Chỉ số TG trong máu là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Đỗ Thị Hoàng Hà - Bác sĩ Hóa sinh, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

TG được tổng hợp bởi các tế bào nang tuyến giáp và được giải phóng vào huyết thanh cùng với các hormone tuyến giáp. Chỉ số TG được sử dụng như một dấu ấn khối u nhằm đánh giá hiệu quả điều trị ung thư tuyến giáp và theo dõi tái phát của các ung thư tuyến giáp biệt hóa.

Thyroglobulin hay còn được viết tắt là Tg, là một glycoprotein chứa iod với trọng lượng phân tử hơn 660kDa, là thành phần chính trong chất keo của nang giáp, được bài tiết vào bên trong khoang của các nang tuyến giáp, một phần nhỏ tuần hoàn vào máu. Tg là cơ chất quan trọng cho sự gắn iod vào tyrosin trong quá trình tổng hợp các hormone giáp T3 (Tri-iodo-thyronin) và T4 (Thyroxin).

Chất kích thích sinh lý quan trọng nhất để tổng hợp và giải phóng thyroglobulin là hormone kích tuyến giáp TSH (thyroid stimulating hormone) của thùy trước tuyến yên. Thời gian bán hủy của Tg trong huyết tương là 2-4 ngày.

Tg chỉ được tổng hợp bởi các tế bào nang tuyến giáp bình thường hoặc/bởi các tế bào ung thư nhú và tế bào ung thư của nang tuyến giáp nên trong ung thư tuyến giáp, ung thư thể biệt hóa thì nồng độ Tg trong huyết thanh thường tăng.

Xét nghiệm Tg được sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị ung thư tuyến giáp và theo dõi tái phát của ung thư tuyến giáp thể biệt hóa. Có 2 loại ung thư phổ biến nhất là ung thư tuyến giáp thể nhú và ung thư tuyến giáp thể nang thường tăng sản xuất Tg nên lượng Tg trong máu cũng tăng. Ngoài ra, bệnh nhân cũng thường được bác sĩ chỉ định xét nghiệm Tg để chẩn đoán các bệnh khác và cho ra kết quả chính xác hơn, ví dụ như trên người bệnh có triệu chứng cường giáp hay phì đại tuyến giáp..

2.1 Trong chẩn đoán các bệnh lý tuyến giáp

Xét nghiệm Tg được chỉ định trong chẩn đoán 2 thể ung thư tuyến giáp đó là thể nang và thể nhú. Xét nghiệm này kết hợp xét nghiệm TSH (một loại hormone kích thích tuyến giáp) trước khi thực hiện điều trị ung thư tuyến giáp. Mục đích xét nghiệm nhằm kiểm tra trong huyết thanh có tồn tại nồng độ Tg cao vượt mức bình thường hay không. Nếu nồng độ Tg trong huyết thanh cao thì cần xét nghiệm định kỳ để kiểm tra mức độ tái phát của bệnh sau điều trị.

Ngoài ra xét nghiệm này còn được chỉ định để xác định nguyên nhân gây nên bệnh cường giáp cũng như theo dõi quá trình và hiệu quả điều trị Basedow bằng thuốc kháng giáp trạng theo thời gian. Kết hợp các xét nghiệm Tg, Anti-TG, Anti TPO sẽ giúp bác sỹ tìm nguyên nhân gây nên bệnh suy giáp có phải do các tự kháng thể tuyến giáp hay không.

Tg còn có thể sử dụng để chẩn đoán phân biệt giữa viêm tuyến giáp bán cấp với nhiễm độc giáp do thuốc và để xác định nguyên nhân suy giáp bẩm sinh ở trẻ em

2.2 Trong điều trị và theo dõi ung thư tuyến giáp tái phát

Chỉ định xét nghiệm TG trước và sau phẫu thuật để đánh giá hiệu quả của quá trình điều trị. Kết quả xét nghiệm giúp xác định được cuộc phẫu thuật đã loại bỏ hết các khối u ung thư hay chưa.

Hai xét nghiệm TG và Anti-TG thường được sử dụng kết hợp để theo dõi mức độ tái phát của ung thư. Trong trường hợp bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp nhưng diễn biến bệnh phức tạp, dai dẳng và nồng độ Tg huyết thanh thấp, nồng độ Anti Tg dương tính thì cần kích thích Tg bằng hormone kích thích tuyến giáp TSH người tái tổ hợp (rhTSH – recombinant human TSH) mới có thể phát hiện được sự tái phát của ung thư.

Giá trị Tg ở người bình thường là 0,2 đến 70 ng/mL, tuy nhiên giá trị này có thể thay đổi phụ thuộc vào kit xét nghiệm mà phòng xét nghiệm sử dụng. Sau khi sinh 48 giờ nồng độ Tg có thể đạt 36 đến 38 ng/mL. Trong quần thể dân số trung bình 9% người bình thường sẽ có giá trị Tg thấp dưới 10 ng/mL. Giá trị bình thường của Anti-Tg dưới 115 IU/mL ở mọi độ tuổi.

Giá trị Tg có thể tăng hoặc giảm trong một số trường hợp sau:

3.1. Lượng TG tăng

Giá trị TG tăng lên thể hiện một số điều sau:

• Các thể ung thư tuyến giáp biệt hóa chưa được điều trị hoặc ung thư đã đến giai đoạn di căn. Lưu ý Tg không tăng trong các thể ung thư tuyến giáp anaplastic (không biệt hóa) và ung thư tuyến giáp thể tủy cùng một số ung thư hiếm gặp khác.
• Độ nhạy khi phát hiện Tg ở giai đoạn sau phẫu thuật cao nhất là khi kích thước khối u nhỏ hơn 2cm và mức độ Tg trước khi thực hiện phẫu thuật rất cao.
• Nếu trước khi thực hiện phẫu thuật mà lượng Tg của bệnh nhân thuộc khoảng giá trị bình thường thì không được sử dụng kết quả xét nghiệm Tg để đánh giá hiệu quả điều trị.
• Sau phẫu thuật hoặc hóa trị liệu lượng Tg sẽ tăng lên nếu có tình trạng tái phát bệnh. Trong 10 năm đầu tiên sau điều trị có đến hơn 10% bệnh nhân tái phát và tỷ lệ này giảm còn 5% ở những năm tiếp theo.
• Tg có thể tăng ở một số bệnh tuyến giáp lành tính như sau: Basedow, u hạch lành tính, suy gan, u giáp lành tính, viêm tuyến giáp cấp,...

3.2. Lượng Tg giảm

Lượng Tg có thể giảm ở một số trường hợp sau:

• Hiện tượng suy giáp do bướu cổ của trẻ em.
• Nhiễm độc tuyến giáp nhân tạo.
• Không có tuyến giáp bẩm sinh
• Sau phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp

Xét nghiệm Tg không được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến giáp trên số lượng lớn dân cư không triệu chứng do tỷ lệ ung thư tuyến giáp ở Việt Nam rất thấp. Ở nữ tỷ lệ này là 27/ 1triệu và ở nam là 13/ 1triệu.

Xét nghiệm này cũng không được sử dụng để chẩn đoán xác định ung thư tuyến giáp mà đây chỉ là xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán cũng như đánh giá hiệu quả điều trị và theo dõi tái phát ung thư tuyến giáp . Để chẩn xác định ung thư tuyến giáp cần thực hiện phương pháp sinh thiết sau đó quan sát mô tuyến giáp dưới kính hiển vi. Thực hiện xét nghiệm Tg và Anti Tg đồng thời để kết quả xét nghiệm được chính xác do trên 15% số người bệnh ung thư giáp có khả năng tự sản xuất kháng thể kháng Tg và Anti-Tg này kết hợp với Tg sẽ dẫn đến sự sai lệch giá trị thật của Tg.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư tuyến giáp