Kết quả Chụp X - quang phổi có tác dụng gì trong việc thăm khám

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Anh Việt - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Thạc sĩ Bác sĩ Lê Anh Việt đã có 07 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, thực hiện tốt các kỹ thuật thăm khám chẩn đoán hình ảnh.

Chụp X- quang tim phổi được cho là một xét nghiệm thường quy trong thăm khám và điều trị nhiều bệnh lý, đặc biệt bệnh lý thường gặp của cơ quan hô hấp. Phương pháp thăm dò hình ảnh không xâm lấn này có nhiều ý nghĩa trong chẩn đoán và định hướng bệnh lý.

Chụp x - quang phổi là phương pháp sử dụng máy chụp có khả năng phát ra tia X, chiếu tia X qua vùng ngực để thu lại được các hình ảnh của tim, phổi, đường thở, mạch máu và hệ bạch huyết vùng ngực.

Khi tia X đi qua cơ thể thì sẽ phải đi qua những cấu trúc khác nhau, từ đó cho ra những hình ảnh khác nhau tương ứng với mức độ cản tia tương ứng. Khả năng đâm xuyên của tia X qua khí là tốt nhất nên cho hình ảnh sáng trên phim chụp X-quang (tương ứng với màu đen), còn qua tổ chức có chứa dịch hoăc qua xương sẽ bị hấp thụ và kém xuyên qua, từ đó cho hình ảnh phổi mờ ( tương ứng với màu trắng trên phim chụp).

Chỉ định chụp x quang phổi: Khi bệnh nhân có những triệu chứng nghi ngờ bệnh lý tại vùng ngực và các cơ quan bên trong ngực thì có chỉ định chụp x quang phổi gồm

• Xuất hiện tình trạng ho kéo dài, có thể ho khan hoặc ho có đờm, ho ra máu. Có thể kèm theo sốt, sốt nhẹ hoặc sốt cao.
• Tình trạng khó thở, đau tức ngực.
• Sau một chấn thương vùng ngực: Có thể giúp chẩn đoán gãy xương hay những tổn thương nhu mô phổi, tràn dịch, tràn khí màng phổi.
• Nghi ngờ các bệnh lý tim phổi, ung thư phổi, lao phổi...

Những ưu điểm và nhược điểm của chụp x quang ngực:

• Ưu điểm: Là phương pháp không xâm lấn, dễ thực hiện, đơn giản, chi phí thấp, thời gian chụp nhanh chóng. Giúp chẩn đoán một số bệnh lý thường gặp và định hướng chẩn đoán các bệnh lý khác ở vùng ngực.
• Nhược điểm:
  • Khó thấy các tổn thương nhỏ hoặc bệnh lý ở giai đoạn sớm.
  • Trên phim tổn thương có thể bị che lấp bởi bóng tim, xương sườn.
  • Không đưa ra được chẩn đoán xác định ở một số bệnh lý do không thấy rõ đặc tính bên trong tổn thương.
  • Kết quả phim chụp có độ chính xác cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kỹ năng của người chụp (có sử dụng đúng tia X không, chụp đúng tư thế bệnh nhân không...), sự hợp tác của người bệnh và khả năng đọc kết quả của bác sĩ.
  • Lượng tia X khi chụp có thể gây hại, đặc biệt là đối tượng như phụ nữ mang thai.

Kết quả chụp X- quang tim phổi trong thực hành thăm khám lâm sàng giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán bệnh lý, định hướng chẩn đoán hoặc loại trừ các bệnh lý khác trong chẩn đoán. Dưới đây là một số ý nghĩa mà chụp x quang phổi đem lại:

• Xác định tình trạng bệnh lý phổi: Chụp X- quang tim phổi có thể phát hiện khối u không bị che lấp bởi các tổ chức khác; Tình trạng viêm nhiễm như viêm phế quản, viêm phổi, áp-xe phổi...; hen phế quản, tràn dịch phổi; tràn khí màng phổi; xẹp phổi. Ngoài ra, chụp X- quang tim phổi còn hỗ trợ phát hiện các bệnh lý phổi mãn tính như xơ nang, hay các biến chứng có liên quan.
• Giúp định hướng và phân biệt một số bệnh lý khác dễ nhầm lẫn với bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính; Theo dõi đánh đáp ứng điều trị trong bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen phế quản.
• Thấy những bất thường trong phổi mà nguyên do là từ tim như bệnh suy tim xung huyết gây phù phổi cấp.
• Thay đổi kích thước và hình dạng của tim như bóng tim to (trong bệnh phì đại cơ tim, tràn dịch màng tim...), bóng tim nhỏ (phế khí thũng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính..), lớn nhĩ phải, lớn nhĩ trái, tâm thất lớn...
• Bất thường mạch máu: Từ kết quả chụp X-quang tim phổi có thể cho thấy những bất thường cung động mạch chủ, động mạch phổi, tĩnh mạch chủ trên và dưới từ đó giúp bác sĩ chẩn đoán những bệnh lý như phình cung động mạch chủ hay dị tật bẩm sinh.
• Gãy xương: Các gãy xương sau chấn thương như gãy xương sườn, gãy xương đòn. Giúp chẩn đoán được vị trí xương bị gãy, có di lệch xương không, tình trạng của vùng xung quanh vị trí gãy xương.
• Thay đổi sau khi điều trị hay phẫu thuật: Cho thấy khả năng hồi phục sau khi thực hiện điều trị hoặc phẫu thuật ở tim, phổi.
• Kiểm tra vị trí đặt của máy: Máy tạo nhịp tim, máy khử rung tim, ống thông.

Chụp X - quang phổi không gây đau, đơn giản không xâm lấn nhưng để đảm bảo cho kết quả chính xác thì ngoài kỹ thuật của người chụp, khả năng đọc của bác sĩ thì người bệnh cũng cần lưu ý một số điều sau để phối hợp tốt nhất:

• Khi đi khám bệnh nên mang theo giấy tờ có liên quan tới lần khám bệnh trước, phiếu xét nghiệm, kết quả chụp X- quang trước đó nếu có để trong một số trường hợp bác sĩ cần có sự so sánh giữa các lần chụp để đưa ra kết luận.
• Chú ý tia X có thể gây hại cho thai nhi nên cần thông báo cho bác sĩ nếu có nghi ngờ mang thai hoặc đang mang thai để tránh những ảnh hưởng xấu của tia X đến thai nhi.
• Người bệnh sẽ được thay trang phục sẵn tại bệnh viện để chụp. Khi đi nên mặc quần áo đơn giản.
• Tháo bỏ các vật dụng bằng kim loại gây ảnh hưởng đến phim chụp như: Vòng, nhẫn, cặp tóc, kính...
• Đôi khi việc chụp phim X quang chưa thể đưa ra kết luận bệnh cuối cùng, bác sĩ có thể chỉ định bạn làm thêm các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác.

Chụp x-quang phổi tuy rất đơn giản nhưng lại có giá trị cao trong chẩn đoán bệnh lý vùng ngực, giúp theo dõi điều trị. Phương pháp này cũng có một số hạn chế, được khắc phục nhờ các phương pháp cận lâm sàng tiên tiến hơn, tuy nhiên nó vẫn được cho là cách hiệu quả và đơn giản cần làm đầu tiên khi người bệnh có những dấu hiệu bất thường tại ngực.

Trên đây là thông tin về kỹ thuật chụp X- quang phổi và hy vọng đã giải đáp cho các bạn những thắc mắc về câu hỏi “Những bệnh có thể chẩn đoán sớm nhờ chụp X-quang phổi”. Hãy luôn chú ý thăm khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện những bệnh lý về tim phổi nguy hiểm. Từ đó có được giải pháp điều trị kịp thời.