu. Nếu gặp tác dụng phụ sau khi dùng một loại thuốc chống dị ứng theo toa hoặc không kê đơn, bệnh nhân cần thông báo ngay với bác sĩ.

Trong trường hợp xảy ra các phản ứng nặng với lúa mì, bạn có thể cần tiêm epinephrine (EpiPen, Adrenaclick) để điều trị khẩn cấp tình trạng sốc phản vệ. Nếu không được can thiệp y tế kịp thời sẽ có nguy cơ đe dọa tính mạng cao.

Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu một số liệu pháp miễn dịch để điều trị dị ứng thực phẩm. Bệnh nhân sẽ được tiếp xúc với một lượng nhỏ chất gây dị ứng và sau đó tăng phơi nhiễm theo thời gian. Cách này được kỳ vọng làm cho cơ thể không còn mẫn cảm với chất gây dị ứng, từ đó không xuất hiện các triệu chứng hay ít gặp và nhẹ hơn.

Bạn có thể thực hiện các bước sau để tránh tiếp xúc với protein lúa mì và đảm bảo điều trị kịp thời nếu bạn vô tình tiếp xúc với lúa mì, chẳng hạn như:

• Thông báo với người khác: Nếu trẻ bị dị ứng lúa mì, tất các những người chăm sóc trẻ đều phải biết điều này, cũng như được trang bị đủ kiến thức về các dấu hiệu nhận biết phản ứng dị ứng. Đối với người lớn, cần thông báo cho bạn bè, người thân và đồng nghiệp về chứng dị ứng thực phẩm của mình.
• Can thiệp khẩn cấp khi bị sốc phản vệ: Bệnh nhân có thể mang theo bút epinephrine dự phòng và đảm bảo biết cách sử dụng trong trường hợp cần thiết.
• Đeo vòng tay: Đây là loại vòng đeo tay nhận dạng y tế đặc biệt, giúp mô tả tình trạng dị ứng và yêu cầu được chăm sóc khẩn cấp nếu bạn bị sốc phản vệ và không thể giao tiếp.
• Luôn đọc nhãn: Không nên chủ quan trong việc đánh giá một sản phẩm có chứa lúa mì hay không, thay vào đó cần đọc nhãn cẩn thận. Protein lúa mì, đặc biệt là gluten trong lúa mì, được sử dụng trong chất làm đặc và xuất hiện ở rất nhiều thực phẩm. Ngoài ra, các thành phần của một nhãn hiệu sản phẩm có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Do đó bạn phải luôn kiểm tra thông tin trên nhãn dù đã từng dùng loại thực phẩm này an toàn trước đây.
• Cửa hàng thực phẩm không chứa gluten: Một số cửa hàng và siêu thị đặc biệt cung cấp thực phẩm không chứa gluten, an toàn cho những người bị dị ứng lúa mì. Nhưng nếu chỉ bị dị ứng lúa mì mà không mắc dị ứng gluten, bạn cũng có thể mua thêm các loại ngũ cốc an toàn ngoài chuỗi cửa hàng này để không phải kiêng khem ăn uống quá mức cần thiết.
• Xem các công thức nấu ăn không có lúa mì: Những hướng dẫn nấu ăn chuyên về công thức không có lúa mì có thể giúp bạn chế biến thực đơn an toàn và thưởng thức các món ngon khác thay thế cho lúa mì.
• Thận trọng khi dùng bữa: Thông báo với nhân viên nhà hàng về mức độ nghiêm trọng của chứng dị ứng mà bạn gặp nếu ăn phải lúa mì, bao gồm cả nguồn protein lúa mì tiềm ẩn có trong nước sốt, các món chiên ngập dầu hoặc được nấu với những nguyên liệu khác có chứa lúa mì.

Tránh tiếp xúc với lúa mì là phương pháp điều trị chính cho tình trạng dị ứng lúa mì, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đơn giản. Thực tế, nguồn protein lúa mì được tìm thấy ở nhiều loại thực phẩm, trong đó có cả những thứ mà bạn không dễ nhận ra, chẳng hạn như nước tương, kem và xúc xích. Do đó, người bệnh dị ứng lúa mì phải luôn cẩn trọng trong khâu ăn uống hàng ngày. Nếu vô tình ăn phải lúa mì, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để kiểm soát phản ứng dị ứng cho bệnh nhân, đôi khi phải can thiệp kịp thời và chăm sóc y tế khẩn cấp bởi sốc phản vệ có nguy cơ đe dọa tính mạng.

Nguồn tham khảo: Mayoclinc.org