Chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng để làm gì?

Bài viết được viết bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường, Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương thức hình ảnh có giá trị nhất trong đánh giá các bệnh lý cột sống. Chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng giúp đánh giá, phát hiện nhiều bệnh lý tại cột sống thắt lưng và được dùng để theo dõi những thay đổi sau phẫu thuật.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là một phương thức hình ảnh không xâm lấn, không sử dụng tia bức xạ (tia X) được sử dụng để chẩn đoán các bệnh lý y khoa. MRI sử dụng 1 từ trường mạnh, sóng vô tuyến và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cấu trúc bên trong cơ thể.

Hình ảnh MRI cho phép các bác sĩ kiểm tra bên trong cơ thể và phát hiện các tình trạng bệnh lý. Các hình ảnh thu được có thể được xem trên một màn hình máy tính. Các hình ảnh này cũng có thể được gửi qua điện tử, in hoặc sao chép ra đĩa CD, DVD hoặc tải lên đám mây kỹ thuật số.

Hiện tại, MRI là phương thức hình ảnh có giá trị nhất trong đánh giá các bệnh lý cột sống.

MRI được sử dụng để đánh giá hoặc phát hiện:

• Cấu trúc giải phẫu cột sống và đường cong cột sống bất thường hay không;
• Các dị tật bẩm sinh ở đốt sống hoặc tủy sống;
• Các thương tổn do chấn thương xương, đĩa đệm, dây chằng hoặc tủy sống;
• Các bệnh đĩa đệm và khớp. Cả hai đều là nguyên nhân thường gặp của đau thắt lưng nặng và đau thần kinh tọa (đau lưng lan xuống chi dưới);
• Chèn ép hoặc viêm tủy sống và rễ thần kinh;
• Nhiễm trùng đốt sống, đĩa đệm, tủy sống hoặc màng cứng;
• Các khối u ở đốt sống, tủy sống, dây thần kinh hoặc các tổ chức phần mềm xung quanh.

MRI cột sống thắt lưng cũng được dùng để giúp lập kế hoạch phẫu thuật như giải ép cho các dây thần kinh bị chèn ép, làm dính cột sống hoặc tiêm steroid. Việc tiêm steroid để giảm đau thường được thực hiện dưới hướng dẫn của X-quang.

MRI cột sống có thể phát hiện các nguyên nhân khác của đau lưng như gãy lún hoặc phù tủy xương. Nó cũng được sử dụng để theo dõi những thay đổi sau phẫu thuật (sẹo hoặc nhiễm trùng).

Tất cả những người nghi ngờ có bệnh lý cột sống thắt lưng đều có thể được chỉ định chụp trừ một số trường hợp có chống chỉ định tuyệt đối không được vào phòng chụp

• Bệnh nhân cần thay quần áo của bệnh viện trước khi chụp hoặc quần áo của mình nếu không có dụng cụ kim loại bên trong;
• Bệnh nhân có thể ăn uống và dùng thuốc như bình thường hoặc có thể được hướng dẫn về ăn, uống trước khi thực hiện chụp MRI tùy thuộc vào từng chỉ định cụ thể;
• Nếu chỉ định MRI có tiêm chất tương phản từ. Bạn có thể được hỏi xem bị hen suyễn hoặc dị ứng với chất tương phản iốt, thuốc, thực phẩm hoặc các yếu tố dị ứng khác hay không bởi vì thuốc tương phản sử dụng là Gadolinium. Gadolinium có thể được sử dụng ở những bệnh nhân bị dị ứng tương phản iốt. Gadolinium ít có phản ứng dị ứng hơn so với chất cản quang có iốt. Tuy nhiên, ngay cả khi bệnh nhân bị dị ứng với gadolinium, có thể sử dụng nó sau khi dùng thuốc điều trị chống dị ứng phù hợp trước khi chụp;
• Bệnh nhân cần nói với kỹ thuật viên hoặc bác sĩ CĐHA về bất kỳ bất thường nào nếu có hoặc phẫu thuật gần đây;
• Do trong quá trình chụp MRI cần phải nằm yên tuyệt đối nên đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường cần phải an thần hoặc gây mê trước khi chụp. Do đó bác sĩ gây mê sẽ thực hiện gây mê trong suốt quá trình chụp nhằm tránh cho việc cử động của bệnh nhân gây nhiễu hình ảnh chụp. Bạn sẽ được cho biết làm thế nào để chuẩn bị cho con của bạn;

• Để tất cả đồ trang sức và các phụ kiện kim loại khác ở nhà hoặc tháo bỏ chúng ra trước khi chụp MRI vì các đồ kim loại và điện tử có thể ảnh hưởng vào từ trường của máy MRI gây hỏng thiết bị, gây bỏng hoặc gây nhiễu hình ảnh chụp được, do đó không được mang chúng vào trong phòng chụp. Những vật dụng không được mang khi chụp MRI:

+ Đồ trang sức, đồng hồ, thẻ tín dụng và máy trợ thính, điện thoại di động, đồng hồ điện tử và các thiết bị theo dõi. Những vật dụng này có thể bị hỏng khi vào trong phòng máy MRI.

+ Ghim, kẹp tóc, khóa kéo kim loại và các dụng cụ kim loại tương tự. Những vật dụng này có thể làm biến dạng hình ảnh MRI.

+ Răng giả có thể tháo lắp;

+ Bút, dao bỏ túi và kính mắt.

• Trong hầu hết các trường hợp, chụp MRI là an toàn cho bệnh nhân cấy ghép kim loại, ngoại trừ một số loại.
• Những người có các thiết bị cấy ghép sau đây có thể không chụp và không nên vào khu vực chụp MRI mà không được đánh giá trước về sự an toàn:

+ Một số thiết bị cấy ốc tai (tai);

+ Một số loại kim loại được sử dụng cho phình động mạch não;

+ Một số coil kim loại được đặt trong các mạch máu;

+ Một số máy khử rung tim và máy tạo nhịp tim.

Vì vậy, bệnh nhân nên nói với kỹ thuật viên nếu bạn có các thiết bị y tế hoặc thiết bị cấy ghép điện tử trong cơ thể. Các thiết bị này có thể bị hỏng gây rủi ro đến tính mạng của bệnh nhân. Nhiều thiết bị cấy ghép sẽ có một cuốn sách nhỏ giải thích về các rủi ro MRI của thiết bị cụ thể đó. Do vậy nếu bệnh nhân có cuốn sách hướng dẫn nhỏ đó, hãy mang nó đến đưa cho người sẽ chụp cho bạn trước khi chụp.Do vậy, kỹ thuật viên hoặc bác sĩ có thể không chụp được MRI cho bệnh nhân nếu họ không có thông tin về độ an toàn và khả năng tương thích của thiết bị cấy ghép đó với từ trường máy chụp MRI hay không. Bệnh nhân nên giữ lại cuốn hướng dẫn nhỏ về thiết bị cấy ghép đó để bác sĩ chụp MRI tham khảo khi bạn cần phải chụp MRI.

• Thông báo với kỹ thuật viên hoặc bác sĩ X-quang nếu bệnh nhân có mảnh đạn, viên đạn hoặc kim loại khác có thể có trong cơ thể.
• Các dị vật ở gần và đặc biệt nằm trong hốc mắt rất quan trọng vì chúng có thể di chuyển hoặc bị nóng lên trong quá trình chụp và có thể gây mù.
• Các loại mực sử dụng trong các hình xăm có thể chứa sắt và do đó có thể bị nóng lên trong quá trình chụp MRI, gây phỏng da (điều này hiếm).
• Trám răng, niềng răng, phấn mắt và một số mỹ phẩm khác thường không bị ảnh hưởng bởi từ trường nhưng chúng có thể làm biến dạng hình ảnh ở vùng mặt hoặc não.
• Bất kỳ ai đi cùng bệnh nhân vào phòng chụp MRI đều phải được kiểm tra xem có các vật liệu bằng kim loại hoặc các thiết bị cấy ghép trên cơ thể hay không.

• Bệnh nhân nằm trên bàn chụp, cố định bằng dây đeo, giúp bệnh nhân nằm yên và cố định vị trí.
• Một dụng cụ (gọi là coil có khả năng phát và thu nhận sóng vô tuyến) được lắp đặt xung quanh bộ phận cần chụp.
• Quá trình chụp thường gồm nhiều lần phát xung và thu nhận sóng tín hiệu phản hồi, một số xung có thể kéo dài vài phút.
• Chất tương phản Gadolinium được sử dụng khi đánh giá ổ nhiễm trùng, khối u hoặc các vấn đề đĩa đệm tái phát sau phẫu thuật.
• Nếu sử dụng chất tương phản từ, bác sĩ, y tá hoặc kỹ thuật viên sẽ đặt kim luồn vào trong tĩnh mạch ở cánh tay trước khi chụp dùng để tiêm thuốc tương phản.
• Bệnh nhân được đưa vào trong khối nam châm lớn của máy MRI. Kỹ thuật viên sẽ thực hiện chụp với 1 hệ thống điều khiển quá trình chụp ở phòng điều khiển bên ngoài phòng máy chụp MRI.
• Khi quá trình chụp kết thúc, bạn có thể được yêu cầu đợi trong khi bác sĩ X-quang kiểm tra các hình ảnh đã đạt hay chưa. Nếu đạt yêu cầu, bạn được đưa ra khỏi phòng chụp và hoàn tất quá trình chụp.
• Quá trình chụp thường hoàn thành trong khoảng 30 phút. Nếu sử dụng chất tương phản từ thì sẽ phải mất thêm khoảng 15 phút vào trong tổng thời gian quét.

• Hầu hết chụp MRI cột sống thắt lưng đều không gây khó chịu. Tuy nhiên, một số bệnh nhân cảm thấy khó chịu khi nằm yên trong thời gian lâu, một số người khác có thể cảm thấy ngột ngạt khi nằm trong máy chụp MRI. Một số cảm thấy ồn ào từ máy chụp MRI.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy hơi ấm khi nằm trong khu vực khảo sát của máy MRI.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy ồn ào do máy chụp. Bởi vậy, bệnh nhân sẽ được cung cấp nút tai hoặc tai nghe để giảm tiếng ồn từ máy chụp tạo ra.
• Giữa các xung chụp, bệnh nhân có thể cảm thấy yên lặng, do vậy bệnh nhân có thể thư giãn trong khoảng thời gian này. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn phải nằm giữ nguyên vị trí mà không cần di chuyển.
• Chỉ có một mình bệnh nhân nằm trong phòng chụp MRI. Tuy nhiên, kỹ thuật viên sẽ có thể nhìn, nghe và nói chuyện với bệnh nhân mọi lúc qua thiết bị liên lạc trên máy. Một số bệnh viện có thể cho phép một người thân vào trong phòng nếu họ cũng đã được kiểm tra an toàn.
• Nếu bệnh nhân không cần dùng thuốc an thần thì không cần thời gian theo dõi sau an thần. Bệnh nhân có thể tiếp tục các hoạt động và chế độ ăn uống bình thường ngay sau khi chụp. Trong một số trường hợp rất hiếm, một vài bệnh nhân gặp phải tác dụng phụ từ chất tương phản. Chúng có thể bao gồm buồn nôn, đau đầu và đau tại vị trí tiêm. Rất hiếm khi bệnh nhân bị mẩn ngứa hoặc phản ứng dị ứng khác với chất tương phản. Nếu bạn có triệu chứng của dị ứng, bạn hãy nói với kỹ thuật viên để bác sĩ X-quang hoặc bác sĩ khác sẽ hỗ trợ ngay lập tức.

• Không có phơi nhiễm bức xạ;
• Hình ảnh MRI cột sống rõ ràng và chi tiết hơn so với hình ảnh thu được bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác. MRI cho thấy được những bất thường cột sống, chấn thương và bệnh lý có thể không phát hiện được bằng các phương pháp hình ảnh khác. MRI là phương pháp hiện có để đánh giá tủy sống và các rễ thần kinh.
• MRI có thể phát hiện những bất thường mà bị che khuất bởi xương bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác.
• Chất tương phản Gadolinium ít gây ra phản ứng dị ứng hơn các chất cản quang i-ốt được sử dụng trong chụp X-quang và CT.
• Có ích trong đánh giá chấn thương cột sống. Nó giúp chẩn đoán hoặc loại trừ chèn ép tủy sống cấp tính khi khám thực thể cho thấy yếu cơ hoặc liệt. MRI là phương pháp để đánh giá tổn thương dây chằng do chấn thương.
• MRI có thể phát hiện những dấu hiệu sớm của nhiễm trùng hoặc khối u. MRI nhạy hơn chụp CT để đánh giá khối u, áp xe và các khối mô mềm khác gần tủy sống.
• MRI là phương pháp ưa thích để đánh giá các biến chứng tiềm tàng của phẫu thuật, bao gồm xuất huyết, sẹo, nhiễm trùng và thoát vị đĩa đệm tái phát.

• Chụp MRI cột sống thắt lưng không gây rủi ro cho bệnh nhân khi đảm bảo tuân thủ các hướng dẫn về an toàn.
• Nếu dùng thuốc an thần, có nguy cơ sử dụng quá nhiều. Do vậy bệnh nhân sẽ được theo dõi chặt chẽ trong quá trình chụp để giảm thiểu nguy cơ này
• Từ trường cao không gây hại. Tuy nhiên, nó có thể khiến các thiết bị cấy ghép trong cơ thể xảy ra trục trặc hoặc gây biến dạng hình ảnh.
• Xơ hóa thận hệ thống là một biến chứng đã được công nhận, nhưng hiếm gặp, có liên quan đến tiêm thuốc tương phản Gadolinium. Nó thường xảy ra ở những bệnh nhân có bệnh thận nặng. Bác sĩ sẽ đánh giá chức năng thận của bệnh nhân trước khi xem xét có thể tiêm được thuốc tương phản hay không.
• Nguy cơ phản ứng dị ứng rất nhẹ nếu sử dụng vật liệu tương phản. Những phản ứng dị ứng như vậy như vậy thường nhẹ và được kiểm soát bằng thuốc. Nếu bệnh nhân có phản ứng dị ứng, bác sĩ sẽ hỗ trợ xử lý ngay lập tức.
• Các nhà sản xuất thuốc tương phản tĩnh mạch cho biết các bà mẹ không nên cho con bú trong 24 giờ sau khi dùng chất tương phản. Tuy nhiên, hướng dẫn gần đây nhất của ACR cho chất tương phản từ là các nghiên cứu cho thấy lượng tương phản từ được trẻ sơ sinh hấp thụ trong thời gian cho con bú là rất thấp.

• Hình ảnh sẽ bị rung hoặc mờ nếu bạn nín thở không tốt hoặc bạn di động trong quá trình chụp.
• Bệnh nhân có trọng lượng hoặc kích thước lớn có thể không vừa với lồng chụp MRI.
• Cấy ghép và các vật kim loại khác có thể gây nhiễu làm cho hình ảnh bị méo mó hoặc không rõ ràng. Cử động của bệnh nhân có thể có ảnh hưởng tương tự.
• Nhịp tim không bình thường có thể ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh bởi vì một số kỹ thuật MRI dựa trên hoạt động điện của tim.
• MRI thường không được khuyến cáo chụp ở những bệnh nhân bị thương nặng bởi vì các dụng cụ cố định và các thiết bị hỗ trợ sự sống có thể làm biến dạng hình ảnh MR. Tuy nhiên, quyết định chụp hay không là dựa trên đánh giá lâm sàng. Ở một số bệnh nhân chấn thương cũng có thể cần MRI.
• Mặc dù không có yếu tố nào để tin rằng MRI an toàn với thai nhi, tuy nhiên, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu không nên đi chụp MRI trừ khi cần thiết về mặt y tế.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đưa vào sử dụng máy chụp cộng hưởng từ 3.0 Tesla công nghệ Silent. Máy chụp cộng hưởng từ 3.0 Tesla với công nghệ Silent của hãng GE Healthcare (Hoa Kỳ).

• Công nghệ Silent đặc biệt có lợi cho các trường hợp người bệnh là trẻ em, người già, người bệnh sức khỏe yếu và người bệnh đang phẫu thuật
• Hạn chế gây ra tiếng ồn, tạo sự thoải mái và giảm căng thẳng cho khách hàng trong quá trình chụp, giúp cho việc thu hình đạt chất lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian chụp.
• Công nghệ chụp cộng hưởng từ là công nghệ được áp dụng trong phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến, an toàn bậc nhất hiện nay bởi sự chính xác, không xâm lấn và không dùng tia X.

Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa.

Nguồn tham khảo: radiologyinfo.org