Tại sao bạn nôn ra máu?

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Nôn ra máu là tình trạng trào ngược dịch dạ dày có lẫn máu, hoặc chỉ máu trào ra. Nôn ra máu có thể là một vấn đề đáng lo ngại, nhưng trong một số trường hợp, những nguyên nhân nhỏ có thể kích hoạt vấn đề trên. Điều này bao gồm nuốt máu do chấn thương miệng hoặc chảy máu mũi.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nôn ra máu. Chúng có mức độ nghiêm trọng từ nhẹ đến nặng và thường là kết quả của chấn thương, bệnh tật hoặc sử dụng thuốc.

Nôn ra máu có thể do các bệnh lý nhỏ như:

• Kích ứng thực quản
• Chảy máu cam
• Nuốt máu
• Rách thực quản do ho mãn tính hoặc nôn mửa
• Nuốt một vật lạ

Các nguyên nhân phổ biến khác của nôn ra máu bao gồm:

• Viêm loét dạ dày
• Viêm dạ dày hoặc viêm bao tử
• Tác dụng phụ của aspirin
• Tác dụng phụ của thuốc chống viêm không steroid
• Viêm tụy

Các nguyên nhân nghiêm trọng hơn gây nôn ra máu bao gồm:

• Xơ gan
• Ung thư thực quản
• Xói mòn niêm mạc dạ dày
• Ung thư tuyến tụy

Tất cả các trường hợp nôn ra máu phải được thông báo cho bác sĩ của bạn.

Thực tế một số triệu chứng có thể xuất hiện cùng với nôn ra máu. Các triệu chứng này bao gồm nhưng không giới hạn ở:

• Buồn nôn
• Khó chịu ở bụng
• Đau bụng
• Nôn ra chất trong dạ dày

Nôn ra máu có thể là dấu hiệu của một trường hợp cấp cứu y tế nghiêm trọng. Gọi cho bộ phận cấp cứu ngay nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Chóng mặt
• Mờ mắt
• Tim đập loạn nhịp
• Thay đổi nhịp thở
• Da lạnh hoặc da sần sùi
• Lú lẫn
• Ngất xỉu
• Đau bụng nặng
• Nôn ra máu sau khi bị thương

Có nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn có thể khiến bạn nôn ra máu. Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng cách đặt câu hỏi về các triệu chứng của bạn và liệu bạn có bị các bệnh lý nội khoa liên quan gần đây hay không.

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm hình ảnh để xem xét bên trong cơ thể bạn. Hình ảnh quét cho thấy các bất thường trong cơ thể như: các cơ quan bị vỡ hoặc phát triển bất thường. Các xét nghiệm hình ảnh phổ biến được sử dụng cho những mục đích này là:

• Chụp CT nội soi thực quản dạ dày tá tràng, một thiết bị cho phép bác sĩ nhìn vào dạ dày của bạn
• Siêu âm
• Chụp X - quang
• Chụp MRI

Bác sĩ có thể yêu cầu nội soi đường tiêu hoá trên để tìm máu trong dạ dày. Quy trình này được thực hiện trong khi bạn đang dùng thuốc an thần. Bác sĩ sẽ đặt một ống soi nhỏ, mềm được gọi là ống nội soi vào miệng và đi xuống dạ dày và ruột non của bạn. Một camera sợi quang trong ống cho phép bác sĩ nhìn thấy chất chứa trong dạ dày và kiểm tra nội bộ để tìm bất kỳ nguồn chảy máu nào.

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra công thức máu toàn phần. Điều này giúp đánh giá lượng máu bị mất. Sinh thiết cũng có thể được thực hiện để xác định xem nguồn chảy máu có phải là nguồn gây viêm, nhiễm trùng hoặc ung thư hay không. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung dựa trên kết quả công thức máu của bạn.

Nghẹt thở, viêm phổi hít hoặc suy hô hấp là một trong những biến chứng chính của nôn ra máu. Điều này có thể dẫn đến việc dồn máu trong phổi, làm suy giảm khả năng thở của bạn. Viêm phổi hít do chất nôn, mặc dù hiếm, nhưng có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị ngay lập tức.

Những người có nguy cơ hít phải chất trong dạ dày bao gồm:

• Người cao tuổi
• Những người có tiền sử lạm dụng rượu
• Người có tiền sử đột quỵ
• Người có tiền sử rối loạn ảnh hưởng đến khả năng nuốt

Tùy thuộc vào nguyên nhân, nôn ra máu có thể gây thêm các biến chứng về sức khỏe. Thiếu máu là một biến chứng khác của chảy máu quá nhiều. Đó là sự thiếu hụt các tế bào hồng cầu khỏe mạnh, tình trạng xảy ra đặc biệt khi mất máu nhanh và đột ngột.

Tuy nhiên, những người mắc các bệnh tiến triển chậm, chẳng hạn như viêm dạ dày hoặc những người sử dụng NSAID mãn tính có thể bị thiếu máu trong vài tuần đến vài tháng. Trong trường hợp này, thiếu máu có thể vẫn không có triệu chứng cho đến khi hemoglobin hoặc số lượng máu của họ rất thấp.

Nôn ra máu do chảy nhiều máu cũng có thể dẫn đến sốc giảm thể tích. Các triệu chứng sau đây là dấu hiệu của sốc:

• Chóng mặt khi đứng
• Thở nhanh, nông
• Lượng nước tiểu thấp
• Da lạnh, nhợt nhạt

Nếu không được điều trị ngay lập tức, sốc có thể dẫn đến giảm huyết áp, sau đó hôn mê và tử vong. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng sốc nào, hãy nhờ người khác đưa bạn đến phòng cấp cứu.

Tùy thuộc vào lượng máu bị mất, bạn có thể cần truyền máu. Truyền máu thay thế lượng máu đã mất bằng máu của người hiến tặng. Máu được đưa vào tĩnh mạch của bạn qua đường truyền IV.

Bạn cũng có thể yêu cầu truyền chất lỏng qua đường tĩnh mạch để bù nước cho cơ thể. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để ngừng nôn hoặc giảm axit trong dạ dày. Nếu bạn bị loét, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để điều trị.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn của chảy máu đường tiêu hóa trên, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa. Bác sĩ tiêu hóa có thể thực hiện nội soi đường tiêu hoá trên để không chỉ chẩn đoán mà còn điều trị nguồn gốc chảy máu. Trong trường hợp nghiêm trọng, chẳng hạn như thủng dạ dày hoặc ruột , có thể cần phải phẫu thuật. Các trường hợp nghiêm trọng cũng có thể bao gồm bị loét chảy máu hoặc các tổn thương bên trong.

Một số thực phẩm và đồ uống làm tăng khả năng nôn ra máu. Chúng bao gồm nhưng không giới hạn ở thực phẩm có tính axit cao và đồ uống có cồn. Nếu bạn thường xuyên tiêu thụ những thực phẩm hoặc đồ uống này, bác sĩ có thể giúp bạn tạo ra một chế độ ăn uống đặc biệt để giảm nguy cơ này.

Trong trường hợp bạn bị nôn ra máu kéo dài, kèm theo những bất thường khác về sức khỏe, bạn nên tới các cơ sở y tế để được kiểm tra và có những đánh giá cụ thể.

Tài liệu tham khảo

Mayo Clinic Staff. (2017). Anemia.

mayoclinic.org/diseases-conditions/anemia/symptoms-causes/syc-20351360

Mayo Clinic Staff. (2018). Vomiting blood.

mayoclinic.com/health/vomiting-blood/MY00571/METHOD=print

Upper GI bleeding. (n.d.).

summitmedicalgroup.com/library/adult_health/upper_gi_bleeding/