Tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng

Đối với chi dưới thì dây thần kinh tọa là một trong những dây thần kinh quan trọng nhất đảm bảo thực hiện những chức năng vận động và cảm giác của hầu như toàn bộ vùng chi dưới.

Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể người, bắt đầu từ cột sống và chạy đến đầu các ngón chân, vì vậy nên chi phối hoạt động của các bộ phận có liên quan trong đường đi của thần kinh.

Dây thần kinh tọa có cấu tạo từ rất nhiều rễ thần kinh bao gồm, rễ L4, L5, S1, S2 và S3 và 5 rễ thần kinh này đều thuộc một cấu tạo được gọi là đám rối thần kinh thắt lưng, đi từ vùng thắt lưng xuống những ngón chấn.

Đám rối thần kinh thắt lưng có vị trí ở dọc 2 bên vùng cột sống thắt lưng và ở phía trước mỏm ngang đốt sống, đám rối thần kinh thắt lưng chạy phía trước cơ vuông thắt lưng.

Chức năng chính của thần kinh thắt lưng cũng như đám rối thần kinh thắt lưng đó là chi phối những vận động của 2 chân, chi phối thực hiện những động tác như gấp, duỗi đầu gối, ngồi dậy, gấp duỗi bàn chân, điều phối vận động 2 chân.

Bên cạnh vận động thì đám rối thần kinh thắt lưng cũng có chức năng cảm giác, giúp vùng chi dưới của cơ thể có được những cảm giác nông, sâu khác nhau.

Tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng là một bệnh lý thường gặp trên lâm sàng, có liên quan đến một số tình trạng sức khỏe sẵn có của người bệnh như bệnh lý đái tháo đường, bệnh ung thư, rối loạn đông chảy máu, chấn thương... Tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng thường khởi phát một cách đột ngột, gây cho người bệnh cảm giác đau cũng như những triệu chứng tổn thương cảm giác khác.

Trên lâm sàng, một số đặc điểm chính thường xuất hiện trên những bệnh nhân có tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng đó là:

• Bệnh nhân đau, tê bì vùng thắt lưng, lan xuống chân, có thể có cảm giác kiến bò
• Yếu chi dưới, giảm sự phối hợp chức năng vận động chi dưới
• Co thắt cơ
• Giảm cảm giác chi dưới, phản xạ gân xương chi dưới giảm
• Khi khám dấu hiệu Lasegue thấy dương tính

Để chẩn đoán xác định một bệnh nhân có chắc chắn bị tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng hay không thì cần tiến hành một số kỹ thuật cận lâm sàng bao gồm:

• Chụp cộng hưởng từ vùng thắt lưng: đây là một trong những phương pháp cận lâm sàng có ý nghĩa và giá trị cao nhất trong việc chẩn đoán cũng như điều trị các bệnh lý liên quan đến thần kinh thắt lưng. Chụp cộng hưởng từ vùng thắt lưng giúp khảo sát những thương tổn xuất hiện ở vùng cột sống, tủy sống...

• Chụp cắt lớp vi tính và chụp tủy thường được áp dụng trên những bệnh nhân không thể chụp cộng hưởng từ.
• Đo điện cơ và kỹ thuật kiểm tra tốc độ dẫn truyền thần kinh cho phép biết được những thông tin về rễ thần kinh, đám rối thần kinh thắt lưng, góp phần rất lớn trong việc chẩn đoán phân biệt giữa bệnh lý tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng với những bệnh lý thần kinh ngoại biên khác như hội chứng ống cổ tay, bệnh lý chèn ép thần kinh...
• Một số xét nghiệm khác cũng được chỉ định với những bệnh nhân nghi ngờ tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng như xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi, tốc độ lắng máu, HLA – B27, sinh hóa máu...

Một số bệnh lý cần được chẩn đoán phân biệt với tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng đó là:

• Xơ cứng vùng thắt lưng
• Viêm bao hoạt dịch vùng thắt lưng
• Viêm xơ các cơ cột sống
• Viêm khớp nhiễm khuẩn

Đối với điều trị những bệnh lý liên quan đến tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng thì bệnh nhân sẽ được giảm đau, giảm tình trạng viêm và những triệu chứng kèm theo, sau đó sẽ được điều trị bệnh lý theo nguyên nhân bằng các phương pháp như phẫu thuật giải áp chèn ép thần kinh thắt lưng, điều trị những điểm co cơ và phục hồi những tổn thương liên quan.

Tuy nhiên, những bệnh lý liên quan đến thần kinh thắt lưng có xu hướng rất dễ tái phát nên cần có một chế độ sinh hoạt ăn uống, tập vận động hợp lý theo chỉ định của bác sĩ điều trị.

Tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng là bệnh lý quan trọng mà người bệnh cũng như thầy thuốc không nên bỏ sót trên lâm sàng, vì thần kinh thắt lưng có liên quan mật thiết đến khả năng vận động cũng như cảm giác của vùng chi dưới.

Vì vậy, việc điều trị tổn thương đám rối thần kinh thắt lưng cũng phải đáp ứng được vấn đề tìm ra và giải quyết nguyên nhân gây bệnh, tránh đến mức tối đa tình trạng tái phát bệnh cũng như những biến chứng không mong muốn mà bệnh gây ra, gây ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân.