Vai trò của siêu âm trong khảo sát nội mạc tử cung

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tôn Nữ Trà My - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

1.1 Nội mạc tử cung là gì?

Nội mạc tử cung (còn gọi là niêm mạc tử cung) là lớp mô tế bào mềm, bao phủ toàn bộ phía mặt trong của tử cung và có liên quan mật thiết tới khả năng sinh sản của nữ giới. Nội mạc tử cung có 2 phần là:

• Lớp nội mạc căn bản (lớp đáy): Được cấu tạo từ các tế bào mô đệm và tế bào mô trụ tuyến. Lớp nội mạc căn bản thường không bị ảnh hưởng khi diễn ra kỳ kinh nguyệt;
• Lớp nội mạc tuyến (lớp nông): Thường chịu các biến đổi trong chu kỳ kinh nguyệt.

Theo chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng, lớp nội mạc trở nên dày hơn bởi tác động của hormone sinh dục (tử cung chuẩn bị cho quá trình làm tổ sau khi trứng được thụ tinh). Nếu trứng không được thụ tinh, lớp nội mạc sẽ tự động bong, đẩy ra bên ngoài, gây chảy máu qua đường âm đạo - tức hiện tượng hành kinh mỗi tháng ở nữ giới. Sau đó, các tế bào mô đệm và mô trụ tuyến ở lớp đáy tiếp tục phát triển, hình thành lớp niêm mạc mới tại tử cung. Trường hợp trứng được thụ tinh và làm tổ thì lớp niêm mạc tại tử cung sẽ tiếp tục dày lên, thay đổi cấu trúc để phù hợp với quá trình hình thành phôi, nhau thai.

1.2 Độ dày của nội mạc tử cung

Với từng giai đoạn khác nhau của chu kỳ kinh nguyệt thì độ dày lớp niêm mạc tử cung sẽ có sự thay đổi nhất định. Cụ thể là:

• Sau khi sạch kinh: Là giai đoạn nội mạc mỏng nhất vì mới bị bong ra trong chu kỳ kinh nguyệt trước đó. Độ dày trung bình của lớp nội mạc ở thời điểm này là 4 - 6mm.
• Cách ngày sạch kinh khoảng 14 ngày: Dưới tác động của các hormone sinh dục, lớp nội mạc tử cung dần trở nên dày hơn và tiết ra các dịch nhầy. Ở thời điểm này, độ dày lớp nội mạc tử cung là 8 - 12mm. Đây là thời điểm thích hợp nhất để trứng được thụ tinh, làm tổ tại tử cung.
• Vài ngày trước kỳ kinh nguyệt mới: Độ dày lớp nội mạc tử cung là 12 - 16mm. Nếu quá trình thụ thai không diễn ra thì lớp nội mạc này sẽ bong ra khỏi tử cung, bị đẩy ra ngoài.

Độ dày của lớp nội mạc tử cung ảnh hưởng tới khả năng mang thai của nữ giới. Cụ thể, phôi thai làm tổ và phát triển tại lòng tử cung nên nếu nội mạc tử cung quá dày hoặc quá mỏng thì đều không tốt. Cụ thể:

• Lớp nội mạc quá mỏng (dưới 8mm) sẽ khó mang thai, dễ bị sảy thai, thai chết lưu. Nội mạc tử cung mỏng có thể do thiếu máu, thiếu nồng độ hormone sinh dục, dính lòng tử cung, nội mạc bị tổn thương do nạo hút thai nhiều lần,...;
• Lớp nội mạc quá dày (trên 20mm) gây cản trở tới khả năng mang thai của nữ giới, khiến phụ nữ gặp các vấn đề như rong kinh, vô kinh thứ phát kéo dài, thời gian rụng trứng không ổn định,... Ngoài ra, lớp nội mạc dày bất thường còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý đa nang buồng trứng hoặc rối loạn phóng noãn, khiến bệnh nhân chậm hoặc khó có con.

Siêu âm tử cung là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, có tác dụng đánh giá hình thái tử cung, xác định độ dày của niêm mạc tử cung và tầm soát một số bệnh lý phụ khoa.

Siêu âm có thể nhận biết được bất thường về độ dày - mỏng hoặc sự phát triển của nội mạc tử cung ở các thời điểm khác nhau trong chu kỳ kinh nguyệt từ đó có lời khuyên và biện pháp can thiệp hợp lý đặc biệt trong trường hợp điều trị vô sinh, hiếm muộn. Ngoài ra, kỹ thuật này còn giúp phát hiện những bệnh lý khác của nội mạc như: phì đại, polyp, ung thư... hoặc các bệnh lý của tử cung có liên quan hoặc ảnh hưởng tới nội mạc như: lạc nội mạc trong cơ tử cung, u xơ tử cung... từ đó có hướng điều trị phù hợp cho từng bệnh lý.