Tiểu không tự chủ ở phụ nữ: Kiểm soát bàng quang và nhiều hơn nữa

Bài viết được tư vấn chuyên môn cùng ThS.BS Võ Thiện Ngôn - Bác sĩ Ngoại tiết niệu, Khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Tiểu không tự chủ là tình trạng mất kiểm soát bàng quang. Tiểu không tự chủ ảnh hưởng đến gấp đôi phụ nữ so với nam giới. Điều này có thể là do mang thai, sinh con và mãn kinh có thể làm cho tình trạng tiểu không tự chủ gia tăng hơn. Tiểu không tự chủ không phải là một phần bình thường của lão hóa, và nó có thể được điều trị.

Tiểu không kiểm soát hay còn gọi là tiểu không tự chủ là tình trạng rò rỉ nước tiểu kể cả khi không có nhu cầu đi vệ sinh do những rối loạn liên quan đến việc kiểm soát bàng quang. Theo ước tính, có khoảng 25% - 30% người dân Mỹ mắc chứng tiểu không tự chủ, điều đó đồng nghĩa với hiện tại có hàng triệu người đang sống chung với căn bệnh này. Có nhiều loại tiểu không tự chủ và chúng xảy ra ở cả nam cũng như nữ giới tuy nhiên có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu không kiểm soát ở nữ giới. Nhiều người cho rằng tiểu không kiểm soát là tình trạng bình thường liên quan đến quá trình lão hóa của cơ thể, tuy nhiên đây là quan niệm hết sức sai lầm.

Tiểu không kiểm soát là một vấn đề sức khỏe, ảnh hưởng đến nhiều mặt từ tâm lý, cảm xúc đến giao tiếp xã hội. Những người mắc chứng tiểu không kiểm soát có thể muốn tránh một số nơi hoăc một số tình huống nhất định do lo sợ không kiểm soát được hành vi tiểu tiện. Tiểu không kiểm soát có thể khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên thật may mắn khi chúng ta có thể áp dụng nhiều cách để kiểm soát chứng tiểu không tự chủ và giảm thiểu đến mức thấp nhất những ảnh hưởng của nó đối với hoạt động hàng ngày ở phụ nữ.

Tiểu không kiểm soát ở phụ nữ thường xảy ra do:

• Cơ sàn chậu suy yếu. Tình trạng này xảy ra phổ biến nhất ở những phụ nữ trẻ. Các hoạt động như tập thể dục, đi bộ, tập gym, yoga, uốn dẻo, thậm chí là cười, ho hay hắt hơi cũng có thể khiến cơ sàn chậu suy yếu và dẫn tới chứng tiểu không kiểm soát. Nói chung, bất cứ hoạt động nào làm tăng áp lực lên cơ sàn chậu đều có thể khiến chúng suy yếu bao gồm cả quan hệ tình dục. Lượng nước tiểu bị rò rỉ khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và mức suy yếu của cơ sàn chậu.

>> “Đoạn tuyệt” với sa sinh dục - bàng quang nhờ kỹ thuật nội soi hiện đại nhất thế giới

• Sự suy yếu của cơ thắt niệu đạo và các mô hỗ trợ bàng quang cũng có thể gây ra chứng tiểu không kiểm soát. Những cơ và mô này có thể bị suy yếu bởi nhiều lý do. Phần lớn những nguyên nhân dẫn đến suy yếu cơ và mô có thể được điều trị, tuy nhiên trong một số trường hợp, tình trạng này không thể được khắc phục.

Ngoài ra có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát ở phụ nữ có thể kể đến như sau:

• Tuổi: Tuổi càng cao, nguy cơ mắc tiểu không tự chủ càng gia tăng.
• Phẫu thuật: Phụ nữ trải qua phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật sàn chậu khiến cơ sàn chậu suy yếu cũng có nguy cơ rất lớn mắc chứng tiểu không kiểm soát.
• Chấn thương dây thần kinh lưng dưới.
• Một số vấn đề về sức khỏe như ho mãn tính, thừa cân béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát.
• Hút thuốc lá
• Phụ nữ mang thai và cho con bú. Đặc biệt những trường hợp đa thai có nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát cao hơn.

Tiểu không kiểm soát liên quan đến sự thôi thúc không tự chủ, xảy ra do hoạt động quá mức của các cơ kiểm soát hoạt động của bàng quang. Các triệu chứng đặc trưng của tiểu không kiểm soát là sự thôi thúc đột ngột, quá mức kèm theo són tiểu.

Đi tiểu thường xuyên và tiểu nhiều vào ban đêm cũng là hai trong số những triệu chứng điển hình của chứng tiểu không kiểm soát. Những người mắc phải tình trạng này có thể tiểu tiện không tự chủ khi nghe thấy tiếng nước chảy hoặc thậm chí thay đổi vị trí khiến cho cơ bàng quang bị co thắt.

Theo thống kê, chỉ có 9% phụ nữ trong độ tuổi từ 40-44 mắc phải chứng tiểu không kiểm soát, trong khi con số này ở những người phụ nữ trên 75 tuổi lên đến 31%.

Tiểu không tự chủ là tình trạng tương đối phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ. Trong đa số trường hợp, kiểm soát bàng quang có thể hỗ trợ điều trị chứng tiểu không tự chủ, giúp ngăn ngừa tối đa ảnh hưởng của nó đến cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp bạn dễ dàng kiểm soát bàng quang để hạn chế tiểu không kiểm soát:

• Hạn chế caffeine và rượu: Caffeine và rượu có tác dụng lợi tiểu. Điều này có nghĩa là chúng có khả năng làm tăng lượng nước tiểu mà cơ thể sản xuất. Đối với những người bệnh mắc chứng tiểu không kiểm soát, điều này góp phần làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bệnh. Do đó cần hạn chế tối đa sử dụng những loại đồ uống chứa nhiều caffeine và rượu. Cà phê, trà, soda, sô cô la và một số loại thuốc là những nguồn caffeine phổ biến.
• Hạn chế chất tạo ngọt nhân tạo: Một số chất tạo ngọt nhân tạo bao gồm natri saccharin, acesulfame K và aspartame có thể gây kích thích bàng quang. Chất ngọt nhân tạo cũng có thể làm trầm trọng hơn tình trạng tiểu không kiểm soát bằng cách hoạt động như những chất lợi tiểu, tương tự caffeine. Để có thể kiểm soát được bàng quang, hãy tránh các loại thực phẩm và đồ uống có chứa các loại chất tạo ngọt thay thế đường này.
• Tránh những loại thực phẩm kích thích bàng quang: Một số loại thực phẩm sử dụng hàng ngày cũng có thể khiến bàng quang kích thích và cơ thể bài tiết nhiều nước tiểu hơn như: cà chua, táo, những loại trái cây có múi, đồ ăn cay, các loại siro ngô.... Cố gắng hạn chế sử dụng những loại thực phẩm này cũng là một các hiệu quả giúp việc kiểm soát bàng quang trở nên dễ dàng hơn.
• Tăng cường sức mạnh cơ sàn chậu: Cơ sàn chậu suy yếu là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến bàng quang hoạt động quá mức, đôi khi không thể kiểm soát, đặc biệt là ở phụ nữ. Những bài tập cơ sàn chậu có thể hỗ trợ ngăn ngừa tình trạng này và tăng cường sức mạnh cho cơ sàn chậu. Bài tập cho cơ sàn chậu tương đối dễ thực hiện nhưng trước hết cần xác định chính xác vị trí của cơ sàn chậu. Đó là các cơ bắp được cơ thể sử dụng khi cố gắng ngăn dòng nước tiểu bài tiết ra ngoài. Co thắt các cơ sàn chậu, giữ chúng trong 5-10 giây và từ từ thả lỏng. Các nhà khoa học khuyến cáo nên thực hiện các bài tập cho cơ sàn chậu hai lần mỗi ngày, mỗi lần thực hiện khoảng 30 nhịp co thắt.
• Trong một số trường hợp, các bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân cố gắng nhịn tiểu. Kết hợp với các bài tập cơ sàn chậu cũng như các phương pháp điều trị khác, nhịn tiểu có thể giúp cơ thể kiểm soát bàng quang tốt hơn. Để kiềm chế cảm giác muốn đi vệ sinh, người bệnh cần cố gắng thực hiện điều này tại những khoảng thời gian cố định trong ngày. Ngoài ra hãy nhịn tiểu 10 phút sau khi có cảm giác kích thích bàng quang và tăng dần thời gian này ở những lần đi tiểu sau.

Ngoài kiểm soát bàng quang, việc điều trị chứng tiểu không tự chủ còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Nếu tiểu không tự chủ liên quan đến các vấn đề về sức khỏe khác, điều trị nguyên nhân gốc rễ sẽ hiệu quả hơn.

Trong một số trường hợp, bệnh tiểu không kiểm soát không thể điều trị khỏi, tuy nhiên bác sĩ có thể đưa ra những lời khuyên giúp người bệnh giảm thiểu tối đa những ảnh hưởng của nó đến cuộc sống như:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống và lượng chất lỏng đưa vào cơ thể mỗi ngày.
• Sử dụng đồ lót hoặc miếng lót thấm nước
• Tập thói quen đi tiểu vào một vài thời điểm nhất định trong ngày

• Tập thói quen đi tiểu vào một vài thời điểm nhất định trong ngày
• Duy trì cân nặng ổn định
• Thường xuyên tập thể dục, thể thao
• Hạn chế sử dụng rượu, bia, caffeine và thuốc lá.

mang thai là một tình trạng bệnh lý liên quan đến sự mất kiểm soát về bàng quang. Tiểu không tự chủ gây nhiều phiền toái cho người bệnh trong cuộc sống và khiến họ mất tự tin trong giao tiếp cũng như trong công việc hàng ngày. Trong một số trường hợp, tiểu không kiểm soát không thể điều trị khỏi, tuy nhiên vẫn có những phương pháp mà bạn có thể áp dụng nhằm giảm thiểu tối đa những hậu quả mà tiểu không kiểm soát có thể mang lại trong cuộc sống.

Để giảm bớt, kiểm soát những phiền toái do tình trạng tiểu không tự chủ, bạn có thể tới thăm khám & điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec - Một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.