Nguyên nhân gây suy giáp ở người lớn

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Thị Duyên - Bác sĩ Thận - Nội tiết - Khoa Khám bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Suy giáp ở người trưởng thành là bệnh nội tiết rất thường gặp hiện nay đặc biệt là phụ nữ. Suy tuyến giáp ở người lớn do nhiều nguyên nhân gây ra với các biểu hiện lâm sàng thường thấy là bướu to ở cổ, da khô, tóc rụng, quên, giảm trí nhớ, mệt nhiều vv ... Người lớn bị suy giáp bắt buộc phải bù hormon trừ một số trường hợp suy giáp mức độ nhẹ thì theo dõi tiếp.

Suy giáp hay còn gọi là nhược năng tuyến giáp, thiểu năng tuyến giáp dẫn đến bài tiết hormon bị giảm hơn so với mức bình thường. Khi số lượng hormon tuyến giáp được sản xuất không đủ so với nhu cầu cơ thể sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa và làm tổn thương các tế bào mô, các cơ quan trong cơ thể.

Suy giáp ở người lớn thường gặp phụ nữ trên 65 tuổi tuy nhiên nam giới cũng có khả năng bị suy giáp nhưng với tỷ lệ thấp hơn rất nhiều.

Suy giáp ở người lớn do các nguyên nhân sau gây ra:

• Suy giáp nguyên phát: Như viêm giáp tự miễn hoặc vô căn.
• Suy giáp có bướu to: Các bệnh tự miễn, Viêm tuyến giáp Hashimoto.
• Suy giáp trung ương hoặc suy giáp thứ phát: Do các tổn thương vùng tuyến yên, bệnh lý vùng dưới đồi, thiếu hụt hoặc bất thường về cấu trúc hormon tuyến giáp TRH (thyrotropin-releasing hormone) từ vùng dưới đồi hoặc thiếu hormon tuyến giáp ưu thế TSH (thyroid-stimulating hormone) từ tuyến yên.
• Sau phẫu thuật cắt tuyến giáp: Suy giáp ở người lớn xuất hiện sau khi người bệnh xạ trị bằng iod hoặc phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp toàn bộ hay bán phần hoặc cũng có thể xuất hiện muộn hơn (từ 4 - 25 năm) sau khi hóa trị bằng thuốc kháng giáp trạng như methimazole hoặc propylthiouracil.
• Suy giáp tiến triển âm thầm: Suy giáp ở người lớn có thể gặp ở phụ nữ sau sinh do hậu quả của viêm giáp thầm lặng hoặc viêm giáp hạt bán cấp.

Bên cạnh đó, còn có các nguyên nhân khác như: Bẩm sinh thiếu hụt enzym tham gia quá trình tổng hợp hormon tuyến giáp, thiếu iod, môi trường hoặc thực phẩm chứa chất sinh khối u, hoặc do dùng một số loại thuốc, bệnh loạn sản hoặc thiểu sản tuyến giáp.

Ngoài ra một số yếu tố sau được cho là làm tăng nguy cơ gây suy giáp ở người lớn:

• Người lớn tuổi.
• Từng điều trị bằng xạ trị các bệnh lý ở vùng đầu cổ.
• Từng điều trị bằng các thuốc điều hòa miễn dịch, chống rối loạn nhịp tim có chứa iod, điều trị bằng lithium.
• Gia đình hoặc bản thân mắc phải các bệnh tự miễn như tiểu đường type 1, bệnh Addison, bệnh Graves, bệnh viêm giáp sau sinh.

Người lớn bị suy giáp có những biểu hiện các triệu chứng lâm sàng:

• Bướu ở vùng cổ: Bướu có kích thước to hoặc nhỏ, hoặc có sẹo vùng cổ do phẫu thuật cắt tuyến giáp trước đó.
• Mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, người lừ đừ, chậm chạp, sợ lạnh, tăng cân.
• Da thâm nhiễm, thay đổi sắc tố da, khô, có màu vàng sáp.
• Rụng lông, tóc, móng.
• Mặt tròn, lưỡi to và thâm nhiễm, giọng khàn.
• Táo bón kéo dài, rối loạn tiêu hóa do nhu động ruột giảm.
• Tụt huyết áp, nhịp tim chậm.

Chẩn đoán suy giáp ở người trưởng thành dựa vào các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm đặc hiệu liên quan đến tuyến giáp: TSH tăng hoặc bình thường, FT3, FT4 giảm.
• Các xét nghiệm không đặc hiệu khác: Công thức máu có hồng cầu bình thường hoặc to, thiếu máu, rối loạn mỡ máu ( tăng cholesterol, tăng triglycerid), rối loạn điện giải ( hạ natri máu).
• Siêu âm tuyến giáp: Suy giáp ở người lớn khi siêu âm khó phát hiện được nhu mô tuyến giáp hoặc thấy tuyến giáp teo nhỏ, nhu mô tuyến giáp có đậm độ giảm âm, nhiều xơ hóa.
• Siêu âm tim: Một số trường hợp có thể thấy tràn dịch màng tim.
• Chụp X-quang lồng ngực: Thâm nhiễm cơ tim làm bóng tim to.
• Điện tâm đồ: Kết quả của điện tâm đồ cho thấy nhịp chậm xoang, điện thế thấp.

Điều trị suy giáp ở người lớn với mục tiêu là đưa về tình trạng bình giáp như người bình thường và duy trì tình trạng này trong thời gian dài bên cạnh đó cũng cần chú ý theo dõi và dự phòng điều trị biến chứng do bệnh gây ra.

Nguyên tắc điều trị suy giáp ở người lớn cần đảm bảo điều trị chính xác nguyên nhân gây suy giáp, bù hormon tuyến giáp với loại hormon và liều lượng tùy vào thể trạng người bệnh và mức độ suy giáp gặp phải, bắt đầu bằng liều nhỏ và tăng dần đến liều tối đa cho đến khi cơ đạt tình trạng bình giáp.

Lưu ý trong điều trị suy giáp ở người lớn cần tiên lượng tai biến mạch vành trên bệnh nhân có nguy cơ thì cần phải dò liều từ thấp đến cao và theo dõi rất chặt chẽ như nhịp tim hoặc tình trạng đau ngực, nếu có kèm cả suy tuyến thượng thận thì phải ưu tiên bù hormon tuyến thượng thận trước, phụ nữ mang thai chỉ định liều cao hơn khi chưa mang thai vì khi có thai thì nhu cầu sử dụng nhiều hơn nhất là trong 3 tháng đầu của thai kỳ, sau khi sinh xong thì lại giảm liều dần về như ban đầu.

Có nhiều nguyên nhân gây suy giáp ở người lớn và nguyên tắc điều trị suy giáp là điều trị nguyên nhân gây bệnh.