Chỉ số MCH trong xét nghiệm máu là gì?

Bài viết được viết bởi ThS.BS Phạm Thị Thùy Nhung - Phó Trưởng khoa Xét nghiệm, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Khi xét nghiệm máu, có nhiều chỉ số quan trọng người bệnh cần quan tâm như MCH, MCV, MCHC, LYM,... Đặc biệt, chỉ số MCH đóng vai trò rất quan trọng trong chẩn đoán, phát hiện nhiều bệnh lý khác nhau như thiếu sắt, bệnh gan, biến chứng của bệnh ung thư,...

Xét nghiệm máu (xét nghiệm huyết học) là loại xét nghiệm được thực hiện trên mẫu máu nhằm mục đích đo hàm lượng một số chất nhất định trong máu hoặc đếm số lượng các loại tế bào máu. Xét nghiệm máu có thể được thực hiện nhằm tìm các dấu hiệu bệnh, tác nhân gây bệnh, kiểm tra kháng thể, tìm các dấu hiệu của ung thư hoặc đánh giá hiệu quả điều trị bệnh,...

Có nhiều loại xét nghiệm máu khác nhau. Trong đó, xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu (CBC) là một xét nghiệm thường quy, được thực hiện khi khám sức khỏe, khám bệnh, cấp cứu, theo dõi quá trình điều trị của bệnh nhân,... Kỹ thuật này kiểm tra 3 loại tế bào trong máu là bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu. Kết quả CBC phản ánh rõ nét chất lượng, số lượng các tế bào máu, từ đó cho phép bác sĩ chẩn đoán, theo dõi các vấn đề bất thường của cơ thể (nhiễm trùng, thiếu máu, rối loạn chảy máu,...) và tiên lượng bệnh tốt hơn, chính xác hơn.

2.1 Chỉ số MCH trong xét nghiệm máu là gì?

Chỉ số MCH là viết tắt của Mean Corpuscular Hemoglobin (lượng huyết sắc tố trung bình có trong một tế bào hồng cầu của cơ thể). Huyết sắc tố là một loại protein đảm nhiệm chức năng tạo điều kiện cho hồng cầu vận chuyển oxy tới các tế bào và các mô bên trong cơ thể. Chỉ số MCH được xác định thông qua xét nghiệm máu CBC.

Khi xét nghiệm, chỉ số MCH bình thường nếu dao động ở mức 27 - 33 picogram (pg) trên mỗi tế bào. Chỉ số MCH thấp nếu nhỏ hơn 26 pg/tế bào và cao nếu ở mức lớn hơn 34 pg/tế bào.

2.2 Một số lưu ý khi thực hiện xét nghiệm MCH

Trước khi xét nghiệm chỉ số MCH, người bệnh cần tuân thủ những quy định sau:

• Không uống bất kỳ loại thuốc nào trước khi thực hiện xét nghiệm máu. Trường hợp bệnh nhân lỡ uống thuốc thì cần thông báo với bác sĩ để có hướng xử lý phù hợp;
• Nhịn ăn: Khi xét nghiệm MCH cùng với các xét nghiệm khác để chẩn đoán bệnh về gan mật, mỡ máu, đường huyết,... thì bệnh nhân cần nhịn ăn trong 8 - 12 tiếng. Khi xét nghiệm cường giáp hoặc HIV hay các bệnh lý khác thì người bệnh không cần nhịn ăn;
• Trước khi xét nghiệm, người bệnh không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá,...

2.3 Chỉ số MCH thấp thể hiện điều gì?

Chỉ số MCH dưới 26 pg/tế bào cảnh báo tình trạng thiếu sắt trong máu. Sắt có vai trò tạo ra huyết sắc tố. Khi cơ thể thiếu chất sắt, chỉ số MCH trong máu sẽ thấp. Tình trạng này thường xảy ra ở người bị thiếu dinh dưỡng hoặc đang thực hiện một chế độ ăn chay.

Ngoài ra, nguyên nhân dẫn tới tình trạng chỉ số MCH thấp còn là do kinh nguyệt kéo dài ở phụ nữ, phẫu thuật dạ dày, bệnh Celiac,... Những bệnh lý này khiến cơ thể người bệnh mất sắt hay thiếu sắt do không hấp thu sắt đầy đủ. Bên cạnh đó, khi cơ thể bị thiếu một số vitamin quan trọng như vitamin B thì chỉ số MCH cũng có thể xuống thấp.

Ở những người có chỉ số MCH thấp, hầu như họ không có bất kỳ biểu hiện nào trong giai đoạn đầu. Khi tình trạng bệnh trở nên nặng hơn, chỉ số giảm xuống quá thấp thì người bệnh mới có những biểu hiện như: Khó thở, mệt mỏi, chóng mặt, da nhợt nhạt, bầm tím,...

2.4 Chỉ số MCH cao thể hiện điều gì?

Với trường hợp chỉ số MCH cao trên 34 pg/tế bào thì người bệnh có nguy cơ mắc bệnh thiếu máu ác tính. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể không có đủ lượng axit folic hoặc vitamin B12. Người có chỉ số MCH tăng cao thường mắc phải các tình trạng sau:

• Bệnh lý ở gan;
• Tuyến giáp hoạt động quá mức;
• Uống nhiều thuốc chứa estrogen;
• Lạm dụng rượu bia;
• Biến chứng của bệnh ung thư, nhiễm trùng.

Biểu hiện của người có chỉ số MCH cao là: Tim đập nhanh, mất tập trung, giảm trí nhớ, mệt mỏi, móng tay hoặc móng chân bị nứt gãy, giảm cân, có vấn đề về tiêu hóa, da nhợt nhạt,...

2.5 Làm thế nào để đảm bảo cân bằng chỉ số MCH?

Trường hợp có những biểu hiện cảnh báo mức MCH thấp hoặc cao, người bệnh nên đi tới các cơ sở y tế để thực hiện xét nghiệm. Từ đó, bác sĩ có thể tìm ra nguyên nhân gây ra bất thường này và đưa ra chỉ định điều trị phù hợp.

• Chỉ số MCH ở mức thấp do bệnh thiếu sắt: Người bệnh có thể điều chỉnh chỉ số này về mức cân bằng nếu thay đổi chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu cơ thể xuất hiện những biểu hiện trầm trọng như khó thở, chóng mặt, da nhợt nhạt thì cần tới cơ sở y tế để điều trị;
• Chỉ số MCH ở mức cao: Là tình trạng khá nguy hiểm, cần được điều trị ngay sau khi phát hiện.

Để đảm bảo an toàn, mỗi người nên định kỳ thực hiện các xét nghiệm máu ngay cả khi cơ thể khỏe mạnh, không có bất kỳ biểu hiện bất thường nào. Từ đó, bác sĩ có thể dựa trên chỉ số MCH và các chỉ số khác để phát hiện bệnh lý sớm và điều trị kịp thời.